Dáil debates
Thursday, 21 July 2011
Other Questions
Limistéir Gaeltachta
7:00 pm
Mary Lou McDonald (Dublin Central, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Question 8: To ask the an Aire EalaÃon; Oidhreachta agus Gaeltachta cad é mar atá ag éirà le plean an Teachta Dála Frank Feighan Gaeltacht nua a chruthú ar Chliara; agus an ndéanfaidh sé ráiteas ina thaobh. [21786/11]
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Mar is eol don Teach, rinne mo chomhghleacaÃ, an Teachta Frank Feighan, moladh anuraidh, agus é mar urlabhraà Gaeltachta ag an am ag Fine Gael, go ndéanfaà iarracht an Ghaeilge a láidriú ar Oileán Chliara i gContae Mhaigh Eo.
Mar thoradh ar na cinntà polasaà a tógadh ag an gcruinniú Rialtais ar 31 Bealtaine 2011, déanfar foráil do shainmhÃniúúr ar an nGaeltacht faoin mBille Gaeltachta. Faoin sainmhÃniúúr don Ghaeltacht, beidh deis ag pobail éagsúla ar fud na tÃre, Oileán Chliara san áireamh, a bheith áirithe sa Ghaeltacht, más féidir leo pleananna teanga a ullmhú agus a chur i bhfeidhm.
Beidh an sainmhÃniúúr don Ghaeltacht bunaithe ar chritéir theangeolaÃocha le hais an tsainmhÃnithe atá bunaithe ar cheantair thÃreolaÃocha faoi láthair. Chomh maith leis sin, déanfar foráil faoin mBille Gaeltachta do bhailte seirbhÃse Gaeltachta a dhéanann freastal ar cheantair Ghaeltachta agus do cheantair "Gaeltacht gréasáin" atá taobh amuigh den Ghaeltacht mar atá sà faoi láthair. Is ceantair iad seo ina bhfuil an mhais chriticiúil riachtanach de thacaÃocht Stáit agus pobail acu don Ghaeilge.
Tá na cinn don Bhille Gaeltachta á ndréachtú ag mo Roinn faoi láthair agus táim ag súil go mbeidh an Bille foilsithe roimh dheireadh na bliana, ag brath ar chlár reachtaÃochta an Rialtais.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Mar a dúirt an tAire Stáit, dúirt an Teachta Frank Feighan ar son Fhine Gael, go raibh sé chun Gaeltacht nua a bhunú ar Oileán Chliara. Ag an am, cheap a lán daoine gur seift sealadach a bhà ann agus nach raibh an Teachta i ndáirÃre mar bhà sé ainmnithe mar urlabhraà Gaeltachta agus nà raibh Gaeilge aige. Cad atá déanta ag an Teachta Feighan chun an Ghaeltacht a bhunú ar oileán Chliara, mar a dúirt sé, agus cad atá déanta ag Fine Gael chun Gaeltacht a bhunú ar an oileán chomh maith? Dúirt an Teachta Feighan freisin, go raibh sé chun scrúdú Gaeilge a dhéanamh san ardteist i mbliana. Conas ar éirigh leis san ardteist agus an bhfuil sé ag tnúth le torthaà maithe ag deireadh mhà Lúnasa?
Maidir leis an ionsaà gnéis a tharla i na Doirà Beaga - táim cinnte go n-aontaÃonn an tAire Stáit gur eachtra uafásach a bhà ann - cén córas atá ag an Rialtas chun daoine óga a fhreastalaÃonn ar choláistà samhraidh a chosaint? An bhfuil córas láidir ann agus an mbeadh muid sásta go bhfuil an córas sin ag obair?
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Maidir le hOileán Chliara, bhà sé sna meáin go ndúirt an Teachta Feighan gur mhaith leis go mbeadh Oileán Chliara aitheanta mar cheantar Gaeltachta. Bhà mé féin in Oileán Chliara cúpla seachtain ó shin nuair a thug mé cuairt ar an oileán don chéad uair agus caithfidh mé a rá go ndeachaigh i bhfeidhm go mór orm. Casadh an pobal ann orm agus bhà an-mholadh acu don mhéid a bhà le rá ag an Teachta Feighan nuair a bhà sé ina urlabhraà ar chúrsaà Gaeltachta.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
An bhfuil aon rud déanta aige?
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Is Teachta anois é. Is cinnte go bhfuil rud déanta. Mar adúirt mé, leis an straitéis 20 bliain beidh deis ag ceantair taobh amuigh den Ghaeltacht, ar fud na tÃre, pleananna teanga a chur chun tosaigh leis an teanga a fhorbairt. Beidh an deis chéanna ag Oileán Chliara. Dúirt mé leo, máéirÃonn leo plean teanga a chur ar aghaidh - beidh tacaÃocht, cuidiú agus comhairle ar fáil dóibh le sin a dhéanamh - nÃl aon fáth nach nglacfar isteach mar Ghaeltacht iad. Nà féidir liomsa ná le haon Aire eile suà sÃos agus m'ainm a chur le pár agus a rá go bhfuil siad seo sa Ghaeltacht. Caithfidh pobal a chruthú go bhfuil an teanga á labhairt agus áúsáid lá i ndiaidh lae.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Mar a dúirt mé, is cuid de chroà na straitéise go mbeidh deis ag ceantair taobh amuigh den Ghaeltacht, cosúil le hOileán Chliara agus ceantair eile ar fud na tÃre, b'fhéidir i ndáilcheantar an Teachta TóibÃn i gContae na MÃ, má tá suim, acu a theacht isteach agus na "Gaeltachtaà gréasáin" seo atá luaithe go sonrach sa straitéis a chur i bhfeidhm.
Peter Mathews (Dublin South, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
An chéad ceist eile. Gabh mo leithscéal.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Maidir leis an ardteist, nÃl tuairim agam faoi sin. Caithfidh an Teachta féin an cheist sin a chur ar an Teachta Feighan.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Ach dá mbeinn féin chun an ardteist a dhéanamh i mbliana, bheinn chomh gnóthach sin le toghchánaÃocht agus le fáil isteach anseo go gcuirfeadh sin isteach ar mo chuid staidéir agus nà bheinn in ann dul faoi scrúdú.
Peter Mathews (Dublin South, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
We will take the next question.
Michael Kitt (Galway East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Tá suil agam nach bhfuil an plean a bhà ag an Teachta Feighan cosúil leis an plean a bhà ann don ospidéal i Ros Comáin. Cén chaoi a chuirfear tús le Gaeltacht nua in aon áit, cosúil leis an Ghaeltacht ar Oilean Chliara?
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Is feidir é a dhéanamh agus tá sin luaite sa straitéis 20 bliain. Caithfidh gach ceantar agus pobal Gaeltachta plean forbartha teanga a chur ar fáil. Má dhéanann siad é sin, is féidir iad a aithint. Beidh dhá bhliain acu chun an plean forbartha a dhéanamh agus ansin déanfar measúnú air, b'fhéidir thar cúig bliana nó seacht mbliana. Mar adúirt mé sa fhreagra, i láthair na huaire tá na ceantair Gaeltachta bunaithe ar cheantair tÃreolaÃochta. à seo amach - nuair a rachaidh an Bille Gaeltachta trÃd an Oireachtas - beidh na ceantair Gaeltachta bunaithe ar an teanga agus ar chumas na ndaoine sna ceantair an teanga a labhairt. Beidh sà teanga-bhunaithe, nà ar bhonn tÃreolaÃochta. Má bhÃonn ceantar ar bith, nach bhfuil sa Ghaeltacht i láthair na huaire, sásta a rá go mba mhaith leis go mbeadh na seirbhÃsà sa cheantar sin trà Ghaeilge mar go bhfuil pobal Gaeltachta ann, tuig leis an pobal sin plean a chur ar agaidh. Measófar an plean sin agus ansin, is féidir an ceantar a ghlacadh isteach sna gréasáin Gaeltachta atá luaite go sonrach sa straitéis 20 bliain. Is cinnte gur dúshlán mór é, ach beidh deis ag ceantair é sin a dhéanamh.
Mar shampla, tá ceantar i nDoire a bhain Glór na nGael ag a bhfuil dul chun cinn Ãontach déanta aige. D'fhéadfaà a rá gur Gaeltacht atá ann, i gContae Doire. Sampla é sin den rud gur féidir a dhéanamh. Bheinn ag súil, nuair a bheidh an Bille trÃd, i gceann cúpla bliain go mbeidh an Ghaeltacht nÃos leithne mar atá sà anois, agus go mbeidh ceantair beaga Gaeltachta anseo agus ansiúd, áiteanna ina mbeidh corpus sonrach de chainteoirà a úsáideann an Ghaeilge ó lá go lae, b'fhéidir gaelscoil, gaelcholáistÃ, seirbhÃsà eaglaise agus seirbhÃsà eile. Cén fáth go gcuirfeadh muid teorainneacha le leathnú na Gaeltachta?
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Is trua a rá nach bhfuil faic déanta ag an Teachta Feighan mar gheall ar an ngeallúint a thug sé Gaeltacht a chruthú ar Oileán Chliara. Tá a fhios agam nach mbaineann an fhadhb seo leis an Aire Stáit. NÃl faic déanta ag an Teachta Feighan. Tar éis na ionsaithe gnéis a tharla sna Doirà Beaga, an bhfuil an Aire Stáit sásta go bhfuil córas ann anois chun páistà a chosaint sna coláistà samhraidh?
Peter Mathews (Dublin South, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Tá a lán ceisteanna againn.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Is ceist tábhachtach é.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
NÃl an cheist a chur an Teachta ar an gclár. Is mian liom a rá, mar Theachta Dála, gur uafásach an rud a tharla. Tá sé cáinte agam ar TG4 agus ar meáin eile. Tá an Rialtas an-imnÃoch faoi mar a cuireadh cúram do pháistà roimhe seo. Is é sin an fáth go bhfuil Aire speisialta ceaptha ag an Rialtas chun cúramaà linbh agus páistà a chomhlÃonadh. Tá Bille á n-ullmhú a thabharfaidh stádas reachtúil do chosaint páistÃ.