Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Gabhaim buíochas leis an Aire faoi theacht isteach. Tá a fhios agam go bhfuil sé gnóthach go leor. Baineann an ábhar atá á árdú agam le comhlacht, Arramara Teoranta. Ba mhaith liom beagáinín cúlra a thabhairt ar an gcomhlacht. Is comhlacht feamainne é Arramara Teoranta. Bunaíodh é mar chomhlacht Stáit thart ar 50 bliain ó shin. Tá sé ag feidhmiú thiar i gConamara. Tá lucht feamainne ag saothrú go maith sa chomhlacht - ag baint feamainne ar fud an chósta, mar shampla - le 50 bliain. Bhí an comhlacht faoi faoi úinéireacht Stáit roimhe seo. Tá sé faoi úinéireacht Údarás na Gaeltachta le cúpla bliain anuas. Is beag forbairt atá déanta ar an gcomhlacht sa thréimhse sin. Tógtar an feamainn isteach agus déantar é a mheilt agus déantar min de. Go minic, cuirtear an abhábhar sin amach as an tír le hábhair a dhéanamh taobh amuigh den tír seo.

Nuair a bhí an comhlacht curtha faoi scáth Údarás na Gaeltachta, bhí deis an-mhaith ann forbairt a dhéanamh ar Arramara Teoranta, breis fostaíocht a chruthú, táirgíocht breise a dhéanamh agus táirgí nua ar nós plastics agus cosmetics a dhéanamh bunaithe ar an abhábhar, ach níor rinneadh aon dul chun cinn ar sin, chun an fhírinne a rá. Tá go leor imní i measc an phobail i láthair na huaire. Tá plé á dhéanamh ar todhchaí na comhlachta - céard atá in ann dó, srl. - sna meáin. Tá daoine buartha nach bhfuil airgead ag Údarás na Gaeltachta. Tá a fhios againn go bhfuil an bhuiséad caipitil atá ag an údarás gearrtha siar go dona - ó €26 milliún go dtí €5 mhilliún - le sé bliana anuas. Dá bhrí sin, níl mórán airgead ag an údarás le infheistiú i gcomhlacht cosúil le seo. Deirtear linn go bhfuil comhráití ar siúl le infheisteoirí a mhealladh chun Arramara Teoranta a fhorbairt. Ba mhaith le lucht bainte na feamainne soiléiriú a fháil ar todhchaí na comhlachta. Céard atá i gceist ag an Rialtas a dhéanamh?

An imní atá ann ná go dtiocfaidh comhlacht mór ó Ceanada, an Fhrainc, an Iodáil nó tír éigin eile isteach agus go dtógfaidh siad an feamainn amach as an tír, agus nach bhfaighfidh muintir na háite brabach ar bith as an feamainn. Breathnaítear ar an bhfeamainn mar cheann de na hacmhainní nádúrtha is luachmhaire atá againn. Tá saineolaí ag rá go bhfuil an feamainn atá againn in Éirinn níos luachmhaire i láthair na huaire ná an feamainn in aon áit eile ar domhain. Tá an tSeapáin imithe as an margadh mar gheall ar an ngéarchéim núicléach sa tír sin agus tá truailliú in áiteanna eile. Tá an feamainn atá againn ar nós ór ar na cladaigh. Tá an acmhainn tábhachtach seo iontach luachmhar.

San aimsir atá againn faoi láthair, leis an géarchéim eacnamaíochta, tá deis iontach againn fostaíocht a fhorbairt in iarthar na tíre, go háirithe i gConamara, Contae an Chláir, Contae Mhaigh Eo agus mar sin de. Is féidir é a dhéanamh suas chomh fada le Tír Chonaill agus síos chomh fada le contae an Aire Stáit, Ciarraí. Tá an-deis againn bheith ceannródaíoch anseo, ach caithfimid an infheistíocht ceart a dhéanamh. Má tá múnla nua le cur i bhfeidhm leis an chomhlacht seo a chur chun cinn, an mbeidh sé i gceist dul i gcomhairle leis an lucht bainte feamainne agus an pobal áitiúl le feiceáil an mbeidh siad in ann scaireanna a bheith acu sa chomhlacht seo? An mbeidh siad ábalta bheith rannpháirteach san fhorbairt? An mbeidh deis acu brabach a bhaint as an táirgíocht a dhéanfar sa chomhlacht? Beidh mé thar a bheith buíoch as freagra a chloisteáil.

Jimmy Deenihan (Kerry North-West Limerick, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Cuirim fáilte roimh an rún atá curtha síos ag an Seanadóir Ó Clochartaigh. Mar is eol don Seanadóir, tá Arramara Teoranta ag plé le tionscal na feamainne le blianta fada. Bunaíodh an comhlacht i 1947 agus tá feamainn á próiseáil aige i gCill Chiaráin i gConamara ó shin i leith. Bhí an obair chéanna á dhéanamh ar an Mhín Mhór i gContae Dhún na nGall go dtí 2001. Ó 1947 go dtí 2006, ba le Ranna Rialtais éagsúla an tromlach de scairshealbhaíocht an chomhlachta agus ba le húinéirí príobháideacha an fuílleach. Tá Arramara Teoranta faoi lán-úinéireacht Údarás na Gaeltachta ó Dheireadh Fómhair 2006, nuair a díoladh scairshealbhaíocht an Stáit sa chomhlacht leis an údarás. Ba é an bunús a bhí leis an gcinneadh seo ná go raibh freagracht ar an údarás maidir le forbairt eacnamaíoch sa Ghaeltacht; gur luigh gnó feamainne Arramara Teoranta go maith le fócas an údaráis ar fhorbairt acmhainní nádúrtha na Gaeltachta i gcoitinne; agus go raibh saineolas agus taithí ag an údarás a bheith ag plé le comhlachtaí trádála sa Ghaeltacht le blianta fada.

Ó tharla an comhlacht a bheith faoi lán-úinéireacht Údarás na Gaeltachta, ní mór dom a shoiléiriú nach bhfuil aon ról ag an Aire Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta i mbainistiú an chomhlachta. Aithním gur foinse tábhachtach fostaíochta é gnó na feamainne agus go bhfuil fostaíocht fhiúntach curtha ar fáil sa Ghaeltacht ag Arramara Teoranta thar na blianta. I láthair na huaire, tuigim go bhfuil 250 bainteoirí feamainne ag soláthar feamainne d'Arramara Teoranta. Anuas ar sin, tá 17 duine fostaithe sa mhonarcha agus tá cúigear eile, an bainisteoir ginearálta san áireamh, fostaithe san oifig. Tá feidhmeannach eile fostaithe le gairid chun díriú go hiomlán ar mhargaíocht agus díolacháin. Tá an-dul chun cinn á dhéanamh maidir leis an ghné seo. Tá margaí nua á bhforbairt i dtíortha éagsúla ar fud an domhain mhóir.

Ar ndóigh is acmhainn luachmhar é gnó na feamainne agus tairgeann Arramara Teo. feamainn thriomaithe don earnáil thalmhaíochta, don earnáil chosmaidí, don earnáil mhuirshaothraithe agus don earnáil ghairneoireachta. Díoltar é faoina bhranda féin Titan agus faoi bhrandaí a gcuid custaiméirí. Tá an comhlacht ag trádáil go brabúsach le roinnt blianta anuas agus tá forbairt agus athchóiriú suntasach déanta sa mhonarcha ó thóg an t-údarás úinéireacht iomlán ar an gcomhlacht.

Tuigtear dom ón údarás freisin go bhfuil an comhlacht ag breithniú speiceas eile d'fheamainn mar bhunábhar agus go bhfuil tuilleadh forbartha le déanamh air sin chun margaí nua a aimsiú. Chuige sin, tá roinnt oibre á dhéanamh faoi láthair i gcomhar le hinstitiúidí tríú leibhéal, lena n-áirítear Ollscoil na hÉireann, Gaillimh agus Institiúid Teicneolaíochta Thrá Lí.

Tá fiosrúcháin déanta ag oifigigh mo Roinne leis an údarás maidir leis na ceisteanna a d'ardaigh an Seanadóir i ndáil le hArramara Teo. agus tuigtear dom gur léir don údarás go bhfuil saineolas, scil, taighde, acmhainní agus infheistíocht ag teastáil chun Arramara Teo. a fhorbairt a thuilleadh agus chun todhchaí an chomhlachta i gConamara a chinntiú. Mar gheall air sin, chinn an t-údarás páirtnéir straitéiseach a lorg d'Arramara Teo. a mbéadh sé d'acmhainn aige na riachtanais sin a sholáthar. Ceapadh na comhairieoirí airgeadais Farrell Grant Sparks, FGS, le bainistiú a dhéanamh ar an phróiseas seo i gcomhar leis an údarás. Tá an próiseas fós ar siúl agus tá spéis léirithe ag comhlachtaí Éireannacha agus idirnáisiúnta ann.

Tá sé mar bhunriachtanas den phróiseas go mbeidh saineolas, acmhainní gnó agus cumas infheistíochta ag aon pháirtí a roghnófar ionas go mbeidh na gnéithe sin mar bhunchloch forbartha d'Arramara Teo. Treiseoidh an cur chuige seo cumas an chomhlachta táirgí breisluacha a fhorbairt a thacóidh le hinmharthanacht an chomhlachta agus na hearnála próiseála feamainne i gConamara agus sa tír i gcoitinne.

Tuigtear ón údarás go bhfuiltear ag súil le moladh faoin gcás a chur faoi bhráid bhord an údaráis go luath agus nach mbéadh sé cuí aon eolas faoi na páirtiíhe atá ag plé leis an bpróiseas a thabhairt ag an bpointe seo. Tá sé curtha in iúl ag an údarás go bhfuil an eagraíocht féin ag breathnú ar na féidearthachtaí infheistíocht chaipitil a dhéanamh in Arramara Teo. mar chuid den phróiseas seo. Tá curtha in iúl ag an údarás freisin nach raibh aon phlé le lucht bainte feamainne maidir leis an bpróiseas go nuige seo ach go roinnfear gach eolas leis na páirtithe leasmhara ar fad in am cuí.

Mar fhocal scoir, táim thar a bheith dóchasach go rachaidh an próiseas seo atá idir íámha ag Údarás na Gaeltachía chun leasa an chomhlachta Arrramara Teo., a chuid fostaithe, lucht bainte feamainne agus na hearnála i gcoitinne. Aithníonn an t-údarás an poitéinseal fáis agus forbartha atá ag an earnáil seo agus is chuige sin atáthar ag lorg páirtnéara a bheidh in ann breis luach a chur le táirgí Arramara Teo. agus bonn láidir a chur faoin bhfostaíocht a ghineann an comhlacht.

Trevor Ó Clochartaigh (Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

Go raibh míle maith ag an Aire as ucht freagra iomlán i nGaeilge a thabhairt. I maith uaidh é. Cuirim fáilte roimh an méid atá ráite ach bhéadh sé tábhachtach - agus b'fhéidir go gcuirfeadh an t-Aire é seo in iúl don Aire Stáit a bhfuil cúram na Gaeltachta air - go mbéadh plé le lucht bainte feamainne. Tá sé ar nós a bheith ag díol chomharchumann déiríochta atá ag plé le bainne agus gan dul ag caint leis na feirmeoirí. Is páirtithe leasmhara iontach tábhachtacha lucht bainte feamainne agus pobal na háite ins an gcomhlacht seo. Chomh maith le sin, tá sé iontach tábhachtach go mbéadh caipitil ar fáil do Údarás na Gaeltachta má tá an t-údarás ag iarraidh infheistiú a dhéanamh sa gcomhlacht. Tá sé tábhachtach go mbéadh an t-airgead sin curtha ar fáil dó.

Bheinn fíor-bhuíoch don Aire dá bhféadfadh sé é sin a chur ina luí ar an Aire Stáit agus dá gcuirfeadh a Roinn an caipitil atá ag teastáil ar fáil don údarás, más féidir.

Jimmy Deenihan (Kerry North-West Limerick, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

I thank Senator Ó Clochartaigh for bringing this matter before the House. Aramara Teo. is under the full ownership of Údarás na Gaeltachta and I am not directly responsible for it. This is a matter for the údarás.

I am, certainly, aware of what is happening and I hope the údarás will find the best possible partner for the company. I understand there is considerable interest in the company. The seaweed industry has taken on a major significance. There is much interest in it, especially from a scientific point of view, with developments in companies in Canada and elsewhere throughout the world. There is a great opportunity here for a strategic partnership to ensure that the jobs are preserved and continue and that the company has a future. Seaweed and its derivatives are becoming very popular. Major scientific interest is developing in them, with considerable success.

I thank the Senator for raising the matter. I will bring it to the attention of the Minister of State, Deputy McGinley, who is not here this evening. He is in Donegal. I will also bring the Senator's concerns to the attention of Údarás na Gaeltachta.