Dáil debates
Tuesday, 6 July 2010
Message from Seanad
8:00 am
Brendan Howlin (Wexford, Labour)
Link to this: Individually | In context
Seanad Ãireann has passed the Health (Miscellaneous Provisions) Bill 2010, without amendment.
Pat Carey (Dublin North West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Tairgim: "Go léifear an Bille an Dara hUair anois."
Tááthas orm an deis seo a thapú chun an Bille um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) 2010 a thabhairt faoi bhráid Dháil Ãireann inniu. Is Bille an-ghairid é seo a bhfuil sé de chuspóir aige an tréimhse ama incheadaithe is faide idir toghcháin d'Ãdarás na Gaeltachta a mhéadúó chuig bliana go leith go dtà seacht mbliana go leith. Tá glactha leis an mBille seo ag gach céim i Seanad Ãireann cheana féin.
EascraÃonn an leasú seo as cinneadh atá déanta ag an Rialtas na toghcháin d'Ãdarás na Gaeltachta a chur siar ar feadh tréimhse áirithe. De réir na reachtaÃochta faoina bhfeidhmÃonn an t-údarás i láthair na huaire, nà mór na toghcháin a reáchtáil taobh istigh de thréimhsà nach giorra ná ceithre bliana agus nach faide ná cúig bliana go leith ó dháta na dtoghchán deiridh. Reáchtáladh toghcháin deiridh an údaráis ar 2 Aibreán 2005 agus ba chóir, dá bhrà sin, na chéad toghcháin eile a reáchtáil roimh 1 Deireadh Fómhair 2010. NÃl aon fhoráil sa reachtaÃocht chun na toghcháin a chur siar.
I láthair na huaire, tá leasuithe maidir le cumhachtaÃ, feidhmeanna agus struchtúr Ãdarás na Gaeltachta sa todhchaÃá meas i gcomhthéacs na moltaà atá sa dréachtstraitéis 20 bliain don Ghaeilge. Tá an dréachtstraitéis á scrúdú ag an Chomhchoiste um Ghnóthaà EalaÃon, Spóirt, Turasóireachta, Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta faoi láthair. Nuair a bheidh a chuid oibre curtha i gcrÃch ag an gcomhchoiste â agus tuigtear dom go bhfuil sé beagnach curtha i gcrÃch - cuirfear an dréachtstraitéis ar ais faoi mo bhráid. Déanfar moltaÃéagsúla an chomhchoiste a bhriethniú go cúramach sula gcuirfear faoi bhráid an Rialtais ina dhiaidh sin iad. Mar a thuigfidh an Teach, nà féidir liom amscála cruinn a thabhairt don phróiseas seo, ach tá mé dóchasach go mbeidh dul chun cinn suntasach déanta ina leith sa chéad chúpla mà eile amach romhainn.
Mar a rinne mé sa Seanad coicÃs ó shin, ba mhaith liom an deis seo a thapú le mo bhuÃochas a chur in iúl do bhaill an chomhchoiste as an méid oibre atáá déanamh acu ar an dréachtstraitéis. Is mór agam go bhfuilimid, mar Bhaill den Oireachtas, ag déileáil leis an dréachtstraitéis ar bhonn tras-pháirtÃ. LéirÃonn an cur chuige seo go soiléir nach mbaineann ár dteanga náisiúnta le haon dream nó páirtà ar leith ach gur gné an-tábhachtach à dár bhféiniúlacht agus dár n-oidhreacht choitianta. Tá súil agam go mbeimid in ann leanúint ar aghaidh leis an gcomhoibriú tairbheach seo chun toradh fónta a bhaint amach ar mhaithe le leas na teanga agus leas phobal na tire araon.
Ag eascairt ó mholtaÃéagsúla atá sa dréachtstraitéis i dtaobh Ãdarás na Gaeltachta, meastar go mbeidh gá le leasú nÃos cuimsithà a dhéanamh ar reachtaÃocht an údaráis a thógfaidh tréimhse áirithe ama lena chur i gcrÃch. Tá gach cosúlacht ann go mbeidh reachtaÃocht le tionscnamh chomh maith le teorainneacha nua a shainiú do na limistéir Ghaeltachta. Sa chomhthéacs seo tá sé inmholta agus cuà dáta na dtoghchán a chur siar chun deis a thabhairt an próiseas seo a chrÃochnú.
Go hachomair, is é an leasú atá molta sa Bhille seo ná alt 28(1) den Acht um Ãdarás na Gaeltachta 1979 a leasú ionas go mbeidh sÃneadh curtha leis an tréimhse is faide idir thoghcháin don Ãdarás ó chúig bliana go leith go dtà seacht mbliana go leith. Le hachtú an Bhille seo, is é 30 Meán Fómhair 2012 an dáta deiridh i gcomhair toghcháin d'Ãdarás na Gaeltachta a reáchtáil.
Agus an Bille seo á thionscnamh agam, is fiú tagairt a dhéanamh don chomhthéacs ghinearálta ina bhfuil Ãdarás na Gaeltachta ag feidhmiú faoi láthair. BunaÃodh Ãdarás na Gaeltachta i 1980 faoin Acht um Ãdarás na Gaeltachta 1979 agus tá séá mhaoiniú ag an Rialtas ó shin i leith chun forbairt eacnamaÃochta, shóisialta agus chultúrtha na Gaeltachta a chur chun cinn. Tá sé mar mhóraidhm ag an Ãdarás an Ghaeilge a chothú mar theanga phobail sa Ghaeltacht. Chun a chuid aidhmeanna a chur i gcrÃch tacaÃonn an t-údarás le réimse de scéimeanna tairgiúla fostaÃochta a dhÃrÃonn ar leas a bhaint as acmhainnÃáitiúla, ar scileanna agus ar chumais fhiontraÃochta a fhorbairt, ar infheistÃocht shoghluaiste a mhealladh agus ar an fhorbairt phobail a threisiú. TacaÃonn an t-údarás freisin le réimse leathan de thionscnaimh theanga, chultúrtha agus oideachais.
Tá 20 comhalta ar bhord an údaráis, 17 acu tofa go daonlathach ag toghthóirà na Gaeltachta agus triúr eile, an cathaoirleach san áireamh, a cheapann an tAire. Tá foireann de thart ar 100 duine fostaithe ag an údarás, a bhfuil gréasáin d'oifigà réigiúnacha aige sna ceantair Ghaeltachta éagsúla chun a chuid dualgas reachtúla a chur i bhfeidhm. Ag deireadh na bliana 2009, bhà os cionn 8,000 duine fostaithe i gcliant-chuideachtaà a fuair tacaÃocht óÃdarás na Gaeltachta. LéirÃonn an t-athbhreithniú ar Ãdarás na Gaeltachta atá déanta mar chuid den Annual Business Survey of Economic Impact don tréimhse 2000 go 2008 gur baineadh torthaà mar seo a leanas amach d'eacnamaÃocht na Gaeltactha trà ghnÃómhaÃochtaà forbartha tionscail an údaráis: sa bhliain 2008, bhà dÃolacháin de luach â¬834 ag cliaint-chuideachtaà an údaráÃs a ghlac páirt sa suirbhé; bhà 6,500 duine fostaithe sna comhlachtaà seo; b'fhiúâ¬400 milliún onnmhairithe na gcuideachtaà seo in 2008. Tháinig méadú mór ar an lÃon daoine a bhà ag obair san earnáil taighde agus forbairt idir 2005 agus 2008. Faoin mbliain 2008, bhà 300 fostaithe ag comhlachtaà san earnáil seo.
Is eagras forbartha réigiúnach é an t-údarás a bhfuil ról tábhachtach á chomhlÃonadh aige maidir le polasaà an Rialtais i leith na Gaeilge agus na Gaeltachta a chur i bhfeidhm.
CuimsÃonn an reachtaÃocht faoina bhfeidhmÃonn Ãdarás na Gaeltachta na hAchtanna um Ãdarás na Gaeltachta 1979 go 1999. Is fiú dhá cheann dÃobh sin a lua ach go háirithe, An tAcht um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) 1999 a mheádaigh an tréimhse idir thoghcháin ó chúig bliana go dtà cúig bliana agus sé mhà agus a léirÃonn an fasach atá ann don chur chuige atá i gceist leis an mBille seo, agus An tAcht um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) (Uimh. 2) 1999 a chuir athruithe substaintiúla i bhfeidhm ar struchtúr Ãdarás na Gaeltachta trÃd an lÃon comhaltaà a mhéadúó 13 go 20.
Tá sé tráthúil ag an phointe seo léargas a thabhairt ar pholasaà an Rialtais i leith na Gaeilge agus na Gaeltachta. Ainneoin na gcéadta bliain d'aistriú teanga ó Ghaeilge go Béarla, tá an Ghaeilge á labhairt go fóill mar theanga bheo pobail i roinnt áiteanna a d'fhan ina nGaeltacht. Chomh maith leis seo, tá cuid mhaith daoine lasmuigh den Ghaeltacht ag úsáid na Gaeilge go laethiúil. Tá bláthú tagtha ar litrÃocht agus ar chineálacha eile ealaÃon trà mheán na Gaeilge le 100 bliain anuas sa chaoi is gur teanga iomlán nua-aimseartha Eorpach à an Ghaeilge anois.
Tá sé mar aidhmeanna polasaà ag an Rialtais úsáid na Gaeilge a mhéadú mar theanga an phobail ar bhonn céimniúil agus a chinntiú go bhfuil an oiread saoránach agus is féidir dátheangach i nGaeilge agus i mBéarla. Tá na spriocanna seo a leanas ábharthach don bpolasaà seo: cur leis an méid teaghlach ar fud na tÃre a bhaineann úsáid as an nGaeilge mar theanga cumarsáide laethúil; tacaÃocht teanga a sholáthar don Ghaeltacht mar phobal labhartha Gaeilge; cinntiú chomh fada agus is féidir go mbeidh rogha teanga idir an Ghaeilge agus an Béarla ag an saoránach i ndioscúrsa poiblà agus i seirbhÃsà poiblà agus de réir a chéile go ndéanfaidh nÃos mó daoine ar fud an Stáit cinneadh a ngnó a dhéanamh trà mheán na Gaeilge; agus cinntiú go mbeidh an Ghaeilge nÃos infheicthe sa tsochaà againn mar theanga labhartha ag saoránaigh mar aon le bheith le feiceáil ar chomharthaà agus i litrÃocht.
TreisÃonn an Rialtas go mbaineann tábhacht faoi leith leis an nGaeilge do mhuintir, do shochaà agus do chultúr na hÃireann. Mar theanga labhartha pobail, tá fÃorthábhacht léi, nà amháin chun féiniúlacht mhuintir na hÃireann a chur in iúl ach mar chuid shainiúil den oidhreacht chultúrtha dhomhanda.
Ba mhaith liom anois léargas a thabhairt ar an gcineál smaointeoireachta atá sa dréachtstraitéÃs maidir le hÃdarás na Gaeltachta chun go dtuigfear na hathruithe a d'fhéadfadh a bheith i gceist don eagraÃocht sa todhchaÃ. Nà miste dom a threisiú arÃs go mbeidh na hathruithe a dhéanfar ag brath ar mholtaà an chomhchoiste agus faomhadh an Rialtais a bheith faighte. Maidir leis an bprÃomhghnÃomhaireacht feidhmithe a bheidh freagrach as an straitéis a sheachadadh, tá sé molta go ndéanfaà athstruchtúrú bunúsach ar Ãdarás na Gaeltachta go gnÃomhaireacht Ghaeilge nua náisiúnta, Ãdarás na Gaeilge, a mbeidh freagrachtaà air maidir le cúrsaà Gaeilge ar fud an Stáit, chomh maith le cuid mhaith de na feidhmeanna atá aige faoi láthair a choinneáil. Beidh reachtaÃocht le réiteach chun an eagraÃocht nua a chur ar bhonn reachtúil. BÃodh is go leanfadh feidhmiú beartas agus pleananna áirithe Gaeltachta mar fhreagracht ar mo Roinn, d'fhéadfadh sÃ, áfach, feidhmeanna a tharmligean mar is cuà chuig Ãdarás na Gaeilge.
Nà miste a lua freisin go leanfaidh Foras na Gaeilge ag seachadadh a fhreagrachtaà reachtúla maidir leis an nGaeilge. Ãireofar orthu sin tabhairt faoi thionscadail thacúla agus deontais a thabhairt do chuideachtaà agus do ghrúpaà le tacú leis an teanga mar is cuÃ, forbairt a dhéanamh ar théarmaÃochtaà agus ar fhoclóirÃ, tacú le hoideachas trà mheán na Gaeilge agus le teagasc na Gaeilge ar an oileán agus éascú agus spreagadh a dhéanamh trÃd is trÃd ar úsáid na teanga sa saol poiblà agus sa saol prÃobháideach. Agus é ag comhlÃonadh a dhualgais go hiomlán, ba mhaith liom a threisiú go bhfuil sé i gceist go bhfanfaidh Foras na Gaeilge mar phrÃomhghné den struchúr tacaÃochta don teanga sa dá chuid den oileán, Thuaidh agus Theas.
Ina ráiteas i leith na Gaeilge 2006, dhearbhaigh an Rialtas a bheartas maidir leis an Ghaeltacht a neartú mar phobal ina labhraÃtear Gaeilge agus daingnÃodh tacaÃocht an Rialtais don Ghaeilge. Tá trà chuspóir a thagraÃonn don Ghaeltacht sa ráiteas:tabharfar spreagadh agus tacaÃocht do phobal na Gaeilge sa Ghaeltacht agus lasmuigh di an Ghaeilge a thabhairt don chéad ghlúin eile mar theanga teaghlaigh agus, chuige sin, cuirfear réimse leathan seirbhÃsà ar fáil trà mheán na Gaeilge; tabharfar tacaÃocht ar leith don Ghaeltacht mar cheantar labhartha Gaeilge; agus leanfar le treisiú na hoibre atá ar bun ag An Roinn Gnóthaà Pobail, Comhionannais agus Gaeltachta agus ag na gnÃomhaireachtaà agus na comhlachtaà a thagann faoina scáth, ar nós Foras na Gaeilge agus Ãdarás na Gaeltachta, chun an Ghaeilge a chur chun cinn go náisiúnta agus chun à a chaomhnú agus a threisiú sa Ghaeltacht.
Moltar sa staidéar cuimsitheach teangeolaÃoch ar úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht 2007 gur chóir gurb é an prÃomhfhócas straitéiseach ó thaobh beartas teanga sa Ghaeltacht ná tacaÃocht a thabhairt do ghlúnta tuismitheoirÃóga Gaeltachta amach anseo agus a chur ar a gcumas a gcuid leanaà a thógáil le Gaeilge. DearbhaÃonn an staidéar ach go háirithe an tábhacht a bhaineann leis an méid cainteoirà gnÃomhacha Gaeilge atá i limistéir Ghaeltachta a chaomhnú agus cur leis an lÃon sin. Sa chomhthéacs seo, aithnÃonn an dréachtstraitéis go mbeidh gá le córas éifeachtach pleanála teanga ag leibhéal an phobail agus samhlaÃtear go mbeidh ról tábhachtach ag Ãdarás na Gaeilge i mbeachtú agus i bhfeidhmiú an chórais sin.
Tá sé molta sa dréachtstraitéis go mbeadh sé cuà go ndéanfaà cineál nua 'Gaeltacht gréasáin' a aithint. Tabharfaidh an chatagóir nua sin deis do spriocthionscnaimh phleanála teanga forbairt a dhéanamh ar phobail/ghréasáin teanga nua lasmuigh den Ghaeltacht. I bpobail uirbeacha, a bhfuil mais chriticiúil bhunúsach tacaÃochta pobail agus Stáit iontu don Ghaeilge, nithe mar shaoráidà cúraim leanaà trà Ghaeilge, Gaelscoileanna, oideachas dara leibhéal trà Ghaeilge, clubanna óige Gaeilge agus seirbhÃsà eile a bheidh ann. Bainfidh critéir shonracha a fhorbrófar don chatagóir sin le dearcaà poiblÃ, cumas teanga, soláthar oideachais trà mheán na Gaeilge agus an toil a bheith rannpháirteach go gnÃomhach i dtionscnaimh Ghaeilge. Tabharfaidh mo Roinnse agus Ãdarás na Gaeilge tacaÃocht do na pleananna teanga sin.
Is fiú tagairt a dhéanamh freisin do chuid de na cúraimà a shamhlaÃtear a bheidh ag Ãdarás na Gaeilge chun gnÃomhaÃochtaà eacnamaÃochta Gaeilge-lárnaithe a spreagadh ar bhonn náisiúnta. Tá i gceist go mbunófaà sraith tionscnamh le fiontraÃocht agus gnÃomhaÃocht eacnamaÃochta a spreagadh i measc an phobail a labhraÃonn Gaeilge ar bhonn cuideachta, earnála nóáitiúil. Bheadh an cur chuige le cur i bhfeidhm, mar shampla, trà spreagadh agus tacaÃocht a thabhairt don gheilleagar teanga atá in ann na seirbhÃsà riachtanacha a sholáthar don Stát agus don AE i réimsà mar aistriú, ateangaireacht, múineadh teangacha, foilsiúchán, comhchomhairle teanga, bainistiú tionscadal. D'áireofaà ar na bearta tacaÃocht do ghnólachtaà ag tosú amach, seirbhÃsà meantóireachta, forbairt táirgÃ, comhairle faoi mhargú agus chur chun cinn, agus seirbhÃsà forbartha bainistÃochta.
Dhéanfadh Ãdarás na Gaeilge éascú freisin do chruthu chumann tráchtála don Ghaeltacht agus do ghnóthaà eile trà Ghaeilge. Dhéanfadh an cumann seo tuiscint a chothú i measc an phobail gnó faoin nasc atá idir an teanga agus forbairt eacnamaÃochta, lena n-áirÃtear, mar shampla, an nasc idir leas eacnamaÃochta limistéir Ghaeltachta agus stádas na teanga iontu sin, chomh maith le gné na teanga ó thaobh rathúlacht comhlachtaà aonair a bhaineann úsáid éifeachtach as an nGaeilge. Is léir ón méid seo mar sin féin go bhféadfadh athruithe substaintiúla ar struchtúr agus ar chúraimÃÃdarás na Gaeltachta a bheith i gceist.
Tá leasuithe maidir le cumhachtaÃ, feidhmeanna agus struchtúr Ãdarás na Gaeltachta á meas faoi láthair i gcomhthéacs na moltaà atá sa dréachtstraitéis 20 bliain don Ghaeilge. Tá an dréachtstraitéis á scrúdú ag an chomhchoiste Oireachtais faoi láthair. Tuigim go mbeidh sà le cur faoi mo bhráid go luath. FáiltÃm roimhe sin agus gabhaim buÃochas arÃs as an obair dhÃograiseach agus fhiúntach atá curtha i gcrÃch ag an gcomhchoiste.. Ach an dréachtstraitéis a bheith faofa ag an Rialtas, cuirfear tús le próiseas chun leasuithe substaintiúla a dhéanamh ar an reachtaÃocht faoina bhfeidhmÃonn Ãdarás na Gaeltachta chun moltaÃéagsúla na straitéise i dtaca leis an údarás a chur i gcrÃch.
Sa chomhthéacs seo, measaim go bhfuil sé inmholta agus cuà gan toghcháin d'Ãdarás na Gaeltachta a reáchtáil faoi láthair chun deis a thabhairt an próiseas atá sonraithe thuas a chur i gcrich. Go hachomair, is é an leasú atáthar ag moladh sa Bhille atá os comhair an Tà inniu ná alt 28(1) den Acht um Ãdarás na Gaeltachta 1979 a leasú ionas go mbeidh sÃneadh curtha leis an tréimhse is faide idir toghcháin don Ãdarás ó chúig bliana go leith go dtà seacht mbliana go leith.
Molaim an Bille seo don Teach.
Frank Feighan (Roscommon-South Leitrim, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
I wish to share my time with Deputy McGinley.
Tááthas orm deis a bheith agam cúpla focal a rá faoin Bhille seo. Tuigim go bhfuil Ãdarás na Gaeltachta an-tábhachtach do na ceantair Ghaeltachta. Seo an chéad deis cainte dom ó ceapadh mar urlabhraà mé. Tuigim tábhacht na Gaeilge agus na Gaeltachta. Tá me ag súil le cuairt a thabhairt ar na Gaeltachtaà go léir i rith an tsamhraidh go mbualfaidh mé leis na daoine agus na coistà iontu le héisteacht lena gcuid tuairimà agus pleananna agus, freisin, feabhas a chur ar mo chuid Ghaeilge.
I look forward to working with the Minister and his Department in this important brief.
Fine Gael has already opposed this Bill in Seanad Ãireann on the basis that the Gaeltacht is suffering more than other regions with high levels of unemployment, a poor transport network, insufficient access to broadband and so on. The Government is delaying the process under the guise of considering the future structure of Ãdarás na Gaeltachta and its preparation of a strategy for the Irish language. In reality, it is merely putting off another election.
We believe it is anti-democratic to deny people in the Gaeltacht an opportunity to elect representatives to the body charged with steering the Gaeltacht regions out of this economic crisis. Under existing legislation, the next election is due to be held by 1 October 2010. The Bill denies people in the Gaeltacht the right to participate in this election.
There are plans under the Government's 20-year strategy for the Irish language to change the structure of Ãdarás na Gaeltachta. The organisation was reviewed in 2006 and recommendations were made in the comprehensive study on the use of Irish in the Gaeltacht, also in 2006. The 20-year strategy suggests that the organisation be placed on a statutory footing as a national language agency under new legislation, but this is not expected to be published for some time.
As Deputies know, there are 20 members of the board, 17 elected by the community and three others appointed by the Minister. The Bill actually increases the maximum interval between elections to the board from five years and six months to seven years and six months. This is undemocratic, and we will be opposing the Bill.
9:00 am
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Cuirim fáilte roimh gach deis a bhÃonn againn cúrsaÃÃdarás na Gaeltachta agus cúrsaà Gaeltachta a phlé sa Dáil mar nà ró-mhinic a bhÃonn seans againn sin a dhéanamh.
Cosúil le mo chomhghleacaÃ, nà féidir liom fáilte a chur roimh an Bhille seo, áfach, mar le blianta bhà Bille Ãdarás na Gaeltachta geallta. Bhà sé ar chlár an Rialtais le trà nó ceithre bliana agus is minic a chuir muid ceist sa Teach maidir le cén uair a bheadh An Bille um Ãdarás na Gaeltachta os comhair an TÃ. Bhà fanacht fada orainn. Anois, tá Bille againn, ach nà hé seo an Bille a bhà geallta, an Bille a raibh muid ag fanacht leis a bhà chun breis cumhachtaà agus freagrachtaà a thabhairt agus sainmhÃniú eile a thabhairt ar Ãdarás na Gaeltachta. Bhà muid ag fanacht le blianta, ach anois is é an Bille atá againn ná An Bille um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) 2010. Is Bille an-ghairid é agus nÃl ach fáth amháin gur tugadh isteach é, is é sin ionas gur féidir leis an Rialtas an toghchán atá dlite ó mhà Aibreán seo caite a sheacaint agus é a chur siar bliain, dhá bhliain nó trà bliana. Is cuma cad a déarfaidh an tAire nó an Rialtas, nÃl sin daonlathach. Tá siad ag teitheadh ón daonlathas.
An buntáiste mór atá ag Ãdarás na Gaeltachta ná go bhfuil bunús daonlathach leis an údarás. Bhà Gaeltarra Ãireann againn sar a raibh Ãdarás na Gaeltachta againn. Rinne Gaeltarra obair mhaith ar fud na tÃre agus na Gaeltachta, ach i 1979-80 tháinig Ãdarás na Gaeltachta agus thug sé deis do mhuintir na Gaeltachta a gcuid baill a thoghadh go daonlathach. Toghadh baill as an Tuaisceart, an iarthar, an deisceart agus fiú as Contae na Mà agus bhÃodar go léir san údarás go daonlathach. Bhà tuiscint acu ar a gceantair féin agus ar na deacrachtaà atá ag muintir na Gaeltachta agus ar na féidireachtaà atá sna GaeltachtaÃ. Tá jab an-mhaith déanta acu ó cuireadh ar bun iad. Mar dhuine atá i mo chónaà sa Ghaeltacht agus go bhfuil oifig de chuid Ãdaráis na Gaeltachta in aice liom, is féidir liom a rá nach mbeadh an oiread daoine atá ag obair sna Gaeltachtaà inniu ach amháin go raibh Ãdarás na Gaeltachta ann le blianta anuas ag gnÃomhú go héifeachtach, ag tabhairt fostaÃochta isteach chomh maith le obair, monarchain, tionscail agus araile. Is cinnte nach mbeadh oiread daoine sa Ghaeltacht agus Gaeilge sna ceantair Gaeltachta ach amháin an obair iontach atá déanta ag an údarás le blianta anuas.
Le cúpla bliain anuas, nÃl an t-údarás ag fáil cothrom na féinne. Tá na giorruithe agus an géarchéim airgid ag cur isteach go mór ar an údarás agus is beag tionscnamh atáá cheadú ag an údarás mar nach bhfuil na hacmhainnà ná an t-airgead aige leis na deontais ná tacaÃocht a thabhairt do fhiontair úra sa Ghaeltacht. Deacracht eile a fheicim leis an údarás le tamall anuas ná go bhfuil feidhmeannaigh sinsearacha ag fágáil an údaráis. Tá siad ag dul amach ar pinsean, tá a seal rite agus na blianta curtha isteach acu agus nÃl éinne á gcur isteach ina n-áÃt. SÃlim nach bhfuil ach 100 ar fhoireann an údaráis anois. Roimhe seo, bhà 120 nó 130 ann. Is daoine tábhachtacha iad na daoine atá ag fágáil. Feidhmeannaigh sinsearacha iad a bhfuil taithà agus eolas acu ar mealladh tionscal isteach ón iasacht agus ar cuidiú a thabhairt. Is cinnte gur easnamh mór é sin ar an údarás i láthair na huaire. Is cuma mar gheall ar an Bille seo. Cuirfidh an Rialtas trÃd é mar tá tromlach ag an Rialtas. Nà bheidh aon toghchán ann ar feadh dhá nó trà bliana agus is olc an rud é sin. Ba mhaith liom mar sin féin iarradh ar an Aire - is Aire úr é a thuigeann an Ghaeltacht agus a bhfuil meas aige ar a chuid oibre agus ar an Roinn - dÃriú isteach ar an fhadhb sin, sé sin, nuair a fhágann duine sinsearach an t-údarás, go mbeidh duine éigin eile ann lena áit a ghlacadh agus an obair atáá dhéanamh leis na blianta anuas a choinneáil ag dul ar aghaidh.
Tá seo go léir ceangailte leis an straitéis 20 bliain. NÃl aon rud ag tarlú anois agus aon cheist a chuireann muid sa Dáil, tá an straitéis 20 bliain ag dul sa bhealach. NÃl muid ábalta plean de chineál ar bith eile a dhéanamh ná nÃl muid ábalta treoir de chineál eile a thógaint mar go bhfuil an straitéis ansin. Cuirim fáilte roimh an straitéis, ach nà chóir úsáid a bhaint as an straitéis fá choinne an toghchán a chur siar. NÃl sin ceart agus tá sé i gcoinne an daonlathais.
TáÃdarás na Gaeltachta ar bun ó 1980, 30 bliain. Bhà muid ag súil le Bille nÃos mó ná seo, ach caithimid déileáil leis an Bille atá againn. Mar a dúirt mé, thug an t-údaras tionscail isteach sna ceantair Gaeltachta ar fad agus rinne sé a dhÃcheall. I mo cheantar féin, tá suas le 1,000 duine ag obair i nGaeltacht TÃr Chonaill agus sa pháirc gnó i nGaoth Dobhair. Tááisleann agus naÃonraÃá chur ar bun acu agus mar sin de agus tá tacaÃocht do sin go léir ag teacht ón údarás. Is maith an rud é sin. Más féidir liom a bheith beagáinÃn paróisteach, tá tionscal i nGaoth Dobhair i láthair na huaire, Bia Ghaoth Dobhair-Largo Foods, a bhfuil deacrachtaà beaga aige. Feicim an tAire ag croitheadh a cheann agus tuigim go dtuigeann go bhfuil deacracht ansin maidir le pá agus gearradh pá agus mar sin. Is tionscal an-tábhachtach é sin agus tá cúpla céad duine ag obair ann. Tá sé mar "anchor industry" ar an eastát agus nÃor mhaith liom go dtarlódh aon rud dó. Tá a fhios agam go bhfuil comhráite ag dul ar aghaidh i láthair na huaire idir na hoibrithe, na ceardchumainn agus an bainistÃocht agus tá súil agam go dtiocfaidh siad ar chomhréiteach sa dóigh gur féidir leis na postanna atá ansin a chosaint agus a chaomhnú. Tá an t-údarás i ndiaidh cead a thabhairt don tionscal sin tuilleadh fostaithe - 40 - a thabhairt isteach. Caithfidh muid an deis sin a thapú, mar tá gach post a chuirtear ar fáil an-thábhachtach ar fad.
Mhol McCárthaigh i dtuairisc an Bhoird Snip go mbainfà feidhm fiontraÃochta de Ãdarás na Gaeltachta agus mhol sé an fheidm sin a thabhairt don IDA ná do dhream éigin eile mar Fiontar Ãireann. Dá dtarlódh sin, ba bhuille mór a bheadh ann d'Ãdarás na Gaeltachta. Ba bhuille mór é dá gcaillfeadh sé an deis a bheith freagrach as feidhm fiontraÃochta sin, mar sin an rud ,ór a rinne an t-údarás ó cuireadh ar bun é. Bhà séábalta na postanna a thabhairt isteach. Má déantar é sin, nà bheidh fágtha ag an údarás ach feidhm cultúrtha, feidhm teanga agus feidhm sóisialta. Tá siadsan uilig iontach tábhachtach, ach nÃl aon mhaitheas leis an údarás muna bhfuil fiontraÃocht, fostaÃocht agus obair aige fá choinne na daoine atá ina gcónaà ansin a choinneáil. Nà bheidh aon teanga muna bhfuil daoine ann agus nà bheidh aon daoine muna bhfuil obair ann. An dream is fearr a thuigeann an dóigh is fearr le obair a thabhairt isteach sa Ghaeltacht anois náÃdarás na Gaeltachta. NÃl buntáiste ar bith ag Ãdarás na Gaeltachta ar Fiontar Ãireann. Tá siad ar na coinnÃollacha céanna agus tá an modh céanna deontas acu agus mar sin de, ach tá eolas ag an údarás thar na blianta - eolas an-chruinn - ar na ceantair ina bhfuil sé ag gnÃomhú.
NÃl a fhios agam cén dearcadh atá ag na daoine atá ar bhord Ãdarás na Gaeltachta ar an mBille seo. Nuair a cuirtear siar toghchán, is dóigh go mbraitheann do dhearcadh ar má thoghtar tú. Dá mbeadh Bille á thabhairt isteach fá choinne cur leis an Dáil, b'fhéidir go mbeinn féin ag tabhairt tacaÃochta don Aire. Tá an bord ann anois le os cionn cúig bliana. Bhà an toghchán deireannach againn in Aibreán 2005. Seo 2010 agus tá an bord ag dul ar aghaidh go dtà 2012. Bhà sé de nós againn é sin a dhéanamh cheana leis na húdaráis áitiúla. Nuair a bhà an comhairle contae ann cúig bliana, d'fhéadfadh an toghchán a chur siar go dtà an séú nó an seachtú bliain. Ach tá deireadh le sin. Tugadh isteach reachtaÃocht agus nÃl sin ceadaithe a thuilleadh. Is mór an trua é nach mbaineann an rud céanna le Ãdarás na Gaeltachta. Dá mbeadh toghchán ann agus dá mbeadh mandate úr ag na baill, cuirfeadh sin fuinneamh úr isteach i mbord an údaráis agus cuideodh sin go mór leis an Ghaeltacht.
Cuirim fáilte roimh an deis a bheith agam cúpla focal a rá faoin Ghaeltacht. Is mór an trua é gur Bille beag mar seo atá sa Bhille seo, ag cur siar an toghchán agus ag teitheadh ón daonlathas. NÃl a fhios agam cén uair a bheidh Bille ceart ag teacht isteach, Bille a thabharfaidh sainmhÃniú ar na chumhachtaà agus na freagraÃochtaà a bheidh ag an údarás. Is é an eagla atá orm faoi reachtaÃocht úr, gur údarás na Gaeilge a bheidh ann. NÃl sin de dhÃth orainn.
TáÃdarás na Gaeltachta de dhÃth orainn sna blianta atá amach romhainn. Má tá cúraimà eile ann dó ar fud na tÃre, tá sin maith go leor ach má thugtar cúraimà Gaeilge dó, an gcuirfidh sin isteach ar Fhoras na Gaeilge, an mbeidh dúbláil i gceist? Tá na ceisteanna sin le freagair.
Seo an chéad Bhille a thug an tAire isteach agus tá súil agam nuair a bheidh sé ag tabhairt isteach an chéad Bhille eile, go mbeidh Bille tábhachtach ann, Bille a bheidh ag tabhairt téagair agus cumhachta agus freagaÃochta don údarás. Má dhéanann sé sin, beidh tacaÃocht le fáil aige uainne. NÃl sé ag déanamh sin inniu agus sin an fáth go mbeimid ag vótáil i gcoinne an Bhille.
Brian O'Shea (Waterford, Labour)
Link to this: Individually | In context
Cuirim fáilte roimh an Teachta Frank Feighan, a ceapadh mar urlabhraà nua d'Fhine Gael ar chúrsaà Gaeltachta. Tá súil agam go n-éireoidh leis go breá sa phost nua.
Bille gairid é an Bille seo, nÃl ann ach dhá alt. Baineann an dara halt leis an ghearrtheideal agus leis an chomhlua. Ba mhaith liom, áfach, go dtabharfadh an tAire sainmhÃniú ar alt 1. San alt sin, leasaÃtear alt 28(1) den Acht um Ãdarás na Gaeltachta 1979 trÃ"seacht mbliana agus sé mhÃ" a chur in ionad "cúig bliana agus sé mhÃ". NÃl aon tagairt don "sé mhÃ" sin in alt 28(1) den Acht 1979. Cuireadh isteach na focail "agus sé mhÃ" mar leasú in Acht Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) 1999. Pointe teicniúil é sin ach ba maith liom mÃniúón Aire maidir leis.
Nà bheidh Páirtà an Lucht Oibre ag cur i gcoinne an Bhille anocht - nÃl ciall leis sin ag an am seo - agus nà bheimid, ach oiread, ag iarraidh an Bille a leasú. Tá an milleán ar an Rialtas go bhfuilimid sa chrua-chás seo agus go bhfuil air an Bille seo a thabhairt isteach mar nà fiú bord nua a chur in ionad don seal a bheadh i gceist.
Tá Fianna Fáil i gcumhacht anois ó 1997 agus fós nÃl an straitéis 20 bliain don Ghaeilge in áit. Tá an straitéis seo tábhachtach ó thaobh chaomhnú agus fhorbairt na Gaeilge ar fud na tÃre. Caithfidh an straitéis a bheith praiticiúil le spriocanna gur féidir a bhaint amach. Beidh an comhchoiste ag cur a chuid oibre os comhair na Dála agus tá sé thar a bheith tábhachtach go mbeidh dÃospóireacht sa Dáil faoin obair sin. Má fheicimid ar an méid a tharla cheana, nà raibh dÃospóireacht faoin straitéis go dtà seo, cé go raibh dÃospóireachtaà ag an chomhchoiste, go ndearna an comhchoiste a chuid oibre agus gur eisigh sé tuarascáil eile. NÃl aon eolas ag an phobal i gcoitinne ar an obair seo. Caitheadh â¬750 milliún ar an Gaeilge agus caithfear cur in iúl don phobal cad dÃreach atá ar siúl. NÃl eolas ar bith ag formhór na ndaoine faoin straitéis. Mura ghlacann an pobal i gcoitinne úinéireacht ar an teanga, nà bhainfear an tairbhe is fearr as an straitéis nuair a chuirfear i bheidhm Ã.
Tá seoid againn, an teanga, ach caithfimid cur in iúl do dhaoine atá i bhfabhar na Gaeilge chun gur féidir an tacaÃocht sin a neartú. NÃl go leor daoine ag déanamh iarracht ar bith an Ghaeilge a fhoghlaim agus a úsáid mar nÃl duine ar bith ag cur ina luà orthu gur ceart sin a dhéanamh. Mionlach ar fud na tÃre agus cuid de na Teachtaà istigh anseo, tuigeann siad go bhfuil dréachtstraitéis ann ach nÃl a fhios ag formhór an phobail. Ar thaobh amháin, Ãocann an pobal an cháin lena gcuirtear seirbhÃsà ar fáil don tÃr ach nà mór dóibh bheith ar an eolas faoi cad tá ar siúl. Theip ar an Rialtas go dtà seo an t-eolas a chur os comhair an phobail.
Má labharaÃmid Gaeilge istigh anseo, is beag tuairisc a chÃtear sna nuachtáin nó ar an teilifÃs ina thaobh. Seans go bhfuil suim ag The Irish Times agus na meáin Ghaeilge, ach seachas sin, is beag suim atá ag na meáin ghinearálta. Tá sé tábhachtach, mar sin, go mbeidh dÃospóireacht dátheangach againn ar an dréachtstraitéis go gcuirfear an scéal os comhair an phobail. Tá dualgas orainn mar pholaiteoirà agus mar Bhaill den Teach, agus ar na meáin fosta, an scéal faoin dréachtstraitéis a phoibliú chun go mbeidh dÃospóireacht ar fud na tÃre.
Is gá go mbeidh cúram na straitéise i Roinn an Taoisigh. Tá comhordú ag teastáil agus nÃl aon Roinn Stáit eile gur féidir an comhordú sin a dhéanamh. BÃonn an Taoiseach sa Dáil dhá lá sa tseachtain nuair a bhÃonn an Dáil ina suà chun freagraà a thabhairt. Deirtear linn go bhfuil dhá phrÃomhaidhm ag Fianna Fáil: an tÃr a athaontú agus an Ghaeilge a athbheochan. Tagann an Taoiseach isteach agus freagraÃonn sé ceisteanna ar na Sé Chondae ach nà fhreagraÃonn sé ceisteanna i leith na Gaeilge. Beidh sin i bhfad nÃos tábhachtaà nuair a bheidh an straitéis ann.
Tá sé riachtanach go mbeidh dÃospóireacht sa Dáil gach bliain, ar an chéad lá don Teach bheith ar ais, ina gcuirfear spriocanna don bhliain atá le teacht agus ina bhfeicfear ar ais ar an bhliain atá caite agus na spriocanna a bhà ann don bhliain sin. Ar cuireadh i bhfeidhm na spriocanna sin? An ceart tabhairt futhu ar shlà eile? Ba cheart go mbeadh a fhios ag an bpobal go bhfuil straitéis á chur in áit, agus go bhfuil ómós sa Teach seo don teanga. Chun an fhÃrinne a rá, is fÃor-annamh a labhartar an Ghaeilge sa Teach seo. Is féidir é sin a athrú. Tá an-iarracht á dhéanamh ag Baill den Teach seo a chuid Gaeilge a fhoghlaim agus a fheabhsú. NÃl aon rud nÃos tábhachtaà ná an dea-shampla. Iarraim ar an Aire déanamh deimhin de go mbeidh dÃospóireacht cheart againn ar an dréachtstraitéis. Tá sé sásta athruithe a dhéanamh ar an dréachtstraitéis agus na moltaà is fearr a thagann ón chomhchoiste a chur i bhfeidhm. Ba chóir go mbeadh seans ag gach Ball den Teach seo moltaà a dhéanamh, agus go n-eisteódh an Aire leis na moltaà sin. Mar a dúirt sé, nà le haon phairtà an Ghaeilge. Is linn go léir Ã.
Is trua é go bhfuil orainn déileáil leis an mBille seo anocht. Nà cheart go mbeimid san áit sin. Mar a dúirt mé cheana, nÃl sé ciallmhar aon rud eile a dhéanamh um an dtaca seo. Tá Fianna Fáil sa Rialtas ó 1997. Chun an fhÃrinne a rá, is beag an dul chun cinn atá déanta, ó 1997 i leith, ó thaobh úsáid na Gaeilge de.
Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Measaim go bhfuil sé tábhachtach go bhfuilimid ag plé an Bille seo. Is oth liom go bhfuilimid á phlé - ba chóir go mbeimid ag plé le toghchán Ãdarás na Gaeltachta, nó le torthaà an toghchán sin. De réir an reachtaÃocht mar atá sà faoi láthair, bhà deis ag an Rialtas an toghchán a eagrú aon uair le breis is bliain anuas. De réir an reachtaÃocht sin, tá sé de cheart ag an Rialtas toghchán Ãdarás na Gaeltachta a eagrú taréis tréimhse idir ceithre bliana agus cúig bliana go leith. Sa Bhille beag seo, tá an Rialtas ag iarraidh orainn an daonlathas a chur ar ceal, nó ar athló ar aon chaoi, ar feadh dhá bhliain eile. AthraÃodh an tréimhse idir na toghcháin roimhe seo i 1999, nuair a rinneadh leasú beag bÃdeach i reachtaÃocht ceanann céanna - an Acht um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) 1999, inar chur an Rialtas sé mhà leis an tréimhse chun a chinntiú go mbainfeadh an toghchán le toghcheantair athruithe an údaráis. Ag an am, ghlac gach éinne leis gur chóir é sin a dhéanamh. NÃor chuir éinne ina choinne. Bhà gá leis an athrú toisc nach raibh an Rialtas taréis reachtaÃocht eile - an Acht um Ãdarás na Gaeltachta (Leasú) (Uimh. 2) 1999 - a ullmhú. ArÃs i mbliana, táimid ag déileáil le fadhb an Rialtais, seachas fadhb an Fhreasúra nó fadhb an údaráis. NÃl an obair déanta ag an Rialtas chun an t-athrú suntasach maidir le Ãdarás na Gaeltachta a chur i bhfeidhm.
Tá an Rialtas ag iarraidh orainn iontaoibh a bheith againn as. Tá sé mar phlean ag an Rialtas go mbeidh an phrÃomhreachtaÃocht os ár gcomhair agus rite in am le haghaidh toghchán i gceann dhá bhliain eile. Tá go leor ama fós ann chun toghchán a bheith againn i mbliana, roimh 1 Deireadh Fómhair seo chugainn. Measaim gur féidir linn athrú a dhéanamh a thabharfaidh deis don Rialtas, nuair atá an reachtaÃocht mór atá molta crÃochnaithe sa Teach seo, an túdarás a scoir mar atá sé faoi láthair. Déanfaidh mé an argóint seo arÃs i gcomhthéacs leasú atá curtha chun cinn agam. à thaobh an daonlathas de, measaim nach bhfuil sé ceart go bhfuil an toghchán á chur ar athló. Ba cheart go mbeadh deis ag an bpobal sna ceantracha Gaeltachta a chuid vótaà a chaitheamh. Measaim freisin gur cheart dúinn soiléiriú do na comhaltaà a thoghadh cúig bliain ó shin cén uair a bheidh crÃoch lena thréimhsà mar comhaltaà an údaráis. Tá ualach breise de dhá bhliain á chur ag an reachtaÃocht seo orthu. Cuirfidh mé crÃoch le mó ráiteas ansin. Déanfaidh mé déileáil leis an chuid eile den méid atá le rá agam nuair atá mé ag moladh an leasú atá agam.
Michael Kitt (Galway East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Ba mhaith liom fáilte a ghabháil roimh an Aire. Cuirim fáilte roimh an seans cúpla rud a rá faoin reachtaÃocht seo. Bhà toghchán an údaráis le tarlú sé mhà i ndiadh na toghcháin rialtais áitiúla, ach tá athrú molta sa Bhille seo. Tuigim anois go dtarlóidh an toghchán sa bhliain 2012. Tá an Aire agus an Rialtas ag caint mar gheall ar an straitéis 20 bliain. Bhà dÃospóireacht againn ag an gcoiste mar gheall ar an straitéis agus ainm an udaráis. Tá daoine ag moladh go n-aithreofaà an t-ainm ó"Ãdarás na Gaeltachta" go "Ãdarás na Gaeilge" nó"Ãdarás na Gaeltachta agus na Gaeilge". Tá sé tábhachtacht, pé ainm a bheidh againn, go mbeidh úsáid na Gaeilge ar ár intinn nuair atá an Bille seo agus an údarás á phlé againn. Dúirt Colm McCarthy ón mbord snip gur cheart crÃoch a chur leis an údarás agus a chuid freagrachtaà a thabhairt do Enterprise Ireland. Nà dóigh liom go bhfuil sé sin ceart ach an oiread.
It is important to point out that Ãdarás na Gaeltachta has been concerned in a major way with employment and has done much good work in promoting employment in Gaeltacht areas. This is not the only function carried out by the authority.
I welcome what the údarás has done with regard to ferry transport. I refer to transport to the Aran Islands in County Galway as well. The údarás has been involved a good deal in air travel to the islands, which should not be forgotten.
I refer to some other matters often forgotten, for example, the idea of providing child care projects in Gaeltacht areas. The údarás has been very proactive in securing sites for child care and crèches. Similarly, there are co-operatives in some of the smaller Gaeltachts such as Rath Cairn and Baile Ghib in County Meath.
Another important feature of Ãdarás na Gaeltachta is the fact that it works very effectively with local authorities. I understand it works with the local authorities in Donegal and Galway especially towards the further development of the Gaeltacht in those counties.
The údarás record on employment is very good. It is true to say the údarás has lost very few jobs in Gaeltacht areas. Recently, I met the Minister, Deputy Batt O'Keeffe, in Indrebhán at the opening of a factory.
The údarás also moves with the times. It was proactive when it became apparent that TG4 would come on stream. The authority was able to make its programmes suitable to people coming to work with TG4. In Belmullet, County Mayo, I understand a great effort was made by Ãdarás na Gaeltachta to create a building which could facilitate local authority work, including road tax, planning applications and library facilities, and a court house within its regional office. That is a good practical example of an t-údarás and local authorities working together. There have been good stories involving this agency in the areas of fish farming and pharmaceuticals. As a Member representing a non-Gaeltacht area, I have been jealous that an t-údarás has been too good. Sometimes it secured grants for so-called sensitive industries such as light engineering and cement production, which could not be secured for other areas outside the Gaeltacht. I was a member of Galway County Council and I was very much aware of its partnership with an t-údarás. I hope the example of Carraroe library can be replicated in other parts of the country.
The straitéis represents a new departure in the work of an t-údarás, with the body getting involved in universities. There is a budget for education and perhaps the Minister can indicate the allocation when he replies. Questions have been asked about an t-údarás getting involved in education when the priority should be employment and industrial development. I welcome its involvement in the sector, although others have a different view. The question of how Roinn na Gaeltachta features in this issue must also be addressed.
Is maith an rud é go bhfuil an dÃospóireacht seo ar siúl anocht. Tá an t-údarás an-tábhachtach agus tá súil agam go mbeidh sé in ann nÃos mó post a chur ar fáil. Tá súil agam freisin go n-éireoidh leis an Aire forbairt a dhéanamh sa Ghaeltacht. Tá baill an údaráis ag obair go dian. Anois tá an straitéis 20 bliain ann agus nà mór dúinn obair le chéile ar son na Gaeltachta agus ar son na Gaeilge. Tá nÃos mó le déanamh ar son tuarasóireachta sa Ghaeltacht. Téann a lán daoine óga chuig na coláistà samhraidh chun an Ghaeilge a fhoghlaim. Uaireanta, téann an chlann iomlán go dtà an Ghaeltacht. Tá comórtas peile na Gaeltachta ag feabhsú, le tuilleadh daoine ag glacadh páirte sa chomórtas sin.
Caithfimid moladh a thabhairt do Raidió na Gaeltachta agus do TG4. Déanann siad cur sÃos iontach ar nuacht na Gaeltachta agus ar cheol, ar rince agus ar chultúr na háite. Mar fhreagra don Teachta O'Shea, táúsáid na Gaeilge le cloisteáil sna Gaelscoileanna agus sna scoileanna Gaeltachta.
Pádraic McCormack (Galway West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
NÃl mé sásta leis an Bhille seo ar chor ar bith. Labhair an Teachta Kitt faoi phoist sa Ghaeltacht ach nÃl a lán jobanna sa Ghaeltacht le ceithre bliana anuas. Principally, however, the Bill is concerned with the Government postponing the election to an t-údarás, not jobs in the Gaeltacht. The Government does not want to call the by-elections or this election. It should hold a general election and the election to an t-údarás on the same day. Even in Gaeltacht areas, where Fianna Fáil was traditionally strong, it is afraid of an election. Naturally it is holding on to power given its majority on an t-údarás and it is afraid of losing many seats, even in a Gaeltacht area.
I congratulate the Minister on his appointment but I appeal to him to hold the election. He should not be afraid of an election. Perhaps the long grass is not as bad as he thinks it might be, although the people are waiting there. Tá súil agam nach mbeidh a lán baill san údarás ag an Rialtas nuair a bheidh an toghchán sin ann.
Pat Carey (Dublin North West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
TréaslaÃm leis an Teachta Feighan mar gheall ar an phost nua atá aige. Tá a fhios agam go ndéanfaidh sé sár-jab agus tá súil agam go mbeimid in ann comhoibriú le chéile.
NÃl an Rialtas ag iarraidh teitheadh ón gcóras daonlathach. Tá súil agam go mbeidh mé in ann reachtaÃocht chuimsitheach nua a thabhairt isteach sa Teach i bhfad nÃos luaithe ná Deireadh Fómhair 2012. Táimid ag brath go leanófar leis an chomhoibriú atá ann faoi láthair go mbeidh mé in ann an straitéis a thabhairt os comhair an Rialtais chomh tapaidh agus is féidir. AontaÃm leis an Teachta O'Shea, bheadh sé an-aisiúil go mbeadh dÃospóireacht chuimsitheach a bheith againn ar an chéad lá de gach bliain Dála go mbeadh seans againn féachaint siar agus spriocanna a leagan sÃos don bhliain atá le teacht. NÃl an tuarascáil agam fós. Tabharfar don chomhchoiste an tseachtain seo chugainn nó an tseachtain ina dhiaidh sin à agus nà féidir mórán a rá go dtà go bhfeicim Ã.
Brian O'Shea (Waterford, Labour)
Link to this: Individually | In context
Is féidir nach bhfuil an ceart agam ach cheap mé go raibh an tuarascáil os comhair an chomhchoiste an tseachtain seo caite.
Pat Carey (Dublin North West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Bhà sà faoi bhráid fhochoiste an chomhchoiste. NÃl sà faighte agam ar aon nós ach tá súil agam go bhfaighidh mé go luath Ã.
Brian O'Shea (Waterford, Labour)
Link to this: Individually | In context
Chuala mé go bhfuil an tuarascáil ag teacht os comhair na Dála roimh i bhfad.
Pat Carey (Dublin North West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Caithfidh mé an tuarascáil a fháil fós agus, ansin, caithfear à a phlé.
Gabhaim buÃochas do na Teachtaà as páirt a ghlacadh sa dÃospóireacht. Dúradh a lán rudaà faoin dréachtstraitéis. Sin an chuid is fearr den scéal atá a insint againn agus tá sé práinneach go gcuirfear sin i bhfeidhm chomh tapaidh agus is féidir.
Luaigh an Teachta McGinley gnÃomhaÃochtaà an údaráis agus Largo Foods. Cheadaigh an Rialtas don údarás infheistÃocht fhiúntach a thabhairt don chuideachta seo coicÃs ó shin agus tá 40 post le cruthú de thoradh air sin. Tá tograà maithe eile le teacht freisin agus tá súil agam go mbeidh fógraà eile á ndéanamh go luath. Luaigh an Teachta freisin cúrsaà foirne. Tuigeann an Teach go gcaithfidh eagrais feidhmiú de réir na dtreoirlÃnte atá i bhfeidhm ag an Rialtas agus tá srianta áirithe i bhfeidhm faoi láthair, cé go gcloisim an méid atá le rá aige.
D'iarr an Teachta O'Shea sainmhÃniú a thabhairt ar an mBille. Fuair mé comhairle ón Ard Aighne go bhfuil na hAchtanna 1979 agus 1999 le léamh in éineacht a chéile. Luadh na hAchtanna sin ar leathanach 5 den Bhille. Tá moltaà an-shuimiúla ag an Teachta. Ba mhaith liom iad a phlé leis amach anseo. Rinne mé dearmad rud amháin a rá. Táimid go léir buÃoch don Aire, an Teachta à CuÃv. Rinne sé sár-obair ar son na Gaeilge nuair a bhà sé sa Roinn seo. Nà aontaÃm nach raibh aon rud a dhéanamh ag an Rialtas seo ar feadh blianta fada. Tá a lán déanta. Má thaistilÃonn éinne timpeall na GaeltachtaÃ, beidh sé soiléir go bhfuil sár-obair a dhéanamh againn. Tá leathnú agus treisiú tagtha ar an nGaeilge sna gaelscoileanna, mar shampla. Tá fadhbanna ann, ceart go leor, ach tá mórán déanta. Gabhaim buÃochas le gach éinne a ghlac páirt sa dÃospóireacht. Rinne mé dearmad trácht a dhéanamh ar an leasú atá le moladh ag an Teachta à Snodaigh, ach is féidir linn é a phlé ar Chéim an Choiste.