Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tosnóimid anois ar leasú Uimh. 10.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Nach bhfuil muid fós ar leasú Uimh. 9?

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Chríochnaigh muid le leasú Uimh.9. We voted on it and the amendment was lost.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

On a point of order, ba mhaith liom ceist a chur faoi an bhfuil leasú Uimh.10 in ord, mar deireann sé: "Níl gá le leasú comhréireach ar an téacs Gaeilge anseo." Ní thugann sin aon mhíniú ar chén téacs Gaeilge atá i gceist. An bhfuil sé ag caint faoin Bhille ar fad, ar alt faoi leith nó céard atá i gceist ann.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

I have been advised it has been deemed in order.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

An bhféadfadh an cathaoirleach a mhíniú dom cén téacs atá i gceist?

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Baineann sé le leathanach 10, subsection (2)(b), line 2.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Is leasú teicniúil é seo. Baineann an rud atá i gceist leis an leagan Bhéarla amháin. Sa leagan Gaeilge deirtear: "(b) cuid de limistéar Gaeltachta,". Sa leagan Bhéarla deirtear: "(b) part of a Gaeltacht area," agus táimid ag cur isteach an focal "a" chun "a part of a Gaeltacht area" a rá. Táimid díreach ag cur isteach litir amháin. Tá an leagan Gaeilge ceart go leor mar atá sé.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

A gceart don Aire Stáit, níor léigh mise an leagan Bhéarla den cháipéis, mar ní léann mé leaganacha Bhéarla. Mar sin, nuair a léann duine an leagan Gaeilge, léann sé ag Uimh. 10, "Níl gá le leasú comhréireach ar an téacs Gaeilge anseo." Níor léigh mé an leagan Bhéarla agus ní thuigim cén téacs Gaeilge atá i gceist anseo. Ba mhaith liom an pointe a dhéanamh nach bhfuil sé soiléir ón leasú atá i nGaeilge céard atá i gceist.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

An bhfuil an Seanadóir sásta anois go bhfuil míniú tugtha?

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Nílim sásta ar chor ar bith mar is dóigh liom go dtaispeánann sé drochmheas má táimid ag brath ar an leagan Bhéarla atá luaite ar an leathanach eile: In page 10, subsection (2)(b), line 2, to delete "part" and substitute "a part". Taispeánann seo meon an Rialtais seo i leith na Gaeilge, rud atá feicthe againn ar maidin, gur tábhachtaí dóibh an leagan Bhéarla ná an leagan Gaeilge agus is mór an náire dóibh é.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tá a fhios ag an Seanadóir nach féidir direct translation a chur isteach, but that the amendment is to allow the Irish version to agree with the English one and the Minister of State has explained that.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tógfaidh muid leasuithe Uimh. 11 go dtí 14, iniata, le chéile. Amendments Nos. 11 to 14, inclusive, will be taken together. Is that agreed? Agreed.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I move amendment No. 11:

In page 10, between lines 8 and 9, to insert the following subsection:

"(3) When designating a specified area under subsection (2), the Minister shall be cognizant of the linguistic circumstances of the community who live in that area and will not designate an area which contains communities which are linguistically dissimilar to each other.".

Tá imní mór orm agus mé ag labhairt anseo inniu, de bhrí go bhfuil an cuma ar an scéal go bhfuil Ceannaire an Tí agus an Rialtas ag iarraidh an Bhille seo a bhrú tríd an Teach inniu agus guillotine a chur ar an t-am atá leagtha amach don Bhille, ag 4 i.n. inniu. B'fhéidir go rachaimid tríd na leasuithe go léir, ach b'fhéidir nach rachaidh. Is drochmheas é don Teach seo agus don daonlathas Billí mar seo a bhrú tríd an Teach.

Ba mhaith liom tagairt a dhéanamh do chúpla focal adúirt an tAire Airgeadais sa Teach seo Dé Máirt nuair a thug sé freagra don Seanadóir Byrne. Dúirt sé: "If the Senator wants to ram the Insolvency Bill through during the next three weeks, without due consideration, I do not think this is the way to carry out legislative business. Bills need to be considered and given due consideration and time." That is exactly the opposite of what is happening here. Is náire é.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Gabh mo leithscéal, tá an Seanadóir ag caint faoin am atá againn don Bhille, ach tá an Seanadóir féin ag imeacht i bhfad ón bpointe.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Baineann seo leis an mBille go ginearálta.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Ní bhaineann. Ní bheidh muid críochnaithe go deo má leanann an Seanadóir ar aghaidh mar sin.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tá sé soiléir go bhfuil brú ann an Bille seo a bhrú tríd an Teach seo gan deis a thabhairt dúinn na leasuithe go léir a phlé. Tá sé sin náireach agus scanallach.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Pléigh an leasú, led thoil.

Paschal Mooney (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

It is not the Acting Chair's job to stifle debate.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I agree.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Gabh mo leithscéil, mar chathaoirleach, caithfidh mé -----

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Nach bhfuil cead agam a rá nach aontaím leis an dóigh atá an Bille seo á bhrú tríd an Teach? Tá a fhios agam nach bhfuil sin ceart. Nílim ag cur lochta ar an Aire Stáit ná ar an feidhmeannaigh, ach tá Ceannaire sa Teach seo agus tá sé ag iarraidh an Bhille seo a bhrú tríd an teach inniu. Tá sin náireach, mar nach bhfuil deis againn é a phlé thar ceann pobal na Gaeltachta agus na Gaeilge. Is masla go huile agus go hiomlán é ar phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta go bhfuiltear ag iarraidh an Bhille seo a bhrú tríd an Teach gan deis a thabhairt dúinn na pointí sonrach a phlé.

This goes totally against the word of the Minister for Finance in this House last Tuesday. What has changed between Tuesday and today?

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

An bhfuil an Seanadóir chun caint ar an leasú os ár gcomhair?

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Labhairfidh mé ar anois.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Mar chathaoirleach, caithfidh mé aird an tSeanadóra a dhíriú ar na leasuithe.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tá seo tábhachtach fosta. An aontaíonn an cathaoirleach go bhfuil sé seo tábhachtach?

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tá sé an-tábhachtach, ach cloígh leis an leasú le do thoil. Tá an Seanadóir ag cur ama amú.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Rushed or guillotined legislation is not the way to do business. The programme for government and the Fine Gael and Labour Party manifestos suggested there would be a new way of doing politics and that legislation would be given due consideration and time for debate. That is not what is happening here. It is downright disgraceful.

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Chaith muid trí ceathrú uair ag plé "shall" agus "may", neart ama.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Leanfaidh mé ar aghaidh. Tá fearg orm i dtaca le seo ach nílim ag cur lochta ar an Aire Stáit ná ar na feidhmeannaigh atá anseo. Tá an cinneadh déanta. Bhí vóta againn agus bhrú muid an pointe ar an taobh seo, ach ar an drochuair, tá an cuma ar an scéal go bhfuil brú ag teacht ó áit éigin sa Rialtas i dtaca leis an Bille seo a bhrú tríd an Teach sa dóigh go mbeidh deireadh le daonlathas sa Ghaeltacht.

Tá ceithre leasú le chéile anseo, cúpla ceann ardaithe ag an Seanadóir Ó Clochartaigh agus ceann nó dhó i m'ainm féin. Séard atá i gceist le leasú Uimh. 11 ná go bhfuil muid ag iarraidh fo-alt breise a thabhairt isteach idir línte 8 agus 9 ar leathanach 11 le rá: "(3) Le linn don Aire limistéar sonraithe a ainmniú faoi fho-alt (2), cuirfidh an tAire san áireamh staid na Gaeilge sa phobal atá ina gcónaí sa limistéar sin, agus ní ainmneoidh sé nó sí limistéar ina bhfuil cónaí ar phobail atá neamhchosúil lena chéile go teangeolaíoch." Tá sin tábhachtach. De réir an staidéar teangeolaíochta i 2007, bhí an Ghaeltacht roinnte ina trí chuid - A, B agus C - agus leagadh amach moltaí sa staidéar i dtaobh todhchaí na Gaeilge sa Ghaeltacht.

Tuigim ón Bhille seo go bhfuil an Ghaeltacht anois á bhriseadh isteach i 19 ceantair agus go bfhuil cuid de na ceantair sin istigh le chéile, ach nach bhfuil na pobail ar fad sásta go bhfuil dhá pharóiste nó dhá cheantar le chéile. Mar shampla, tá Múscraí agus oileán amuigh ón chósta istigh le chéile, ach níl an pobal sa cheantar sin sásta go bhfuiltear ag brú an dá cheantar le chéile. Níl seo féaráilte ar na ceantair atá lag ó thaobh na Gaeilge de agus níl sé féaráilte ar na ceantair atá láidir ó thaobh na Gaeilge de má táthar ag iarraidh na gceantar sin a chur le chéile agus an sprioc amháin a bhaint amach. Má táimid le daoine a thabhairt linn agus má táimid le na daoine sna ceantair Gaeltachta atá níos laige ná ceantair eile ó thaobh na Gaeilge de a tharraingt linn, a thabhairt le chéile agus tacaíocht a thabhairt dóibh, tá sé tábhachtach nach mbeidh na ceantair laga buailte ar na ceantair láidre. Cuirfeadh sin brú ar na ceantair láidre na ceantair laige a thabhairt go dtí caighdeán níos deacra ná mar a bhféadfadh siad a bhaint amach. Sin an méid atá i gceist leis an leasú seo agus tá sé tábhachtach maidir leis na pleananna teanga atá le haontú agus an obair a bheidh le déanamh maidir le plean teanga a chur le chéile.

Tá 95,000 duine ina gcónaí sa Ghaeltacht agus má tá 19 ceantar ann, an bhfuil sé i gceist go mbeidh thart faoi 6,000 nó 7,000 duine, nó níos mó, ina gcónaí i ngach áit a bhfuil plean? Cuirfidh sin brú ar na coistí a mbeidh an dualgas orthu na pleananna seo a ullmhú. Cuirfidh sé brú orthu, b'fhéidir, limistéar an-mhór a tharraingt le chéile. Laige í a bheith ag amharc ar 19 ceantar in áit a bheith ag amharc ar pharóistí nó ceantair eile ar an gcaoi céanna le Cumann Lúthchleas Gael. Bheadh sé i bhfad níos fearr amharc ar phlean mar sin nó ar an phlean a leagadh amach sa staidéar teangeolaíochta 2007. Ar a laghad, má tá plean le hullmhú do cheantair le chéile, ba cheart go mbeadh an caighdeán Gaeilge thart ar an leibhéal céanna sna ceantair sin. Mar shampla, i nGort a'Choirce, mo cheantar féin, tá thart faoi 85% den daonra ag labhairt Gaeilge go laethúil agus ní cheart an ceantar sin a chur isteach, mar shample, le ceantar i nach bhfuil ach 30% den daonra ag labhairt Gaeilge go laethúil. Níl sin féaráilte ar cheachtar acu. Cruthódh sin deacrachtaí don ceantar lag agus don ceantar láidir. Caithfear idirdhealú a dhéanamh i gcásanna mar seo. Caithtfidh na spriocanna a bheith sa phlean don ceantar lag a bheith difriúil do na spriocanna atá sa phlean don ceantar láidir. Beidh dréachtú iomlán le déanamh ar na phleananna seo agus caithfidh difríocht a bheith eatarthu maidir leis na critéir agus na spriocanna a bheidh leagtha amach iontu. Sin an fáth go gcreidim go gcaithfidh gacadh leis an leasú seo. Maidir le leasú Uimh. 14, baineann sé le hÚdarás na Gaeltachta agus eagraíochtaí bunaithe ins na limistéir Gaeltachta. Tá an leasú ag iarraidh na focail "or adjacent to" a bhaint amach as an mBille. Má tá an údarás i gceannas ar na pleananna seo a ullmhú, ba chóir don údarás a bheith i gceannas sa tír go hiomlán. Má tá an Bille ag moladh go mbeidh an údarás i gceannas sa Ghaeltacht leis an spriocanna agus na pleananna éagsúla a aontú agus a chur i bhfeidhm, ní fheictear domsa go bhfuil aon chiall leis na focail "an organisation based in or adjacent to" , mar de réir an Bhille, tá an dualgas ar an údarás sa Ghaeltacht agus taobh amuigh den Ghaeltacht tá Foras na Gaeilge i bhfeidhm. Níl an fhoclaíocht cruinn sa Bhille. Is féidir ciall a bhaint as sin go bhfuil an t-údarás freagrach taobh amuigh den Ghaeltacht chomh maith. Caithfidh sin bheith níos soiléire ná mar atá leagtha amach sa Bhille faoi fho-alt(4).

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Tá mé ag tacú leis na moltaí atá á ndéanamh agus á bplé faoin ghné seo den Bhille. Nuair a bhí an tAire deireanach, Pat Carey, i mbun na Roinne, bhí plé idir an Aire Stáit agus é féin sa Dáil. Seo an rud a dúirt an tAire Stáit ag an am:

Aontaímid go léir go bhfuil an straitéis tábhachtach ach tá cur i bhfeidhm na straitéise níos tábhachtaí fós. Tá ceisteanna bunúsacha, tábhachtacha le freagairt ag an Aire. Má amharcann duine ar chaiteachas na Roinne don bhliain seo, agus don bhliain seo chugainn, agus na blianta amach romhainn, tá titim thubaisteach ann. In 2007, bhí €112 milliún ag an Roinn agus an bhliain seo chugainn tá €40 milliún, beagnach an rud a dúirt an Bord Snip Nua, a dúirt €36 milliún. Nach n-aontaíonn an tAire go mbeidh sé an-deacair ar fad freagracht a ghlacadh ar straitéis na Gaeilge agus ar rudaí eile a bhaineann leis an Ghaeltacht nuair atá titim chomh tubaisteach sin ar an chaiteachas atá á chur ar fáil don Roinn sa bhliain seo chugainn agus na blianta ina dhiaidh sin? Níl sin dodhéanta. Tá an Rialtas ag cleasaíocht, mar níl sé i gceist aige ach an straitéis a chur amach nuair nach bhfuil sé ar intinn aige í a chur i bhfeidhm.

Cuirim i leith an Aire go bhfuil an chleasaíocht chéanna ar bun aige féin inniu. An bhfuil náire air bheith ina shuí anseo inniu tar éis an chinnidh atá déanta ag an Cheannaire sa Teach seo cosc a chur ar an díospóireacht ag 4 p.m. inniu ar ghnéithe fíorthábhachtacha den Bhille seo? Is léir go bhfuil an gilitín le himirt tráthnóna inniu agus go bhfuil Fine Gael agus Páirtí an Lucht Oibre ag déanamh hatchet job ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta agus is mór an náire dóibh é.

Deirim sin sa chomhthéacs go bhfuil an tAire Stáit féin tar éis a rá an lá faoi dheireadh go bhfuil an próiseas le tosú maidir le daoine a roghnú le cur ar bhord Údarás na Gaeltachta, gan fiú Céim an Choiste rite sa Teach seo, gan é a bheith pléite sa Dáil, gan é a bheith sínithe ag an Uachtarán. Nach beag an meas atá ann don phróiseas daonlathach? Nach léiríonn sin an dearcadh atá ag an Rialtas i leith bhord Údarás na Gaeltachta agus go bhfuil an meas céanna aige ar an Seanad, nach bhfuil sé sásta fiú go mbeadh an díospóireacht thart nuair atá na cinntí ag dul ar aghaidh? Bhí cruinniú ag feidhmeannaigh na Roinne inné i gConamara le baill agus ionadaithe ó na comharchumainn agus na comhlachtaí pobalbhunaithe nuair a dúradh leo go gcuirfí an Bille i bhfeidhm ar an bhealach seo. Níl an Bille fiú pléite agus críochnaithe sa Teach seo. Nach bhfuil náire ar bith ag an Aire Stáit, nach bhfuil meas ar bith aige ar an bpróiseas daonlathach sa Teach seo? Dá mbeadh an tAire Stáit ar an taobh seo Tí, bheadh sé ag rá rudaí cosúil leis an méid a dúirt sé go bhfuil an Rialtas ag cleasaíocht mar níl sé i gceist aige ach an straitéis a chur amach nuair nach bhfuil sé ar intinn aige í a chur i bhfeidhm.

Sin atá ar bun ag an Aire Stáit anseo, cleasaíocht le seachtain go leith, ag ligean air féin go bhfuil meas aige ar an Teach seo agus go bhfuil suim aige sa straitéis a chur i bhfeidhm. Dá mbeadh suim aige sa straitéis a chur i bhfeidhm, chuirfeadh sé na hacmhainní cuí ar fáil agus níl sé a dhéanamh sin. Dá mbeadh suim aige sa daonlathas, bheimis ag leanúint ar aghaidh le toghchán Údarás na Gaeltachta ach is léir nach bhfuil ag an Aire Stáit ná ag a chomhghleacaithe a vótáil ar maidin leis an ghilitín a thabhairt isteach.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

Can I ask the Senator to stick the amendment, the Order of Business has been agreed?

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Baineann sé go dlúth leis an leasú agus míneoidh mé cén fáth. Tá mise ag tagairt, mar a bhí an tAire Stáit ag tagairt, do chur i bhfeidhm na straitéise. Tá an Bille seo bunaithe ar na limistéir teanga ina bhfuil an straitéis le cur i bhfeidhm. Tá grúpaí le bheith ainmnithe sna ceantair sin leis an straitéis a chur i bhfeidhm agus tá an Rialtas ag rá gur féidir sin a dhéanamh gan acmhainní. Seo iad na ceantair phleanála teanga atá i gceist: i gCorcaigh, Múscraí agus Oileán Cléire, i gCiarraí, tá Ciarraí thiar agus Ciarraí theas, I nDún na nGall, tá tuaisceart Dhún na nGall - Fánaid, Ros Goill, an Tearmann, na Dúnaibh agus ceantar eile, tá Gaoth Dobhair, Rann na Feirste, Anagaire agus Loch an Iúir, ansin tá Cloich an Chionnaola, Gort an Choirce, Toraigh, an Fál Carrach agus Machaire an Rabhartaigh. Ina dhiaidh sin, tá Na Rosa, an Clochán Liath, Ailt an Chorráin, Arainn Mhór agus Leitir Mhic an Bhaird, tá an Ghaeltacht Lár agus ansin tá Dún na nGall theas. I nGaillimh, tá an tEachréidh agus ansin tá Maigh Cuilinn, Bearna, Cnoc na Cathrach curtha le chéile. I gCois Fharraige, táimid ag caint faoin cheantar ó Na Forbacha siar go Ros an Mhíl agus faoin Cheathrú Rua agus Ceantar na nOileán curtha le chéile, Iorras Aithneach agus Corr na Móna, atá na mílte ó na chéile, curtha le chéile agus Oileáin Árann. I Maigh Eo, tá Acaill and Tuar Mhic Éadaigh agus Iorras. I gContae na Mí, tá Ráth Chairn agus Baile Ghib agus tá Na Déise i bPort Láirge.

Caitheadh suas le €500,000 ar staidéar cuimsitheach teangeolaíocht, a rinne saineolaithe ó Acadamh na hOllscolaíocht Gaeilge, ag comhoibriú le comhghleacaithe ó Ollscoil Mhá Nuad, ina rinneadh plé iomlán cuimsitheach trasna na tíre le daoine atá ag plé le hearnáil na Gaeilge agus na Gaeltachta, a chuir moltaí ar fáil, agus tá mé ag iarraidh fáil amach nach bhfuil an tAire Stáit ag glacadh leis na moltaí a rinne siad tar éis an staidéar sin ar fad a dhéanamh.

Tá mé tar éis a rá go bhfuil an tAire Stáit ag déanamh beag is fiú den Teach seo, den díospóireacht agus de na leasuithe mar is léir ón méid leasuithe lenar nglac an tAire Stáit nach bhfuil sé ag tabhairt aird ar bith ar na leasuithe, ní amháin a chuir muidne síos ach a cuireadh síos trínne ag eagraíochta agus daoine amuigh ansin atá ag plé le hearnáil na Gaeilge agus na Gaeltachta leis na blianta fada, a bhfuil saineolas acu ann chomh maith leis an Roinn.

An bhfuil an tAire Stáit ag rá go bhfuil níos mó saineolais aige ar na ceisteanna seo ná na dreamanna eile ar fad? Bhí ionchur acu sin ar fad sa staidéar cuimsitheach teangeolaíochta. Moladh ansin go rangófaí na ceantair Ghaeltacha i rannóg A, B agus C ó thaobh na Gaeilge de. An rud atá ar bun ag an Rialtas sa Bhille seo ná ag cur na gceantar seo i mullach a chéile.

Léiríonn sin cúpla rud dom. Léiríonn sé, b'fhéidir, gur cuma leis an Aire Stáit sa diabhal faoi iad a bheith caite isteach i mullach a chéile nó nach dtuigeann sé go mbeidh sé an-deacair pleananna cuimsitheacha teanga a bheidh éifeachtach a chur i bhfeidhm sna ceantair sin mar gheall ar na codarsnachtaí atá ann ó thaobh leibhéal labhairt na Gaeilge sna ceantair féin. Tóg Cois Fharraige, ó na Forbacha siar go dtí Ros an Mhíl, ceantar uafásach leathan. Ní ionann an caighdeán Gaeilge agus an méid daoine atá ag labhairt na Gaeilge sna Forbacha agus atá thiar i Ros an Mhíl. Tá riachtanais iomlán difriúla acu agus tá an tAire Stáit ag iarraidh go mbeadh eagraíocht amháin as an gceantar sin ag cur an phlean teanga i bhfeidhm ar fud an cheantair sin ar fad. Cén saineolas a tugadh ar bord go ndeachaigh an Rialtas i gcoinne na moltaí sa staidéar cuimsitheach teangeolaíochta maidir leis na limistéir A, B agus C? Ar airgead amú a bhí sa méid airgid a chaith muid ar an staidéar sin nó an bhfuil an tAire Stáit ina Aire Stáit Àla carte ó thaobh an staidéir de, ag piocadh píosaí anseo agus ansiúd? Má tá an tAire Stáit ag déanamh sin, tá sé ag déanamh dearmaid agus tá sé ag dul buille an bháis a thabhairt don Ghaeilge seachas í a shlánú mar a dúirt sé féin atá sé ag iarraidh a dhéanamh. An rud a dúradh sa staidéar cuimsitheach ón léamh a rinne mé air ná go raibh práinn leis na moltaí ach gur gá na moltaí ar fad a chur i bhfeidhm ina n-iomláine. Níl an tAire Stáit ag déanamh sin sa Bhille seo.

Sin an fáth go bhfuilimid ag cur leasuithe chun cinn maidir leis na limistéir atá an tAire Stáit ag ainmniú. Cén fáth sa diabhal go bhfuil an tAire Stáit ag cur áiteanna cosúil le Iorras Aithneach agus Corr na Móna, atá iomlán difriúl óna chéile, atá mílte ó na chéile, isteach san áit amháin? Níl aon nasc traidisiúnta ag an dá cheantar sin lena chéile, ní bhíonn aon ghluaiseacht mhór pobail idir Corr na Móna agus Iorras Aithneach. Ansin, tá an tAire Stáit ag tógáil cheantar Thuar Mhic Éadaigh agus á chur isteach le hOileán Acaill. Is daoine breátha iad muintir Thuar Mhic Éadaigh agus muintir Acla ach is mó teacht le chéile a bhíonn ag muintir Thuar Mhic Éadaigh agus muintir Chorr na Móna lena chéile mar tá an dá cheantar buailte ar a chéile. Is pobal dhúiche Sheoigheach a bhíonn ansin a thagann le chéile.

Níl mórán céille ag baint leis an leagan amach atá déanta ach caithfidh an tAire Stáit tógáil san áireamh staid na teanga sna bailte éagsúla taobh istigh de na limistéir atá déanta ag an Roinn. Sin atá molta sna leasuithe atá a gcur chun cinn anseo: agus an tAire limistéir shonracha a ainmniú, cuirfidh an tAire san áireamh staid na Gaeilge sa phobal atá ina gcónaí sa limistéir sin agus ní ainmneoidh sé limistéir ina bhfuil cónaí ar phobal atá neamhchosúil lena chéile go teangeolaíoch.

Beidh na Seanadóirí Rialtais agus Seanadóirí eile san Fhreasúra ag rá "cén dochar?". Ag brath ar an eagraíocht atá le roghnú ó thaobh chur chun chinn an plean teanga sa ceantar sin, d'fhéadfadh leatrom a bheith ann ó thaobh amháin den phobal nó ón taobh eile. Mar shampla, agus níl mé ag rá go dtarlóidh seo, ó thaobh na Forbacha go Ros an Mhíl, cén eagraíocht a roghnóidh an tAire chun an plean a chur i bhfeidhm? Abair go bhfuil tromlach ann ó thaobh an cheantair sin ina bhfuil an Béarla in uachtar, agus é ag teacht níos láidre. Luíonn sé le réasún go mbeidh daoine ón taobh sin ag troid go gcaithfear níos mó acmhainní ar an taobh sin, san áit ina bhfuil daoine ag foghlaim Gaeilge agus nach bhfuil an pobal chomh láidir, agus go mbeifear ag déanamh neamhshuim den dream atá láidir ó thaobh na Gaeilge, atá dhá labhairt mar theanga pobail agus mar sin de. Sin an cineál lochta a fuaireadh ar scéim na gcúntóirí teanga, scéim a raibh sibh in ainm agus a bheith ag déanamh athbhreithnithe air agus scéím nua a thabhairt chun cinn. Dúradh go raibh an scéim dírithe, nuair a thosnaigh sé, go huile agus go hiomlán ar fhoghlaimeoirí Gaeilge, in áit a bheith ag díriú ar saibhriú teanga ar an dream a bhfuil Gaeilge ó dhúchas acu sna tithe. Is dóigh liomsa gur sin an fáth gur mhol an staidéar cuimsitheach teangeolaíoch go gcaithfear sonrú a dhéanamh idir na limistéir A, B agus C. I na limistéir A, tá an Ghaeilge i ndáiríre ina theanga pobail, á labhairt ag na teallaigh agus sna scoileanna agus le cloisteáil sa séipéal, sna siopaí agus sna gnóthaí agus mar sin de. Má chuirtear na ceantair eile isteach ina mullach orthu, ní bhfeifear in ann fócas mar is ceart a chur ar na hacmhainní teoranta atá dhá úsáid.

An cheist mhór eile ná an é go bhfuil an tAire Stáit ag magadh fúinn, ag ligint dúinn an díospóireacht seo a chur cinn agus ansin cruinnithe a eagrú leis na comharchumainn agus na comhlachtaí pobalbhunaithe agus ag rá leo go mbeidh an mbuiséad níos lú, ach go mbeidh sé ag cur ualaigh breise oibre orthu? Ní bheidh siad in ann é a dhéanamh. D'admhaigh an tAire Stáit féin dhá bhliain ó shin nuair a bhí roinnt airgid fós fágtha, go raibh an buiséad gearrtha go feirc ag an údarás agus go raibh brú ar na chomharchumainn. An bhfuil a chloigeann sna scamaill ag an Aire Stáit nó an bhfuil sé ag magadh fúinn? An gcreideann sé an rud atá á rá aige nó an ceap magaidh é seo? An bhfuil sé ina phuipéad ag an Aire Airgeadais agus ag an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe, atá ag déanamh ciorruithe agus ag cur na ciorruithe sin i bhfeidhm, agus é ag déanamh iarrachta a chur ina luí ar phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta go bhfuil siad dáiríre? Dá mbeadh siad dáiríre, bheadh siad ag cur an airgid ar fáil leis an straitéis a chur i bhfeidhm.

Tóg mar shampla ceann de na limistéir pleanála teanga agus má tá, mar shampla, ranganna Gaeilge ag teastáil sna Forbacha, cé tá chun iad sin a chur i bhfeidhm? An hfuil daoine ón údarás nó ón Roinn chun ranganna Gaeilge a chur ar fáil saor in aisce mar gur stát sheirbhísigh iad? An dtiocfaidh trasna tráthnóna ag a seacht a chlog mar go bhfuil sé sa bplean teanga atá ag an gceantar sin go dteastaíonn ranganna Gaeilge? Níl an t-airgead ag na comharchumainn lena leithéid a chur ar bun. Má táimid ag iarraidh na Gaeilge a chur chun cinn, caithfear acmhainní a chur ar fáil.

Tá amhras orm go bhfuil cur i gcéill ar bun. Tá amhras orm go bhfuil an tAire Stáit agus an Roinn chun ligint orthu go raibh díospóireacht fiúntach anseo agus gur phlé muid an Buille le huaireanta fada. Ach i ndáiríre, níl ar bun acu ach ag cur suas facade go bhfuil siad ar son na Gaeilge nuair atá fórsaí eile sa Rialtas, idir Fine Gael agus Páirtí an Lucht Oibre atá diongbháilte ar deireadh a chur le cúrsaí Gaeilge sa Ghaeltacht, deireadh a chur leis an mhaoiniú agus ar mholtaí McCarthy agus an bord snip nua a chur i bhfeidhm, beag beann ar na riachtanais. Cuirfidh siad an milleán ansin ar an troika agus mar sin agus iad ag ochón nach bhfuil aon airgead againn agus go bhfuil orthu na ciorruithe a chur i bhfeidhm, ach iad ag rá go bhfuil an t-ádh linn go bhfuil údarás againn.

Throid muid ar son an údaráis. Throid daoine a chuaigh romham ar son an údaráis. Throid siad ar son an daonlathais agus troidfidh muid arís. Táimid chun na leasuithe atá curtha chun cinn agus táim ag súil go mór le freagraí an Aire Stáit ar na cheisteanna a d'ardaigh mé.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

D'éist mé leis an bheirt Sheanadóir. Bhí am agam éisteacht leis an méid a bhí le rá acu. Ó cheapadh mise i m'Aire Stáit, ceann de na ceisteanna is mó a tháinig aníos sa Dáil le linn tráth na gceist seachtain i ndiadh seachtaine, mí in ndiaidh míosa, ná cad atá á dhéanamh ag an Aire agus an Rialtas mar go bhfuil an straitéis 20 bliain ann agus go bhfuil bliain imithe gan faic na fríde déanta. Deirtear go bhfuil muid ag cur dallamullóg ar an phobal, ar an Ghaeltacht agus ar ghach éinne agus go bhfuil cleasaíocht ar siúl againn. Má tá cleasaíocht ar siúl ag éinne, is istigh anseo leis an bhFreasúra atá an chleasaíocht. Ní seo an chéad uair do chuid den bhFreasúra an chleasaíocht a chleachtadh, mar tá cleasaíocht ar siúl acu i ngach réimse de shaol na tíre, ní hamháin ar réimse na Gaeltachta. Le reifrinn agus gach rud eile, is í an chleasaíocht the lowest common denominator.

Tá mise bródúil agus mórtasach gur éirigh liom Bille Gaeltachta a thabhairt isteach. Ainneoin an méid adúirt na Seanadóirí, tá an Bille anseo anois. Tá plé leathan déanta ar na rudaí seo le blianta anuas, ar chimisiún Gaeltachta, suirbhé teangeolaíochta, teagmháil le pobal na Gaeltachta agus straitéis 20 bliain. Anois tá Bille Gaeltachta againn, agus táthar ag rá nach raibh aon seans acu anseo plé a dhéanamh air, nach raibh aon seans ag an Ghaeltacht plé a dhéanamh air, go bhuil muid ag brú rudaí agus go bhfuil gilitín ann agus mar sin de. Seo an chéad uair atá gilitín ann, ach tá plé an-fhada déanta ar an Bhille cheana féin. Ar ndóigh, sílim go mbeidh tuilleadh plé an tseachtain seo chugainn ar an Bhille. Fair play, beidh mise anseo. Tá mise sásta teacht isteach lá i ndiaidh lae agus é a phlé, chomh fada agus a fhanann muid taobh istigh de rialacha an Tí seo.

Deirtear nach bhuil muid ag déanamh aon phlé leis na ceantair Gaeltacht. Táimid ag déanamh plé leo. Tá an Seanadóir féin i ndiaidh a rá go raibh an Roinn amuigh le cúpla lá agus go raibh siad ag plé seo le muintir Chonamara agus muintir na Gaeltachta san iarthar. Táthar i mo cheantar féin, i dTír Chonaill, ag plé agus ag dul i gcomhairle leis na daoine thuas ansin. Beidh siad i gCúige Mumhan agus Cúige Laighean gan mhoill agus beidh siad in nGaeltacht na Mí gan mhoill. Tá siad ag dul timpeall na tíre. Tá siad amuigh ag plé leis na pobail agus níl an Bille reachtáilte agus nílim chun aon leithscéal a ghabháil maidir le sin. Táimid ag ullmhú an talaimh. Muna raibh siad amuigh, bheadh an Seanadóir Ó Clochartaigh ag rá nach bhfuil muid dáiríre agus nach bhfuil muid i dteagmháil le pobal na Gaeltachta. Tá sé ag labhairt amach ó dhá thaobh a bhéal. Tá sé ag déanamh sin ó thosnaigh sé anseo. Tá sé in am aige smaoineamh ar mhuintir na Gaeltachta, seachas a bheith ag déanamh political football den rud. Sin an méid a bhfuil sé ábalta a dhéanamh.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Tá cleachtadh mhaith ag an Aire Stáít ar sin a dhéanamh.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Labhair an Seanadóir faoi quangos an lá eile.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Ní raibh. B'shin an Seanadóir Ó Domhnaill.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Níl mise chun éisteacht le Trevor Ó Clochartaigh ag caint ar quangos anseo.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Ar phointe oird, ba mhaith liom a chur ar an taifead nár luaigh mise an focal "quango" aon uair a labhair mé an fhad agus a bhí muid ag labhairt ar seo an tseachtain seo caite. Tá dul amú ar an Aire Stáit agus ba chóir dó sin a tharraingt siar. Is é an Seanadóir Ó Domhnaill a luaigh quangos an tseachtain seo caite agus ba mhaith liom go dtarraingeodh an tAire Stáit siar an ráiteas, mar is léir go bhfuil -----

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

The Senator should resume his seat.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Bhí an Seandóir ag caint faoi bhoird agus mar sin de. Dúirt mise go mbeidh bord ar Údarás na Gaeltacht as a mbeidh muid bródúil, má bhíonn an deis agam é sin a dhéanamh agus má théann an Bille tríd an dá Theach seo agus má shíníonn an tUachtarán é. Tá bord agus daoine i dTuaisceart éireann, ach fiú amháin, muna bhuil an creideamh ceart ag duine, ní gheobhaidh sé áit ar an bloody board. Coinnítear daoine ó bhord ansin mar nach bhfuil an creideamh ceart acu, ní amháin polataíocht, mar shampla, an bord uisce thuas ansin. Scannal mór atá ansin. An é sin an rud atá i gceist ag an Seanadóir?

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Cén fianaise atá ag Aire Stáit faoi sin? Tabhair an fhianaise dúinn má tá sé ann. Sin bréag.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tá sé le léamh ar pháipéir na tíre.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Má chreideann an tAire Stáit chuile shórt a léann sé ar na páipéir -----

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Ar phointe oird, tá leasú tar éis teacht isteach ón Rialtas ar an ríomhphoist díreach anois. Tá sé scanallach go bhfuil leasú ag teacht isteach anois. Caithfimid stop a chur leis an díospóireacht seo. Níl sé ceart dul ar aghaidh mar seo. Tá daoine sásta díospóireacht a dhéanamh ar an Bhille, ach tá leasuithe ag teacht isteach chuig na hoifigigh. Tá sin scanallach agus náireach.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

Is the Senator calling a quorum? No, just raising a point of order. With regard to those trying to listen to the translation, the volume has decreased in the past five minutes and I have asked for the volume to be raised. It is because of the lack of volume we are struggling with this.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Aontaím leis an Seanadóir Byrne. He has pointed out something very important. We are in here debating and do not have access to our e-mails or printers. We can get e-mails on our I-phones, but we do not have access to the additional amendments from the Government.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

My understanding is that it is not an additional amendment, just a correction to the text. I understand there are not new amendments.

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Is cuma más athrú atá ann, sin leasú.

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

We have not seen the changes. We are in here debating the Bill and Committee Stage is to be guillotined at 4 p.m. This is not the way to do business.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Cé nach n-aontaím go minic leis an méid a bhíonn le rá ag an Aire Stáit, sílim gur ceart go mbeadh a chomleacaithe anseo leis an meas atá acu ar Bhille na Gaeltachta a léiriú. Tá sé scanallach nach bhfuil níos mó acu anseo agus mar sin ba mhaith liom córam a ghlaoch.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Tógfaidh mé leasuithe Uimh. 11 go 14 go huile le chéile. Tá sé mar aidhm ag an Bhille seo feidhm reachtúil a thabhairt don phróiseas phleanála sa Ghaeltacht trí dheis a thabhairt do na pobail éagsúla Gaeltachta plean-----

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

On a point of order, I would like a ruling on amendment No. 143. The ruling I am seeking is that the amendment was not envisaged when the House made a decision on the Order of Business this morning to guillotine the Bill. I want a ruling, therefore, that the amendment is not part of the guillotine and cannot be considered by the House. If it is to be considered by the House, Committee Stage should be extended and the guillotine removed. We did not know this amendment would be before us when the House agreed the use of the guillotine.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

The amendment to amendment No. 143 is a technical correction to the Irish version and we will deal with it when we come to amendment No. 143. I suggest we continue and listen to the Minister of State. We are now dealing with amendments Nos. 11 to 14.

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

With all due respect, can I make a point about technical corrections? Every amendment to legislation is a technical correction, that is the whole point. That is not an excuse. This is a disgrace and an abuse of democracy.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

I have noted the Senator's point.

Sean Barrett (Independent)
Link to this: Individually | In context

Are the tactics of the Government to ensure we never get near amendment No. 143? That is what the Government is doing.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Beidh 19 limistéar pleanála teanga i gceist dá réir. Beidh na pleananna ullmhaithe faoi réir rialachán a tharraingeoidh suas na critéir le haghaidh pleanála teanga. Tá an 19 ceantar bunaithe cuid mhaith ar na limistéir le haghaidh pleanála atá in úsáid ag Údarás na Gaeltachta cheana féin. Ciallaíonn an cur chuige seo go bhfuil dlús maith daonra sna ceantair éagsúla agus beidh mórphlean teanga le réiteach ina leith.

Tabharfaidh an mórphlean seo aitheantas do na cúinsí teanga éagsúla taobh istigh de na limistéir le haghaidh pleanála teanga. I gcás na bpobal sin ina labhraíonn móramh na ndaoine Gaeilge iontu, beidh béim ar chosaint na Gaeilge mar ghnáth-theanga an phobail, agus i gcás pobail eile nach bhfuil an Ghaeilge chomh láidir iontu, beidh béim ar na gréasáin phobail Ghaeilge atá iontu a láidriú.

Is cur chuige praiticiúil é seo a thugann aitheantas don phrionsabal gur faoin phobal atá sé, i ndeireadh na dála, cinneadh a thógáil maidir le todhchaí na Gaeilge mar theanga theaghlaigh agus phobail agus beart dá réir a dhéanamh le tacaíocht chuí ón Stát. Beidh deis ag na pobail teanga atá níos láidre ag limistéar pleanála teanga spreagadh a thabhairt do na pobail teanga eile nach bhfuil chomh láidir sin. Ar scáth a chéile a mhairfidh siad. Níl sé beartaithe mar sin agam idirdhealú a dhéanamh faoin reachtaíocht idir catagóirí A, B agus C, mar a rinneadh sa staidéar cuimsitheach teangeolaíochta. Mar sin, níl sé i gceist agam glacadh leis na leasuithe seo dá réir.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Tá dul amú ar an Aire Stáit maidir leis an gcur chuige atá aige. Nuair a rinneadh an staidéar cuimsitheach teangeolaíochta, rinneadh go leor staidéir agus baineadh úsáid as go leor fíricí éagsúla a bhain le labhairt na Gaeilge sa Ghaeltacht, ceann amháin acu sin ná scéim labhairt na Gaeilge.

Thug scéim labhairt na Gaeilge le fios cé mhéad duine óg a chuir isteach ar an deontas áirithe sin. Tá an tAire Stáit ag iarraidh fáil réidh den scéim mar bhraith sé nár chóir go mbeimis ag íoc airgid le daoine sa Ghaeltacht le bheith ag labhairt na Gaeilge. Sin díospóireacht le haghaidh lá eile. An rud eile a bhí úsáideach maidir le scéim labhairt na Gaeilge ná gur thug sé slat tomhais dúinn ar cé mhéad Gaeilge a bhí á labhairt sna ceantair éagsúla agus tá sin imithe anois.

Luaigh an Seanadóir Ó Domhnaill go ndéanfar áireamh ar staid na Gaeilge sna cheantair. Cén chaoi go bhfuil sé i gceist ag an Aire an cuntas sin a dhéanamh maidir le dul chun cinn nó easpa dul chun cinn atá a dhéanamh ar na pleananna teanga sna limistéir éagsúla? Cén chaoi go bhfuil sé ag dul a mheas go bhfuil níos mó nó níos lú á labhairt iontu agus dá bhrí sin, cén slat tomhais atá aige go bhfuil plean ag obair nó nach bhfuil ag obair? An mbraitheann sé ar cén ghiúmar atá ar an Aire Stáit maidin Luain nó chuaigh sé chuig coisir sa Spidéal agus bhí an-chraic ann agus labhair daoine an Ghaeilge leis, nó a mhalairt, go ndeachaigh sé go dtí na Forbacha agus go raibh sé ina sheasamh taobh amuigh den údarás agus gur áirigh sé roinnt daoine ag siúl thairis suas an bóthar agus iad ag Béarlóireacht eatarthu? An mbeadh an tAire Stáit ansin ag déanamh a chinnidh féin go bhfuil an Ghaeilge ag dul chun cinn nó nach bhfuil? Cá bhfuil na critéir? Cén phróiseas atá le measúnú leanúnach a dhéanamh ar dul chun cinn na bpleananna? Tá sin tábhachtach sa chás seo mar ní hé an slat tomhais céanna a bheidh in úsáid sna ceantair éagsúla. Cuirim i gcás, agus an tAire Stáit ag cur Thur Mhic Éadaigh isteach le hAcaill, má thiteann an tóin as Gaeltacht amháin acu ó thaobh labhairt na Gaeilge, an bhfuil an tAire Stáit chun an ceantar iomlán a tharraingt anuas?

In éagmais scéim labhairt na Gaeilge, cén slat tomhais atá ag an Aire Stáit? An mbeimid ag fanacht leis an daonáireamh chuile roinnt blianta? Má táimid, beidh an Gaeilge básaithe go maith faoin am a bheidh an straitéis curtha i bhfeidhm. Má tá orainn fanacht leis an daonáireamh chuile uair a thagann sé chun cinn, ní bheidh an Roinn in ann measúnú leanúnach a dhéanamh ó sheachtain go seachtain maidir le dul chun cinn na bpleananna sna ceantair éagsúla.

Baineann seo leis an 19 limistéar. Cén fáth nach bhfuil an tAire Stáit ag glacadh leis an saineolas ó Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge? Cén fáth nach bhfuil sé ag glacadh leis an saineolas a bhí ag Ollscoil Mhá Nuad, a raibh ionchur láidir aici maidir leis an staidéar teangeolaíochta? Dúirt an tAire Stáit féin go raibh muid blianta fada go dtí go raibh coimisiún na Gaeltachta ann, agus bhí, go dtí go raibh an staidéar cuimsitheach teangeolaíochta againn, bhí, go dtí go raibh ráiteas Rialtais againn i leith na Gaeilge, bhí, agus ansin go dtí go raibh an straitéis 20 bliain ann. Bhí go leor plé ann agus rinneadh an t-uafás moltaí ach tá an tAire Stáit ina Aire Stáit Àla carte ag piocadh píosaí anseo agus ansiúd. Tá seo déanta aige leis an straitéis 20 bliain agus anois le Bille na Gaeltachta. Níl sé ag cur na straitéise ina hiomláine nó na moltaí uilig sa staidéar cuimsitheach i bhfeidhm. Tá sé ag piocadh píosaí anseo agus ansiúd. Bhí go leor plé ann; sin an fáth go bhfuil an díospóireacht seo chomh tábhachtach, mar faoin chur chuige atá ag an Rialtas, ni chuirfear i bhfeidhm na moltaí a rinneadh.

Bhí na moltaí sin bunaithe ar shaineolas acadúil, ionchur ó na pobail agus ionchur ó na páirtithe polaitíochta ar fad. Tá an tAire Stáit ag déanamh beag is fiú díobh agus tá a chomhleacaithe Rialtais ag aontú leis agus fiú, mar a rinne siad an lá faoi dheireadh, ag tabhairt bualadh bos dó as an dea obair, mar dhea, atá á dhéanamh aige. Ar ndóigh, ní thuigeann siad an dochar atá á dhéanamh acu agus is mór an náire dóibh é sin.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

I remind Senators that they should stick to the amendments before us.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

D'éist mé go cúramach leis an freagra a thug an tAire Stáit. An fhadhb a fheicim anseo ná má tá sé chun ceantair atá níos laige ná ceantair eile a chaitheamh le chéile, ní oibreoidh sin. Níl aon bunús eolaíochta ná teangeolaíochta le é sin a dhéanamh. Sa bhliain 2007, chuir an Rialtas ag an am staidéar teangeolaíoch ar fáil ar úsáid na teanga sa Ghaeltacht. Staidéar proifisiúnta a bhí ann ina raibh moltaí sonracha faoin Ghaeltacht a bhriseadh suas i ranna A, B agus C, ach tá cuma ar an scéal anois go bhfuil na moltaí agus an obair sin curtha ar leataobh agus go bhfuil slat tomhais úr ann anois.

Tá ceisteanna agam faoi seo. Cén fáth an bhfuil an staidéar sin fágtha ar leataobh? Cén fáth nach bhfuil na moltaí sa staidéar i dtaca le ceantair Gaeltachta á chur san áireamh sa Bhille seo? Cad iad na critéir atá in úsáid ag an Roinn agus an Rialtas leis an 19 ceantair atá molta a tharraingt le chéile? Cé a rinne an cinneadh na ceantair sin a tharraingt le chéile? An raibh aon plé leis an Coimisinéir Teanga i dtaca leis an 19 ceantair seo? An raibh aon plé le Údarás na Gaeltachta agus an rannóg pleanála teanga san údarás i dtaca leis an 19 ceantair atá á tharraingt le chéile. Muna bhfuil freagraí le fáil ar na ceisteanna bunúsacha seo, taispeánfaidh sin na laigí le se, ach fanfaidh mé anois leis na freagraí.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Maidir leis an 19 ceantair Gaeltachta, tá siad go léir lonnaithe taobh istigh de cheantair aitheanta Gaeltachta. Ní smaoineamh úr é 19 ceantair Gaeltachta a bheith ann, mar tá Údarás na Gaeltachta ag plé ar bhonn teanga leis na 19 ceantair seo le 30 bliain anuas. Táimid anois ag díriú isteach ar cheantair ansin a bhfuil taithí acu a bheith ag obair le chéile agus a bheith ag comhoibriú leis an údarás. Ar ndóigh, beidh cinnteofar na ceantair sna rialacháin a dhéanfar nuair a rachaidh an Bille tríd an Teach. Tá a fhios agam go bhfuil ceantar anseo agus ceantar ansiúd agus gur mhaith leo athruithe beaga. Sin an fáth go bhfuil oifigigh na Roinne amuigh i láthair na huaire ag dul ar fud na tíre agus ag éisteacht le muintir na Gaeltachta agus leis na heagraíochtaí. Más gá leasuithe a dhéanamh anseo agus ansiúd, beidh sin sna rialacháin. Níl insan Bille ach deis dúinn na rialacháin a thabhairt isteach agus iad a chur i bhfeidhm.

Labhair an Seanadóir faoin staidéar teangeolaíoch agus na ceantair teanga A, B agus C agus mar sin de. Níl a fhios agam an aontódh fiú an Seanadóir é féin leis na catagóirí go léir a rinne an staidéar teangeolaíoch. Tá aithne mhaith aige ar cheantar Rann na Feirste. Tá mé féin im chónaí in aice leis. Ní shílim go bhfuil duine ar bith nach n-admhódh go bhfuil scoth na Gaeilge i Rann na Feirste, ach ní raibh sé i gcatagóir A ar chor ar bith. Bhí sé i gcatagóír B nó C agus bhí raic uafásach ann de bharr sin. Rud amháin é a rá linn cloí le sin, ach bhí deacrachtaí le sin a dhéanamh, ní amháin i Rann na Feirste ach in áiteanna eile. Tá na feidhmeannaigh amuigh anois. Tá siad suas i dTír Chonaill inniu agus bhí siad thiar inné. Tá siad ag dul thart le dearcadh an phobail a fháil. Maidir leis na pleananna teanga seo, is pleananna an phobail iad. Ní pleananna Údarás na Gaeltachta iad, pleananna an phobail féin.

Labhair an Seanadóir Ó Clochartaigh faoi scéim labhartha na Gaeilge. Níl an scéim sin ann a thuilleadh mar rinneadh cineadh deireadh a chur leis an scéim. Rinneadh an cinneadh sin sular tháinig mé féin isteach sa Roinn. Déarfaidh mé seo áfach, dá ma rud é gur éirigh leis na scéim sin, a bhí ar bun le idir 60 agus 70 bliain, an cuspóir a bhí aige a bhaint amach, ní bheadh aon ghá inniu le Bille Ghaeltachta mar bheadh muintir na Gaeltachta go léir ag labhairt na Gaeilge. Mar atá a fhios againn anois, sa daonáireamh deireannach tá 96,000 duine ina gcónaí sna ceantair Gaeltachta - chuaigh an méid in airde - ach ní labhraíonn ach 23,000 acu sin Gaeilge go laethúil, duine as gach ceathrar. Tá a fhios againn go léir go bhfuil ceantair sa Ghaeltacht atá níos laige ná ceantair eile agus ceantair atá níos láidre ná ceantair eile. Táimid ag iarraidh na ceantair aiceanta a thabhairt le chéile ionas go mbeidh an taobh láidir, an áit ina bhfuil an Ghaeilge fréamhaithe, in ann tionchur a imirt ar an dream eile agus an caighdeán a thabhairt aníos de réir a chéile. Sin an rud atá i gceist againn. Tá seanfhocal sa Ghaeilge: "Ar scáth a chéile a mhaireann na sléibhte." Is cinnte gur ar scáth a chéile a mhaireann na daoine agus gur ar scáth a chéile a mhairfidh an Ghaeilge agus muintir na Gaeltachta. Tá mise lán sásta.

Inné chaith mé cúpla uair a chloig i gCluain Dolcáin, bruachbhaile do Bhaile Átha Cliath. Chuala mé trácht ar Chluain Dolcáin agus an obair iontach atá á dhéanamh acu ansin maidir leis an Ghaeilge agus an teanga. Chuaigh mé amach ansin inné le cuid d'oifigigh na Roinne agus caithfidh mé a rá go ndeachaigh an méid atá ar siúl amuigh ansin i bhfeidhm go mór orm. Tá Áras Chrónáin ansin ag freastal ar an phobal, ó na daoine óga go dtí na daoine meán aosta agus seandaoine. Tá imeachtaí Gaeilge ar siúl, ceol, cultúr, traidisiún agus teanga ag sul ar aghaidh ansin seacht lá na seachtaine. Níor tháinig éinne ann as an Ghaeltacht nó as aon áit eile ach ó phobal Chluain Dolcáin agus chuaigh siad agus an áras i bhfeidhm go mór orm de bharr an méid Gaeilge a bhí le feiceáil agus na comharthaí Gaeilge a bhí ann. Tá 1,200 dalta ansin, there are 1,200 boys and girls in that area of Clondalkin. Bhí mé ag caint le fear ó Chonradh na Gaeilge faoi seo agus d'aontaigh sé liom go bhfuil an-obair á dhéanamh ansin, gan brú orthu ó éinne. D'fhéadfaí a rá go bhfuil Gaeltacht ansin. Tá líonra Gailge ann agus tá na buachailly agus na cailíní ansion ag fáil a gcuid oideachais trí Ghaeilge agus chuaigh sin i bhfeidhm go mór orm.

Ní raibh na daoine seo ag brath ar Bhille na Gaeilge, ní raibh siad ag brath ar Bhille na Gaeltachta, ní raibh siad ag brath ar an Rialtas ná ní raibh siad ag brath ar Dinny McGinley, Pat Carey ná Éamon Ó Cuív. Rinne siad féin an rud atá déanta acu. Caithfidh muid anois féachaint an féidir linn an deathoil agus an deamhéin sin don teanga atá ar fud na tíre a thabhairt linn. We must harness that good will, that understanding and that sympathy for the language that I found in Clondalkin. We must try to harness that, but not through coercion. We must ask the people to make up their own minds, while offering them all the advice and help we can, and let them do it themselves. That has been proved.

Bhí mé i mBeanntraí trí seachtain ó shin ag oscailt Gaelscoile, cé nach bhfuil Beanntraí sa Ghaeltacht. Tá 200 dalta sa scoil sin agus bhí na tuismitheoirí ag an oscailt. Níor thug éinne ordú dóibh Gaeilge a labhairt, ach fós dúirt na tuismitheoirí go raibh siad ag iarraidh a gcuid páistí a thógáil le Gaeilge. Fuair siad scoil úr agus bhí daltaí ann ó trí nó ceithre bliana d'aoise suas go dtí 12 agus iad ag labhairt na Gaeilge go nádurtha. Ní raibh coercion ná brú orthu. Tháinig siad go deonach as a stuaim féin. Tá an rud atá ag dul ar aghaidh i gCluain Dolcáin agus Beanntraí ag dul ar aghaidh ar fud na tíre. Tá idir 150 agus 200 Gaelscoil ar fud na tíre taobh amuigh den Ghaeltacht. Tá na líonraí sin ann agus níl siad chun éisteacht le brú, caithfimid iad a mholadh. Mol an óige agus tiocfaidh sí. Mol na daoine seo agus tiocfaidh siad linn, ná cuir brú orthu.

Tá mé ag imeacht ón phointe ach níl Seanadóir amháin anseo a chloígh leis an phointe ó tháinig mé isteach. Ba mhaith liom an oiread seo a rá faoi acmhainní. We are in a different country. Bhí an Seanadóir ag caint faoi rudaí mar a bhí siad trí bliana ó shin. Tá a fhios aige go maith cad a tharla le trí bliana anuas; tá acmhainní teoranta againn, níl dabht faoi sin. Dá n-éistfimis le Sinn Féin cúpla seachtain ó shin, agus dá votálaimis "No" sa reifreann, ní bheadh aon acmhainní ann ar a chor ar bith. We would be the beggar men of Europe. Buíochas le Dia, níor éist muintir na hÉireann le Sinn Féin.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Fan go bhfeicfimid an toradh a bheidh ar an reifreann.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Níor éist siad leis an phraiseach agus leis an amaidí a bhí ar siúl ag Sinn Féin. Anois, táimid ag fáil cuidiú ón Eoraip agus tá mise dóchasach sna blianta amach romhainn, le cuidiú Dé, go mbeidh níos mó acmhainní le fáil againn leis an phlean seo a chur i bhfeidhm.

É sin ráite, agus tá mé ag diriú mo shúl ar an economist atá inár measc, an Seanadóir Barrett ó Choláiste na Tríonóide, táimid chun €60 milliún i mbliana a chur isteach sa Ghaeilge sa tír seo. Níl suim bheag í sin. Táimid ag cur €500 milliún isteach sa Roinn Oideachais agus Scileanna le teagasc na Gaeilge a chur chun cinn. Níl mise sásta go bhfuilimid ag fáil luacha ar ár gcuid airgid agus sin an fáth go bhfuil comhráití ag dul ar aghaidh idir mo Roinn agus an Roinn Oideachais agus Scileanna i láthair na huaire. Beidh athruithe móra ag teacht ar theagasc na Gaeilge sna blianta amach romhainn.

Táimid ag cur acmhainní isteach sna meáin chumarsáide, TG4. Moladh go deo le hUachtarán na hÉireann, Michael D. Higgins, agus le Fine Gael nuair a bhí siad i gcumhacht, gur bhunaigh siad TG4.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Ar phointe oird, nuair a rialaigh an Cathaoirleach Gníomhach ar ball beag go raibh muid ag imeacht ón phointe, stopadh sinn. Tá an tAire Stáit imithe ar strae ar fad ón bpointe. Ba cheart a rá leis coinneáil leis an bpointe.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

That is not a point of order.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Níl ag an Aire Stáit ach é féin agus tá iallach air freagra a thabhairt do gach duine.

Táimid ag cur acmhainní isteach i Raidió na Gaeltachta. Táimid ag cur acmhainní isteach sna foilseacháin Ghaeilge. Déarfainn go mbeadh €1 billiún sa bhliain curtha isteach againn. B'fhéidir nár leor é ach táimid ag brath ar dhaoine an t-airgead a thabhairt dúinn. Nuair a gheobhaimid ár neamhspleáchas eacnamaíochta, when we regain our economic and financial independence, tá súil agam go mbeidh níos mó airgid le cur isteach.

Níl, áfach, airgead chun an Ghaeilge a thabhairt ar ais. No, people cannot be bought to speak a language, it has been proved again and again. Mar a dúirt mé, níl ach dóigh amháin leis an Ghaeilge a choinneáil slán sa Ghaeltacht agus le daoine a chuidiú taobh amuigh den Ghaeltacht: iad a mhealladh agus a mholadh, agus comhairle agus cuidiú a thabhairt dóibh. Dá n-éireodh leis an straitéis a bhí againn ó bunaíodh an Stát, ní bheadh aon fhadhb agam inniu agus sinn go léir ag labhairt Gaeilge agus ní bheadh deacracht ag éinne. Tá mise ag iarraidh tarrtháil a thabhairt ar an Ghaeltacht, tá mé ag iarraidh cuidiú leis an Ghaeilge ar fud na tíre agus sin an fáth go bhfuil mé thar a bheith sásta leis an Bhille atá againn ag an phointe seo. Sin an fáth nach mbeidh mé ag glacadh le haon cheann de na leasuithe seo, leasuithe Uimh. 11, 12, 13 nó 14.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

Listening to the Minister of State on the reason so many people do not speak Irish in the country, 60 or 70 years of bad language, I am a victim of that, I am the classic case, coming from an area in Donegal.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

No different from anyone else in the country.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

I went through national school and secondary school and had an Irish class every day for 15 years. I am embarrassed to say that I have more French than Irish, and I do not speak French very well. We should be in a situation where I could speak Irish comfortably because I spent 15 years learning it at school. If we continue to do this, the next generation will have the same Irish ability as I have. My own bean chéile, my wife, is fluent, from west Donegal, and that rubbed off on my children, who had good academic results in Irish. As well as that, they went to the Gaeltacht every summer, and that was a massive help.

Sinn Féin, which espouses the Irish language, has shown less than glorious commitment in Northern Ireland. On top of that, the MLAs all come to their holiday homes in west Donegal but refuse to pay the local charge in the Gaeltacht areas.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

On a point of order. Tá an Seanadóir ag vafláil faoi rudaí nach bhfuil baint dá laghad acu leis na sonraí. Má tá sé ag iarraidh a bheith ag tabhairt amach faoi Shinn Féin, ligtear dó, ach níl sé ag labhairt ar na leasuithe.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

I would ask the Senator to stick to the amendment.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

I am making a valid point.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

I would like Senators to stick to the amendments before us. We are on Committee Stage and discussing amendments Nos. 11 to 14.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

I want to reiterate the Minister of State's remarks that the previous Administrations' policies, even the previous Fine Gael-Labour Governments in the 1970s and 1980s, did not deliver the Irish language tuition all children in this country should have. I spoke recently to a Polish person in Poland, and I was told they learn Russian first.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

That is not relevant to the amendment.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

It is relevant because they were not taught Polish, they had to learn Russian.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

I am trying to apply the same rules to all Senators.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Tá mé ag éisteacht go cruinn. Dúirt an tAire Stáit go leor ach níor fhreagair sé aon cheist a cuireadh air maidir leis na leasuithe áirithe seo. Labhair sé faoi scéim labhairt na Gaeilge agus an chaoi a cuireadh deireadh leis. An cheist a chuir mise faoin scéim ná bhí na figiúirí don dream a bhí ar an scéim sin á n-úsáid le slat tomhais a bheith ann maidir le húsáid na Gaeilge agus bhí daoine in ann a fheiceáil tríothu an raibh níos mó nó níos lú daoine óga ag labhairt na Gaeilge. D'iarr mé cén phróiseas atá ann le measúnú leanúnach a dhéanamh ar labhairt na Gaeilge in éagmais a leithéid agus an bhfuilimid ag brath ar an daonáireamh amháin.

Luaigh an tAire Stáit an €60 milliún atá á chaitheamh ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta. Bheadh sé go breá dá dtabharfadh an tAire Stáit briseadh síos dúinn ar cad go díreach ar a bhfuil an €60 milliún sin á chaitheamh agus an bhfuil sé ar fad á chaitheamh ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta.

Ba mhaith liom ceist a chur ar an Aire Stáit agus ar gach duine ar bhinsí an Rialtais. Tá achoimre agam anseo ar an staidéar cuimsitheach teangeolaíocht ar úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht. Cá fhad a a chaith an tAire Stáit á leamh? Ar léigh aon duine eile dá chomhghleacaithe ar bhinsí an Rialtais an staidéar cuimsitheach teangeolaíocht ar úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht?

Seo an moladh a rinneadh, agus tá seo ag tagairt go sonrach do na limistéir Ghaeltachta, go ndéanfar leasú maidir leis na limistéir Ghaeltachta:

Féadfaidh an Rialtas ó am go ham le hordú a chinneadh gur limistéar Gaeltachta de chuid:

(i) Chatagóir A iad limistéir shainithe pleanála teanga a bhfuil mórchuid an phobail ina gcainteoirí gníomhacha Gaeilge iontu mar a léirítear i bhfaisnéis an daonáirimh agus i bhfaisnéis scéim labhairt na Gaeilge, a bhfuil tumoideachas trí mheán na Gaeilge á chur i bhfeidhm iontu ag an mbunleibhéal agus ag an leibhéal an iar-bhunoideachas agus a bhfuil plean teanga comhaontaithe ag an Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta [mar a bhíodh] ina leith le príomhpháirtithe leasmhara na bpobal sin chun críche buanú a dhéanamh ar an nGaeilge mar phríomhtheanga theaghlaigh agus phobail na limistéar atá i gceist.

(ii) Chatagóir B iad limistéir shainithe phleanála teanga, a bhfuil líon suntasach den phobal ina gcainteoirí gníomhacha Gaeilge iontu, mar a léirítear i bhfaisnéis an Daonáirimh agus i bhfaisnéis Scéim Labhairt na Gaeilge, a bhfuil tumoideachas trí mheán na Gaeilge á chur i bhfeidhm iontu ag an mbunleibhéal agus ag leibhéal an iar-bhunoideachais, agus a bhfuil plean teanga comhaontaithe ag an Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta ina leith le príomhpháirtithe leasmhara na bpobal sin chun críche buanú agus forbairt a dhéanamh ar na gréasáin Ghaeilge atá ar marthain sna limistéir atá i gceist.

(iii) Chatagóir C iad limistéir shainithe phleanála teanga, a bhfuil líon beag don phobal ina gcainteoirí gníomhacha Gaeilge iontu, mar a léirítear i bhfaisnéis an Daonáirimh agus i bhfaisnéis Scéim Labhairt na Gaeilge, a bhfuil tumoideachas trí mheán na Gaeilge á chur i bhfeidhm iontu ag an mbunleibhéal agus ag leibhéal an iar-bhunoideachais, agus a bhfuil plean teanga comhaontaithe ag an Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta ina leith le príomhpháirtithe leasmhara.

Sin an méid atá sa staidéar cuimsitheach teangeolaíocht, agus tá súil agam go bhfuil sé léite ag an Aire Stáit agus na Seanadóirí ar fad.

Sin croílár an phlean, go mbeadh muid ag sainiú ceantar sna gcatagóirí A, B agus C. Tá cúis le sin, mar tá na cuspóirí atá sna catagóirí A, B agus C - de réir na saineolaithe pleanála teanga - difriúil agus is gá acmhainní difriúla a bheith againn le dul i ngleic leo agus is gá cur chuige difriúil ins na catagóirí éagsúla. Duine ar bith a mbeadh an staidéar léíte aige, thuigfeadh sé é sin.

An cheist a chuir mise agus an Seanadóir Ó Domhnaill ar an Aire Stáit ná, os rud é nach bhfuil sé ag glacadh leis an saineolas seo, cén saineolas lena bhfuil sé ag glacadh? Cad air ar bhunaigh sé a chinneadh gan bacadh le A, B agus C? Tá na catagóirí bunaithe ar staidéar idirnáisiúnta déanta ar fud na cruinne maidir le teangacha neamhfhorleathana agus iad ag dul i léig agus seo an slat tomhais is fearr atá againn maidir leis an Ghaeilge a tharrtháil. Tá an tAire Stáit ag briseadh síos na ceantair Gaeltachta i 19 ceantair pleanála ach moladh sa staidéar go ndéanfaidh iad a chur i gceantair A, B agus C. Tá an tAire Stáit ag tógáil cur chuige difriúil ar fad agus mar sin táimid ag iarraidh a fháil amach - tá sé féaráilte fiafraí dó - cad ar a bhunaigh sé a thuairim, cén fáth ar bhunaigh sé é agus an bhfuil sé in ann seasamh leis ó thaobh staitisticí, staidéar idirnáisiúnta agus ó thaobh cur chuige a úsáideadh i dtír éigin eile. An bhfuil sampla den cur chuige seo in aon tír eile ina bhfuil miontheanga á labhairt, mar shampla, An Bhreatain Bheag, Ceanada nó Albain? An bhfuil an cur chuige seo in úsáid in aon áit eile ar fud na hEorpa? Má tá, glacfaidh mé le sin. Ba mhaith liom soiléiriú a fháil ar chéard a bhfuil tuairimí an Aire Stáit bunaithe.

Bhí cuid mhaith den staidéar bunaithe ar an daonáireamh agus staitisticí scéim labhairt na Gaeilge agus an fáth ar bhriseadh síos na ceantair i gcatagóirí A, B agus C ná mar gheall ar na héagsúlachtaí eatarthu. Ach sa bhriseadh síos atá déanta maidir leis na limistéir atá roghnaithe, tá an tAire Stáit tar éis A, B agus C a chur isteach i mullach a chéile. Ní dhéanann sin ciall nó réasún. Ní chuirfidh sé an Ghaeilge chun cinn ar an mbealach is cóir í a chur chun cinn agus ní bhaineann sé an leas is fearr as na hacmhainní teoranta atá ar fáil. In áit a bheith ag déanamh ráitis mhóir drámatúil dá lucht féachana anseo, atá breá sásta bualadh bos a thabhairt dó ó am go chéile, ba bhreá liom dá bhfreagródh an tAire Stáit na ceisteanna atá á chur air againn.

Sean Barrett (Independent)
Link to this: Individually | In context

I agree with much of what the Minister of State said about "Mol an óige" and I fear the consequence of what we are doing to the Gaeltacht in this Bill is the exact opposite. We need spoken language as in the language of Wayne Rooney and the broken English we use in international conferences. That is spoken in the Gaeltacht. If we undermine the Gaeltacht, Irish becomes the book language, the philology so that children learn it for ten years and as Senator Harte said, they cannot speak it. I plead with the Minister of State not to damage the Gaeltacht and undermine it. That is why I am in the Chamber for all of this debate.

By withdrawing voting rights, the Minister is doing serious damage. The Minister of State referred to fooling the public. That is deeply ironic I presume because on 6 July 2010, two years ago, he gave that great speech in the Dáil about people who were merely postponing voting rights in the Gaeltacht. He was the fear daonlathach that day and he should still be that man. The then Senator Jerry Buttimer gave a fantastic speech here in favour of democratic elections in the Gaeltacht. The fooling of the public is being done by the members of Fine Gael and the Labour Party. Two years ago there were expressions of completely different policies from the then Senators, Deputies Alex White, Frank Feighan, Jerry Buttimer and the Minister of State. I do not know what changed the opinions of these Members.

Do the Fine Gael Members who have a Gaeltacht in their constituency agree with what is going on? Jerry Buttimer mentioned the Fine Gael Deputies who do very well in election. Have they been brought on board? The Minister of State mentioned the President. How will the President, who was a distinguished Minister for the Gaeltacht, feel when he is asked to sign this Bill into law? Did the Minister of State refer to Conradh na Gaeilge? It wrote to me saying it was against the Bill. Donncha Ó hEalaithe has stated in The Irish Times that he is against the Bill. There is significant public opinion against this Bill. One has to reply when the Minister of State states that Conradh na Gaeilge and Donncha Ó hEalaithe are in favour of the Bill, because they are not and have written about their opposition to it. I suspect one of the reasons for the guillotine is that the Minister of State knows this opposition will grow. How can the views of the Minister of State change from being a proponent of voting rights for Gaeltacht people two years ago to being part of a guillotine today?

That is fooling the people.

Jillian van Turnhout (Independent)
Link to this: Individually | In context

Is the Senator pressing the amendment?

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I will press the amendment, but I wish to say a few words. Aontaím go huile agus go hiomlán leis an Seanadóir Harte. I agree with Senator Harte when he spoke about the education system, the importance of education, and people leaving school without being fluent in the Irish language. We know that even happens in Gaeltacht areas, but it happens outside of Gaeltacht areas as well. It is unfortunate that this happens. One of the major reasons, if we are absolutely honest, is the flippant regard of the Department of Education and Skills for the Irish language. An organisation established in the State called COGG deals with Gaelscolaíochta - oideachas trí mheán na Gaeilge and they are not even recognised in this Bill. We say it is important to mol and óige, an óige thabhairt linn an óige agus a dhéanamh cinnte go mbeidh an Ghaeilge á fhorbairt. COGG is not recognised, so education is not really formally recognised in this Bill. That is a major mistake. Senator Harte has raised a point that is important and that viewpoint should be reflected upon before the enactment of this legislation.

I dtaca lena bhfuil muid ag tagairt, d'ardaigh mé roinnt ceisteanna ach ní bhfuair mé freagra orthu. Tugadh freagraí ginearálta maidir leis an dóigh atá an Bille seo á chur i bhfeidhm, ach níor tugadh aon fhreagra maidir leis na critéir eolaíochta nó teangeolaíochta atá in úsáid leis an 19 ceantair a roghnú. Beidh plé againn agus beidh regulations ag teachta i bhfeidhm ach tá na ceantair seo roghnaithe cheana. Cad iad na critéir a bhí in úsáid leis an ceantair sin a roghnú? Ceist bunúsach í sin. Freisin, an raibh aon phlé leis an Coimisinéir Teanga? Cad é an plé a bhí ann leis an Coimisinéir teanga go dáta i dtaca le Bille na Gaeilge?

Dúirt an tAire Stáit go bhfuil cruinnithe poiblí á reachtáil ar fud na Gaeltachta ag an Roinn. Tá cruinniú poiblí i nGaoth Dobhair inniu i dtaca leis an Bille seo. Cén fáth go bhfuil an cruinniú ar siúl inniu? Tá an Bille á phlé sa Seanad inniu agus tá 160 leasú i dtaca leis an Bille á phlé. Mar sin, cén fáth nach raibh an cruinniú sin ann trí nó ceithre mhí ó shin nuair a bhí an Bille á dhréachtú, in áit an Bille a bheith scríofa. Tá an cuma air nach bhfuil an Rialtas sásta glacadh le leasú ar bith uainn, ach tá na cruinnithe poiblí seo ar siúl chun tuairim an phobail a fháil. Tá tuairim an phobail an-soiléir ó thaobh na grúpaí agus na pobail atá ag labhairt linne. Tá sin soiléir ó chuid de na leasuithe atá istigh againn.

Ó thaobh plé leis an pobal, a bheith ag iarraidh daoine a mhealladh agus cuidiú a thabhairt don phobal, tá sin uilig ceart agus aontaím go huile agus go hiomlán leis an Aire Stáit faoi sin, ach cén dóigh an dtig leis sin a dhéanamh ar lámh amháin agus ar an lámh eile, an vóta daonlathach atá ag pobal na Gaeltachta a bhaint díobh sa Bhille seo.

The provisions of the Bill are contradictory. The Minister of State is trying to bring people with him and trying to ensure people sign up, support, play a role and feel they are part of the process. On the other hand the Bill takes away the one thing they have, namely, a democratic voice for elections to the board of Údarás na Gaeleachta, an organisation which under this legislation will be given the authority to define the language plans for each area, yet the people who will be on the board, making the executive decisions will be placed---

Sean Barrett (Independent)
Link to this: Individually | In context

Yes men.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Cronies.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Cronies, one can call them whatever - councillors.

Jimmy Harte (Labour)
Link to this: Individually | In context

That is an insult to councillors.

A Senator:

Seven place men

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Seven members will be placed on the board by the Minister. I am sure they will be respectful people and will do their best. It is not about who they are or what they represent, it about taking away the voice of the people. The person in Bun A Leaca or Rossaveal who may not be listening to today's debate but will be implicated by this legislation in not being allowed to cast his or her vote at the local booth for the next údarás elections because the Minister will appoint the person instead. That is fundamentally wrong. That is why I feel - má tá an tAire Stáit ag iarraidh daoine a thabhairt leis agus ar an lámh eile ag baint cearta bunúsacha ar shiúl uathu nach bhfuil sin ceart. Níl sé ceart. Tá sin sa Bhille seo agus dá bhrí sin, beidh mé ag brú an leasaithe.

Sitting suspended at 1.45 p.m. and resumed at 2.20 p.m.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I welcome the Minister of State back to the House. We will resume our consideration of the Bill on amendments Nos. 11 to 14, inclusive.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Bhí plé leanúnach againn ar na leasuithe seo roimh an mbriseadh. Níl mé chun mórán níos mó a rá fúthu, ach tá mé chun iad a bhrú. Tá sé soiléir sa Bhille seo go bhfuil neamhaird iomlán déanta ar an staidéar teangeolaíochta a bunaíodh i 2007 agus a leag amach critéir chun pleananna teanga a chur i bhfeidhm. Dá bhrí sin, agus os rud é nach bhfuil an tAire Stáit sásta glacadh leis an leasú seo, iarraim ar an Teach vótáil a dhéanamh air.

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Before we move on to the next amendment, it might be worth noting that Senator Leyden entered the Oireachtas 35 years ago today.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I congratulate the Senator.

Terry Leyden (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

It is a special occasion. I took my seat this day 35 years ago, having been elected in June 1977. It has been a very enjoyable period. I was out of the Oireachtas for ten years. I am glad to be back. I am delighted to have such great colleagues in this House. I would like the Seanad to be retained because it is a great outlet.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I would like to extend congratulations to Senator Leyden from the Chair.

Thomas Byrne (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I was a month old at the time.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Lunch will be served in the Members' restaurant in ten minutes, compliments of Senator Leyden.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

We will move on to amendment No. 12, which has already been discussed.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

I move amendment No. 12:

In page 10, between lines 8 and 9, to insert the following subsection:

"(3) When designating a specified area under subsection (2) of this section the Minister shall take into account the state of the Irish language in the community living in that area, and he or she shall not specify an area where linguistically dissimilar communities live.".

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I move amendment No. 13:

In page 10, subsection (3)(a), line 15, after "concerned" to insert the following:

"and in which the communities that live in them are linguistically similar".

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

I move amendment No. 14:

In page 10, subsection (4), line 23, to delete "or adjacent to".

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

I move amendment No. 15:

In page 10, subsection (4), line 24, after "concerned" to insert the following:

"and in which organisation Irish is the working language".

Baineann an leasú beag seo leis na heagraíochtaí a bheidh ag plé leis na pleananna teanga sna limistéir pleanáil teanga. Táimid ag iarraidh aguisín beag atá réasúnta ciallmhar a dhéanamh leis an leasú seo. Níl aon dochar sa leasú seo - déanfaidh sé leas - atá ag plé leis an bunprionsabal a bhaineann l'éiteas an Achta. Sílim ón méid atá ráite ag an Aire Stáit go bhfuil sé ag iarraidh é sin a bhaint amach. De réir alt 7(4) den Bhille, a bhaineann leis na heagraíochtaí atá chun na pleananna teanga agus mar sin de a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, "féadfaidh eagraíocht a bheidh bunaithe i gceann de na limistéir Ghaeltachta lena mbaineann, nó tadhlach leis, iarratas a dhéanamh chun Údarás na Gaeltachta chun bheith ina heagraíocht arna roghnú faoi fho-alt (6)". Níl uainn ach "agus ar eagraíocht í arb í an Ghaeilge an teanga oibre inti" a chur leis sin. Tá ciall leis sin. Beidh an tAire ag roghnú comhlacht amháin i ngach ceann de na 19 limistéir ina mbeidh plean teanga a fhorbairt i gcomhar leis an údarás. Ba mhaith linn a chinntiú go mbeidh an Ghaeilge mar teanga oibre ag an gcomhlacht sin. Tá a fhios againn go bhfuil comhlachtaí atá lonnaithe sa Ghaeltacht ábalta seirbhísí áirithe a chur chun cinn. D'ardaigh an Seanadóir Ó Domhnaill ceist a bhaineann leis seo nuair a d'iarr sé ar an Aire Stáit soiléiriú a dhéanamh ar na critéir a chuirfidh sé chun cinn i dtaobh cén sórt comhlacht a bheidh ceadaithe cur isteach ar an gcóras seo. D'fhéadfadh sé tarlú - go teicniúil - nach í an Ghaeilge teanga oibre na comhlachta.

Baineann tábhacht breise leis an leasú seo i gcomhthéacs rudaí eile atá ag tarlú sa Ghaeltacht le bliain nó bliain go leith anuas. Tháinig deireadh tubaisteach le Meitheal Forbartha na Gaeltachta, a bhí ag feidhmiú ar bhonn uile-Gaeilge le cúrsaí forbartha pobal a chur chun cinn. Bhí socrú le déanamh maidir le cé a chuireadh na cláracha a bhí á chur i bhfeidhm ag Meitheal Forbartha na Gaeltachta - an clár Leader agus an clár LCDP - sna ceantracha Gaeltachta ó shin i leith. Thóg sé tamall, ach tá socrú déanta anois. Fáiltím roimh an socrú sin. Tá na cláracha sin á chur ar fáil ag eagras atá tadhlach leis na ceantair Gaeltachta, cosúil leis an rud atá luaite sa Bhille seo. I nGaeltacht Conamara theas, mar shampla, tá seirbhísí clár Leader anois á sholáthar ag an gcomhlacht Forum, atá lonnaithe taobh amuigh den Ghaeltacht. Is socrú sealadach réasúnta é sin, maith go leor, ach ní socrú fad-téarmach sásúil é. Má tá seirbhísí á sholáthar sa Ghaeltacht - seirbhísí pleanála teanga nó rud ar bith a bhaineann le cur chun cinn na teanga - ba chóir go mbeidís á sholáthar sa Ghaeltacht ag muintir na Gaeltachta trí mheán na Gaeilge, más féidir, nó ag daoine le Gaeilge atá ina gcónaí sa Ghaeltacht. Ba cheart go gcuirfeadh pobal na Gaeltachta na seirbhísí sin ar fáil trí mheán na Gaeilge.

Táimid ag breathnú ar an gcás anois nach bhfuil cuid mhaith de na comhlachtaí teaghlach atá ag plé leis na cláracha a bhí faoi Meitheal Forbartha na Gaeltachta in ann a gcuid gnóthaí a dhéanamh trí mheán na Gaeilge. Glacaim leis go bhfuil duine nó beirt fostaithe anseo is ansiúd leis na seirbhísí seo a chur ar fáil trí Ghaeilge. Má táimid chun brí na straitéise agus brí mian an Rialtas ó thaobh na seirbhísí seo a chur ar fáil sa Ghaeltacht, sílim gur rud bunúsach é an méid atá léirithe agam. Da mbeadh sé leagtha síos mar bhunchritéir na gcomhlachtaí seo go mbeadh an Ghaeilge mar teanga oibre na n-eagraíochtaí, bheadh sé thar a bheith dearfach agus thabharfadh sé láidreacht don Aire agus d'Údarás na Gaeltachta nuair atá na comhlachtaí á roghnú acu.

Má táimid ag breathnú arís ar na limistéir pleanála teanga seo, tá sé soiléir dúinn nach bhfuil cuid de na ceantair seo láidir ó thaobh na Gaeilge de. D'fhéadfadh sé a tharlú i gceantar níos laige - mar shampla, i gcatagóir B nó C - go bhfaighfeadh comhlacht atá lonnaithe sa Ghaeltacht agus a bhfuil cúpla duine le Gaeilge iontach acu an conradh leis an plean a fhorbairt, cé nach í an Ghaeilge an teanga oibre sa chomhlacht. An bhfuil comhlacht forbartha pobal ag feidhmiú go hiomlán trí Ghaeilge faoi láthair i gceantar an Eachréidh, mar shampla, atá luaite mar cheann de na ceantracha? Níl mé cinnte go bhfuil. Ceist a bheadh ansin. Tá sé tábhachtach go mbeadh an Ghaeilge mar theanga oibre ag comhlacht atá ag iarraidh an mian atá ag an Aire Stáit a chur i bhfeidhm? Ba chóir go mbeadh sé sin ag teacht tríd an Roinn, anuas tríd an údarás, tríd na comhlachtaí, isteach sa phobal agus vice versa. Ní dóigh liom go bhfuil dochar ar bith sa leasú seo. Sílim gur leasú chun feabhais é. Tá súil agam go mbeidh an Aire Stáit glacadh leis.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Aontaím leis an leasú seo. Tá ciall agus réasún leis. Baineann sé leis an eagraíocht a chuirfidh plean teanga le chéile agus faoi bhráid an údaráis le bheith ceadaithe. Labhraíomar inné mar gheall ar an bhfoclaíocht faoi Cuid 2 den Bhille, go háirithe an sainmhínithe atá sa reachtaíocht ar "eagraíocht" agus "comhlacht corpraithe". Rinne muid moltaí i taca leis sin. Bhí muid ag iarraidh go mbeadh athrú ansin fá choinne é a bheith sonrach do choistí pobalbhunaithe sa Ghaeltacht. Níor ghlacadh leis sin. Tá an moladh seo fíorthábhachtach chun a chinntiú go gcuirfidh cibé eagraíocht a bheidh i gceist faoin reachtaíocht seo a gcuid gnó chun cinn trí mheán na Gaeilge. Cuireann sé iontas orm nach raibh a leithéid de riachtanas in alt 7(4) den Bhille nuair a bhí sé foilsithe agus sular tháinig sé go dtí an Teach seo. Ní fheictear dom cén fáth nach bhfuil sé sa Bhille cheana féin. Glacaim leis go mbeidh an Aire Stáit sásta glacadh leis an moladh seo. Tá súil agam go mbeidh. Luíonn sé le ciall gur chóir go mbeadh Gaeilge ag an eagraíocht a bheidh ag cur plean den chineál seo le chéile.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Aontaím ar fad-----

Caít Keane (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

I ask the Minister of State to give way to Senator Barrett.

Sean Barrett (Independent)
Link to this: Individually | In context

I hope I did not interrupt the Minister of State as he was about to say he agrees completely with this amendment. I agree completely with what the Senators have said. He will be aware that the fine digest that was prepared for us quotes Mr. Liam Ó Cuinneagáin as saying "ní féidir linn póilíní teanga a chur isteach i monarchana". Perhaps the "póilíní teanga" could be installed in the body the Minister of State is about to speak about. His statement of agreement is very welcome. I agree completely with it. I look forward to hearing the rest of the sentence.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Aontaím ar fad leis na trí Seanadóirí-----

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Go maith.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

-----gur chóir go mbeadh an Ghaeilge mar theanga oibre sna ceantair pleanála teanga. Tá sé praiticiúil agus loighciúil gur mar sin a bheidh. Tá sé de nós agus de thraidisiún fada ag Údarás na Gaeltachta bheith ag plé, ag cur agus ag cúiteamh i gcónaí leis na heagraíochtaí Gaeilge ar fud na Gaeltachta a gcuid oibre a dhéanamh i nGaeilge, mar a dhéanann an túdarás é féin. Aontaím leis sin. Tá sé soiléir in alt 17 den Bhille seo go gcaithfidh an túdarás a chinntiú "gurb í an Ghaeilge a úsáidfear a mhéid is féidir nuair a bheidh a fheidhmeanna á gcomhlíonadh aige agus thar a cheann" ag dream ar bith. Silim go gclúdaíonn alt 17, a bhaineann leis na ndualgaisí atá ar an údarás, an imní atá ar na Seanadóirí.

Tá mé ar aon intinn leo gur cheart go mbeadh an Ghaeilge mar teanga oibre agus teanga labhartha na n-eagraíochtaí seo. Tá mé lán-cinnte go gclúdaíonn an reachtaíocht an gné sin den ábhar seo. Mar sin, níl sé i gceist agam glacadh leis an leasú.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Bhí sé de cheart againn an tAire Stáit a chur i gcló níos túisce, mar bhí sé ag aontú linn nuair a tháinig sé ar ais. Tá an-iontas orm nach bhfuil sé sásta glacadh leis an leasú. Ní thugann an foclaíocht san alt a luaigh an Aire Stáit - "cinnteoidh an tÚdarás gurb í an Ghaeilge a úsáidfear a mhéid is féidir nuair a bheidh a fheidhmeanna á gcomhlíonadh aige agus thar a cheann" - an oiread sin misnigh dom i gcomhthéacs an track record atá ag cuid mhaith de na comhlachtaí atá ag feidhmiú sa Ghaeltacht agus a fhaigheann tacaíocht airgeadais ó Údarás na Gaeltachta. Tá comhlachtaí ann atá thar barr chun a gcuid gnóthaí a dhéanamh trí Ghaeilge, ach tá cuid mhaith eile nach ndéanann iarracht an-mhór agus nach úsáideann an Ghaeilge mar theanga oibre, cé go bhfaigheann siad tacaíocht ón údarás. Tá difríocht idir "teanga oibre" agus "a mhéid is féidir". Cad a tharlóidh má fhostaíonn an comhlacht duine nach bhfuil an Ghaeilge ar a dtoil acu, mar shampla, nó má chineann an tAire - mar is féidir leis nó léi faoin reachtaíocht seo - nach bhfuil aon chomhlacht feiliúnach i gceantar Iorras Aithneach, mar shampla arís, leis an plean a fhorbairt agus b'fhearr an conradh a bhronnadh ar Forum, atá lonnaithe i Leitir Fraic, mar atá déanta leis an clár Leader? Níl foireann le Gaeilge líofa ag Forum. Ní hí an Ghaeilge an teanga oibre atá ag oibrithe Forum. Dá mbronnfaí an conradh seo orthu, d'fhéadfaidís a rá go bhfuil an Ghaeilge á úsáid "a mhéid is féidir" acu agus iad ag brath ar na daoine atá fostaithe acu. Nuair nach bhfuil foireann le Gaeilge acu, ní féidir leo mórán Gaeilge a úsáid. Is é sin an pointe ata á dhéanamh agam. B'fhéidir go gceapfaidh daoine áirithe go bhfuilimid ag dul síos an bóthar idir "déanfaidh" agus "féadfaidh" arís, ach tá sé i bhfad níos tábhachtaí gurb í an Ghaeilge an teanga oibre.

Tá an leasú seo ciallmhar. Ba cheart go mbeadh an Ghaeilge mar teanga oibre na comhlachta. Ciallódh sé sin go mbeadh foireann le Gaeilge ag obair sa chomhlacht. Is é sin an difríocht idir an méid atá le rá ag an Rialtas agus an taithí atá againn. Chun a cheart a thabhairt d'Údarás na Gaeltachta, tuigim gur beag duine gan Gaeilge atá ag feidhmiú sna comharchumainn agus na comhlachtaí pobalbhunaithe sa Ghaeltacht. Má tá titim amach i gceantar áirithe - b'fhéidir nach bhfuil na comharchumainn ag tarraingt le chéile - agus níl an plean riachtanach á fháil ag an Aire, tá seans ann go mbeidh air nó uirthi comhlacht eile a roghnú. Más gá dul go dtí comhlachtaí i gceantair tadhlacha, ar nós Forum i gConamara, Tuatha Chiarraí nó Donegal Local Development Company, is léir nach mbeidh foireann le Gaeilge acu go léir. Bheadh sé sin in éadan brí an Bhille seo agus an obair atá á dhéanamh. Is é sin an fáth go bhfuil an leasú seo á moladh agam. Ní dóigh liom go ndéanfadh sé dochar. Sílim go bhfuil an beirt againn ag iarraidh an rud céanna a bhaint amach ar deireadh. Thabharfadh an athrú seo deis breise don Aire Stáit a chinntiú go mbeidh daoine le Gaeilge fostaithe ag aon chomhlacht a chuirfidh isteach ar an scéim seo. Muna bhfuil éiteas Gaelach agus Gaeltachta sa chomhlacht a roghnófar chun próiseas a chur i bhfeidhm chun airgead a roinnt, saineolaí a fhostú, staidéar a dhéanamh agus plean a chur le chéile, caillfimid leath den brí a bhaineann le ceantar Gaeltachta beo bríomhar ina bhfuil tuiscint ar na ceisteanna éagsúla atá ann ó thaobh oideachais, cúrsaí sóisialta, cúrsaí fostaíachta agus mar sin de. Is é sin an moladh atá á dhéanamh agam.

Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Sílim go bhfuil cur chuige réasúnta agus praiticiúil san alt atá sa Bhille faoi láthair. Is léir dom, ón eolas agus ón taithí atá agam ar an údarás, go ngníomhóidh sé leis na heagraíochtaí pobail ar fud na Gaeltachta agus go mbainfidh siad úsáid as an Ghaeilge i gcónaí. Sílim, agus é sin curtha san áireamh, go gclúdaíonn an alt seo, mar atá sé, an chúis imní atá ag an dá Sheanadóir. Níl sé i gceist agam glacadh leis an leasú atá molta.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Nil mé sásta leis sin. Tá mé chun an leasú a bhrú.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

As amendments Nos. 16 and 31 are related, they may be discussed together.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

When is it proposed to sit again?

Maurice Cummins (Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

At 2.30 p.m. next Tuesday.

Denis O'Donovan (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Is that agreed?

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

No.

Brian Ó Domhnaill (Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Under Standing Order 62(3)(b) I request that the division be taken again other than by electronic means.