Dáil debates
Wednesday, 22 June 2011
Priority Questions
Údarás na Gaeltachta
1:00 pm
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Question 13: To ask the an Aire EalaÃon; Oidhreachta agus Gaeltachta nach nglacann an tAire leis nach bhfuil sé daonlathach deireadh a chuir leis an toghchán chun baill a thoghadh chuig Bord Ãdarás na Gaeltachta [16834/11]
Robert Troy (Longford-Westmeath, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Question 15: To ask the an Aire EalaÃon; Oidhreachta agus Gaeltachta cén fáth a roghnaÃodh nach mbeidh toghchán i measc an phobail sa Ghaeltacht amach anseo do Bhord Ãdarás na Gaeltachta; agus an ndéanfaidh sé ráiteas ina thaobh. [16750/11]
Peter Mathews (Dublin South, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
I advise that Question No. 15 appears incorrectly on the questions Order Paper in the name of Deputy Robert Troy, it should appear in the name of Deputy Michael Kitt. It is therefore in order for Deputy Kitt to put supplementary questions to the Minister of State.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Tógfaidh mé Ceisteanna Uimh. 13 agus 15 le chéile.
Faoi réir na reachtaÃochta atá i bhfeidhm faoi láthair, nà mór an chéad toghchán eile d'Ãdarás na Gaeltachta a reáchtáil faoi Dheireadh Fómhair 2012 chun 17 mball a thoghadh go daonlathach. Ag cruinniú Rialtais ar an 31 Bealtaine 2011, thóg an Rialtas roinnt cinntà sonracha maidir le struchtúr agus feidhmeanna Ãdarás na Gaeltachta sa todhchaÃ. Mar cheann de na cinntà sin, tá sé socraithe go ndéanfar foráil sa Bhille Gaeltachta nua a bheidh á thionscnamh, chun deireadh a chur leis an riachtanas do thoghcháin d'Ãdarás na Gaeltachta feasta. Agus an cinneadh polasaà seo á thógáil, bhà aird ag an Rialtas ar chúinsà éagsúla, ina measc: lÃon mór na gcomhaltaà ar an mBord faoi láthair; an gá chun fócas nÃos géire a thabhairt do bhoird Stáit i gcoitinne; agus an costas mór a bhaineann le toghchán a réachtáil do lÃon teoranta iomaitheoirÃ. Sa chomhthéacs seo, nà miste a lua gur bhain costas de bheagnach â¬400,000 le toghchán Ãdarás na Gaeltachta a reachtáil in 2005.
Ar ndóigh, feictear don Rialtas go bhfuil sé tábhachtach nach gcaillfear an ghné dhaonlathach mar thoradh ar na hathruithe atá beartaithe ar Bhord an údaráis. Dá bhrà sin, tá sé i gceist go dtiocfar ar mheicnÃocht faoin mBille Gaeltachta le gur féidir comhaltaà ó údaráis áitiúla a bhfuil limistéir Ghaeltachta faoina gcúram a ainmniú ar bhord an údaráis. I dteannta leis sin, meastar go mbeidh comhaltaà eile le hainmniú ag an Aire, mar thoradh, inter alia, ar shaineolas ar leith a bheith acu i réimsà gnÃmh an údaráis.
Nà aontaÃm, dá bhrà sin, nach mbeidh daonlathas bainteach le bord an údaráis nuair a bheidh an struchtúr nua seo curtha i bhfeidhm.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
OibrÃonn eagraÃochtai i bhfad nÃos fearr nuair a bhÃonn sprioc, no cuspóir, chúng acu. Mar shampla, déanann TG4 job nÃos fearr don Ghaeilge ná mar a dhéanann RTE. Déanann Ãdarás na Gaeltachta job nÃos fearr chun fostaÃocht a mhealladh isteach go dtà an Ghaeltachta ná aon eagraÃocht eile. Is é mo thuairim go ndéanfaidh an t-easpa daonlathais dochar don job atá le déanamh ag an údarás. Ar dtús, nà bheidh an t-údarás chomh freagrach do mhuintir na Gaeltachta as seo amach. I gContae na Gaillimhe, mar shampla, nà thagann ach triúr chomhairleoir chontae ón nGaeltacht agus nà bheidh an brú céanna orthu-san maidir le fadhbanna na Gaeltachta. Chomh maith leis sin, tá móramh ag Fine Gael i gcúig cinn des na sé ceantair Gaeltachta. Beidh Fine Gael i gceannas ar an údarás i ngach áit. An mbeidh comhairleoirà Fhine Gael sásta seasamh suas ar son mhuintir na Gaeltachta in gcoinne na gearrtha siar nó an mbeidh siad sásta glacadh le polasaà Fhine Gael agus an Rialtais?
Is droch rud uafásach é an daonlathas a bhaint den údarás. Beidh Comhairlà Chontaetha gan aon Ghaeilge, le comhairleoirà a toghadh i gceantair nach ceantair Gaeltachta iad, ag déanamh polasaà Ãdarás na Gaeltachta as seo amach.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
AontaÃm leis an méid a bhà le rá ag an Teachta mar gheall ar an sár-obair atá déanta ag Ãdarás na Gaeltachta ó bunaÃodh é beagnach 30 bliain ó shin. Tá breis agus 7,000 duine fostaithe ins an Ghaeltacht ag comhlachtaà a fuair tacaÃocht agus cuidiú agus cabhar ó Ãdarás na Gaeltachta. Nuair a tháinig mé isteach ins an phost seo is cinnte go raibh comhartha ceiste mór ann maidir le todhchaà Ãdarás na Gaeltachta. Chonaic muid an titim tubaisteach a bhà ar chaiteachas chaipitil do Ãdarás na Gaeltachta ó â¬27 milliún 2008 go dtà â¬6 milliún i mbliana. Bhà daoine ins an údarás, agus muintir na Gaeltachta, ag ceistiú an mbéadh údarás ann. Tá áthas ormsa a rá anois go bhfuil sé cinntithe ag an Rialtas go mbeidh Ãdarás na Gaeltacht ann, go mbeidh feidhmeannas tionsclaÃochta ag Ãdarás na Gaeltachta agus go gcoinneodh sé an status quo ins an am atá amach romhainn.
Maidir le ballraÃocht an údaráis, is cinnte go mbeimid ag laghdú ballraÃocht an údaráis, de réir chinneadh an Rialtais, ó 20 ball, mar atá i láthair na huaire, go dtÃ, b'fhéidir, 10 mball nó, ar a mhéid, 12 ball. Mar shampla, nuair a thosaigh an t-údarás ar dtús, ó 1969 go dtà 1980, 13 bhall a bhà air. Bhà seachtar tofa ag pobal na Gaeltachta agus seisear ainmnithe ag an Aire, agus an cathaoirleach ina measc sin.
Mar atá cúrsaà eacnamaÃochta i láthair na huaire, caithfimid scrúdú a dhéanamh ar gach euro a théann isteach i ngach Roinn. Caithfimid gan dearmad a dhéanamh de sin. Tá sé glactha ag an Rialtas anois, in ionad toghchán a bheith ann go gcuirfear meicnÃocht ar fáil sa dóigh go mbeidh na húdaráis áitiúla - agus b'fhéidir dreamanna eile - ábalta daoine a ainmniú ar an údarás. Bhéinnse go mór i bhfábhar go mbéadh na daoine a ainmnÃtear as ceantair Gaeltachta agus go mbéadh an Ghaeilge ar a dtoil acu chomh maith.
Bheidh an lÃon laghdaithe ó 20 go dtà 13. Sábhalfaidh sé sin airgead mór in aghaidh na bliana. Meastar go sábhalfadh sé â¬165,000 sa bhliain ná mar a chosnaÃonn sé anois. Táimid ag caint ar an-chuid airgid.
Seo an cinneadh a bhà le déanamh. Tá an t-airgead gann agus caithfimid an luach is fearr a fháil ar an airgead. Ba bhreá liomsa, dá mbéadh an t-airgead ar fáil le caitheamh ar thionscail sa Ghaeltacht in ionad toghchán dÃreach agus costais boird.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
An bhféadfainn teacht ar ais le pointe bheag?
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Dúirt an t-Aire Stáit go raibh â¬6 mhilliún ag Ãdáras na Gaeltachta i mbliana. NÃl a dhóthain ansin chun an lÃon fostaÃochta a choimeád sa Ghaeltacht. Dar le muintir na Gaeltachta, caithfear â¬12 mhilliún a chaitheamh chun an lÃon a choimeád mar atá sé. An bhfuil an Rialtas chun nÃos mó airgid a chur isteach san údarás?
Michael Kitt (Galway East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Tá ballraÃocht bhord an údaráis le laghdú. Beidh an chuid is mó des na baill sin ceaptha tré na comhairlà contaetha a bhfuil limistéir Gaeltachta iontu. An bhfuil sé i gceist ag an Aire Stáit an ceangal idir an t-údarás agus an phobal a bhriseadh?
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Nà aontaÃm ar chor ar bith nach mbeidh ceangal idir an pobal agus an údarás. Tá ceangal an-láidir idir an pobal agus na coistà gairmoideachais ins an tÃr. Bhà ceangal an-láidir idir an pobal agus na bóird sláinte a bhà ann ar fud na tÃre. Na daoine a bhà ag gnÃomhú ar na coistà gairmoideachais agus ar na boird sláinte, ainmnÃodh an mórchuid acu ag na rialtais aitiúla. Beidh ceangal ansin, gan dabht.
Sin an fáth go bhfuilimid ag teacht anÃos le seift den chineál seo, le cinntiú go mbeidh an daonlathas ins an údarás. B'fhéidir nach bhfuil sé ann go dÃreach ach is cinnte to mbeidh sé go hindÃreach agus go mbeidh inchur mór ag muintir na Gaeltachta agus ag an Ghaeltacht féin ins an bhord úr.
Maidir leis an cheist a bhà ag an Teachta TóibÃn, is cinnte nach bhfuil ag an údarás i mbliana ach â¬6 mhilliún ón Státchiste. Tá achmhainnà á ndÃol ag an údarás chomh maith agus tugann sé sin na hachmhainnà chaipitil atá acu suas go dtà beagnach â¬12 milliún.
I láthair na huaire tá géarchéim eacnamaÃochta ann. Tá gach Roinn ag déanamh gach iarracht oiread airgid agus is féidir linn a fháil. Beidh an t-Aire, mé féin agus an Roinn ag déanamh gach iarracht oiread airgid agus is féidir linn a fháil do Ãdarás na Gaeltachta. Is é an rud is tábhachtaà ar fad, is cuma cé mhéad airgid a bhéas ar fáil, go mbeidh sé ins an reachtaÃocht úr go mbeidh cúramaà fiontraÃochta ar an údarás. Beidh sé sa Bhille go mbeidh na cúramaà sin air. Sin mar is ceart é a dhéanamh, is é sin nuair a bhéas breis airgid ar fáil sa tÃr agus nuair a thiocfaimid amach as an ghéarchéim eacnamaÃochta go mbeidh an t-údarás ansin agus na freagraÃochtaà sin air.
Dála an scéil, beidh comhoibriú chomh maith idir na háisinteachtaà fostaÃochta eile, mar shampla an t-Ãdarás FostaÃochta TionsclaÃochta agus Enterprise Ireland, agus beidh comh-oibriú idir an t-údarás agus iad siúd. Thig liom a rá - tá sé seo ráite agam leis an údarás - má thagann an t-údarás anÃos le haon tionscnamh sa Ghaeltacht a chuirfidh fostaÃocht ar fáil, is cinnte nach dteipfidh orthu an fhostaÃocht sin a chur ar fáil os rud é nach bhfuil airgead ar fáil.
Michael Kitt (Galway East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context
Tá cumhacht iomlán ag an Aire agus na comhairleoirà ó thaobh ainmniú an bhoird de. Ba mhaith le pobal na Gaeltachta go mbeadh an chumhacht sin acu. An bhfuil córas eile ann a ligfeadh do phobal na Gaeltachta iad féin a chur chun cinn do bhord an údaráis?
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Mar a dúirt mé, tá cinn an Bhille á n-ullmhú i láthair na huaire. Tabharfar an Bille seo isteach roimh deireadh na bliana, b'fhéidir, nó an bhliain seo chugainn. Táimid ag amharc ar na féidearthachtaà uilig ag an bpointe seo. Thig liom a rá go mbeidh inchur daonlathach ar bhord Ãdarás na Gaeltachta. B'fhéidir nach mbeidh sé cosúil leis an mbord a bhà in áit roimhe seo. Mar shampla, nuair a thosaigh an feachtas i gContae na Gaillimhe fá choinne Ãdarás na Gaeltachta a bhunú agus cearta sibhialta na Gaeltachta a bhaint amach, nà raibh sé ar intinn gur comhairleoirà contae amháin a bheadh ar an mbord. Dúirt na daoine a bhà páirteach sa bhfeachtas gur chóir go mbeadh ceannairà pobail le saineolas ar chúrsaà tionsclaÃochta, infheistÃochta, fostaÃochta agus Gaeltachta ar an mbord. Tá na féidearthachtaà uilig á scrúdú againn. Nuair a chuirfear an Bille i láthair an TÃ, beidh sé nÃos soiléire. Maidir leis an méid go dÃreach a bheidh á dhéanamh againn, is féidir liom a rá go mbeidh inchur daonlathach sa bhord úr. Dúirt an Teachta TóibÃn go bhfuil plean glic ag an Rialtas, os rud é go bhfuil tromlach ag Fine Gael ar chomhairlà contae ar fud na tÃre.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Tá tromlach ag Fine Gael.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Tá mé fada go leor anseo a thuisicint go dtéann an roth polaitiúil timpeall, cosúil le Rotha Mór an tSaoil a bhà ag Micà Mac Gabhann. An páirtà atá thuas inniu, beidh sé thÃos amárach.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Tá an móraimh ag Fine Gael ag an bomaite.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
Is é sin an daonlathas.
Peadar Tóibín (Meath West, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context
Is rud glic é, i ndáirÃre.
Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context
B'fhéidir go mbeidh an móraimh ag páirtà eile i gceann trà bliana. BÃodh dóchas ag an Teachta.