Dinny McGinley (Donegal South West, Fine Gael)
Link to this: Individually | In context

Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leis an Aire as ucht an deis a thabhairt domh an cheist thábhachtach seo a thógáil ar an Athló anocht. Cé nach bhfuil an tAire Oideachais agus Eolaíochta anseo, ar an laghad tá an tAire Stáit anseo. Tá súil agam go mbeidh tuigbheáil aige ar an chás atáá dhéanamh agam, a bhaineann le scoil inár ndáilcheantar féin. Is é an scoil atá i gceist agam ná Scoil Náisiúnta Cholm Cille ar Oileán Thoraigh. Sílim go bhfuil muid ag iarraidh cás speisialta a dhéanamh don deacracht a bheas ag an scoil seo ó Mheán Fómhair seo chugainn nuair nach mbeidh ach múinteoir amháin sa scoil, an príomhoide, má théann siad de réir na treorach atá faighte acu ón Roinn. Mar a dúirt mé, tá Scoil Cholm Cille ar Oileán Thoraigh, agus anuraidh rinneadh eisceacht di mar nach raibh aici ach naonúr ar na rollaí, agus tugadh cead dóibh dul ar aghaidh le príomhoide agus cúntóir ar feadh bliana. Bhí sé iontach tábhachtach gur tugadh an t-aitheantas sin don scoil lán-Ghaelach sin ar oileán Gaeltachta.

Anois, tá contúirt mhór ann ó Mheán Fómhair seo chugainn nach mbeidh ach múinteoir amháin i Scoil Náisiúnta Oileáin Thoraigh, an príomhoide. Cothóidh sé sin deacrachtaí móra don scoil náisiúnta ar Oileán Thoraigh. Ní féidir comparáid a dhéanamh idir scoil ar oileán beag ar nós Oileáin Thoraigh agus scoil ar an mórthír a dtarlaíonn an rud céanna di. Is míbhuntáiste do scoil ar bith, cé acu ar oileán nó ar thír mór atá sí, nach mbeidh ach oide amháin inti. Cothaíonn sé sin deacrachtaí oideachais agus eile sa lá atá inniu ann. Ba mhaith an rud é dá mbeadh beirt i gcónaí ar an laghad ag plé le páistí i mbunscoil nó ar aon scoil eile.

Mar sin féin, cé go bhfuil sé fíor ar an mórthír, tá sé níos fíre fós ar oileán. Cuir i gcás an múinteoir ar Oileán Thoraigh, an príomhoide. Is ón tír mór í, agus cosúil le gach duine, is maith léi dul abhaile ag an deireadh seachtaine. Má bhíonn lá garbh ann, nó munar féidir leis an bhád farantóireachta dul go dtí an t-oileán tráthnóna Dé Domhnaigh nó maidin Dé Luain, cad é atá ag dul a tharlú do na páistí agus don scoil? Tá a fhios againn uilig cad é atá ag dul a tharlú: beidh an scoil dúnta an lá sin, agus an lá ina dhiaidh sin, b'fhéidir, agus an lá ina dhiaidh sin aríst, agus beidh na páistí fágtha gan oiliúint, gan teagasc, gan fhoghlaim, agus níl sé sin inghlactha.

Le blianta fada anuas, bhí sé de bhuntáiste ag muintir Thoraigh — agus tá mé cinnte go n-aontaíonn an tAire Stáit liom agus go dtuigfidh séé seo — go bhfuil meánscoil acu. Tá scoil iarbhunoideachais acu anois, ach caithfidh muid cuimhneamh ar na blianta fada nach raibh. Le cothrom na féinne a thabhairt dóibh, ba chóir eisceacht a dhéanamh go ceann bliana eile. Tá comharthaí dóchais le feiceáil ar Oileán Thoraigh i láthair na huaire, chomh fada agus a bhaineann sé le dáltaí scoile. Tuigim go bhfuil ar an laghad cúig theach úr á dtógáil ar an oileán i láthair na huaire, agus is dócha go mbeidh teaghlaigh úra ag dul isteach sna tithe sin agus, sna blianta amach romhainn, go mbeidh páistíóga eile ag teacht chun cinn ar Oileán Thoraigh agus ag dul go dtí an bhunscoil agus an iarbhunscoil.

Chomh maith leis sin, is oileán speisialta é Oileán Thoraigh, ní amháin go bhfuil Gaeilge ann ach tá cultúr, ceol agus saibhreas ann a théann siar na glúnta, rud nár bhris an Béarla. Níor bhris an cultúr dúchasach traidisiúnta síos go fóill. Tá sé iontach tábhachtach go mbeidh scoth an oideachais á cur ar fáil do mhuintir óg an oileáin fá choinne an cultúr, an traidisiún agus an saibhreas sin a choinneáil beo. Is é an tuairim dhaingean atá agam náé seo. Muna mbíonn acu ach múinteoir amháin, lagóidh sé sin láidreacht agus saibhreas an chultúir sin.

Mar sin, is é an rud a iarraim ar an Aire Stáit agus an Aire Oideachais agus Eolaíochta ná go ndéanfaidh siad eisceacht don scoil do bhliain eile agus go bhfágfaidh siad an cúntóir sin leis an phríomhoide sa bhliain amhach romhainn go bhfeicimis cad é an feabhas a bheas ar chúrsaí an bhliain seo chugainn. Tá mé iontach dóchasach go mbeidh feabhas air, agus mar sin, tá mé ag iarraidh orthu eisceacht a dhéanamh bliain eile. Rachaidh sé sin chun sochair go mór don oileán, don aos óg, agus d'oideachas ar an oileán.

Pat Gallagher (Donegal South West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Ba mhaith liom leithscéal an Aire, an Teachta Hanafin, a ghabháil leis an Teach agus leis an Teachta McGinley agus mo bhuíochas a ghabháil leis as an cheist seo a thógail. Tá an-taithí agam uirthi. Tá a fhios aige gur phléigh mé go leor de na fadhbanna ar an oileán seo le cathaoirleach an bhoird bhainistíochta ag deireadh na seachtaine.

Glacadh cinneadh i leith fhoireann príomhshrutha bunscoile de réir rollacháin na scoile ar 30 Meán Fómhair den bhliain roimhe sin. Déantar cinneadh i leith líon na bpost príomhshrutha de réir sceideal foirne a chuirtear i gcrích do bhliain scoile áirithe tar éis é a phlé leis na comhpháirtithe oideachais. Déantar cur síos ar an sceideal foirne i gciorclán a eisíonn an Roinn Oideachais agus Eolaíochta do bhord bainistíochta gach bunscoile. Dá réir, cuirtear gach bord ar an eolas faoi shocruithe foirne maidir lena scoil féin in aon bhliain scoile. Eisíodh an sceideal don bhliain seo chugainn i Mí Bealtaine 2005.

Tháinig laghdú ar rollacháin na scoile a ndearna an Teachta Dála tagairt di ó 14 dalta ar an 30 Meán Fómhair 2002 go dtí 11 dalta ar 30 Meán Fómhair 2003. De réir rollacháin na bliana 2003, bhí an scoil i dteideal foirne de phríomhoide don bhliain scoile 2004-05. Dá réir, bhí an scoil chun an chéad phost d'fhoireann teagaisc phríomshrutha a chailleadh don bhliain 2004-05 toisc gurb é an líon riachtanach chun an post seo a choinneáil ná 12 dalta. Mar a dúirt an Teachta McGinley, tugadh cead an dara múinteoir a choinneáil.

Le cinntiú go mbeadh oscailteacht agus trédhearcacht sa chóras, bunaíodh bord achomhairc neamhspleách chun cásanna mar seo a mheas. Chuir an bord bainistíochta achomharc faoi bhráid an bhoird achomhairc foirne ag iarraidh go gcoinneofaí an dara múinteoir don bhliain scoile 2004-05. Rinne an bord scrúdú ar an achomharc ar 3 Meitheamh 2004, agus sheas sé leis an achomharc. Ciallaíonn an cinneadh nach mbeidh ach príomhoide ar an fhoireann do 2005-06. Rinneadh an cinneadh seo toisc go raibh rollachán de naonúr ar 30 Meán Fómhair 2004. Is cosúil go mbeidh laghdú eile i líon na ndaltaí an Meán Fómhair seo chugainn. Chuir an bord bainistíochta achomharc faoi bhráid an bhoird achomhairc foirne chun an chéad phost príomhshrutha don bhliain scoile 2005-06 a choinneáil. Rinne an bord achomhairc machnamh ar an achomharc ar 14 Meitheamh 2005, agus diúltaíodh leis an achomharc. Cuireadh bord bainistíochta na scoile ar an eolas maidir leis an chinneadh ar 16 Meitheamh 2005.

Ó am go chéile déanann an tAire Oideachais agus Eolaíochta athbhreithniú ar na critéir le haghaidh cheapacháin mhúinteoirí. Tá sí sásta féachaint ar cheist na scoileanna ar oileáin, ach deir sí liom go mbeadh sé an-deacair cead a thabhairt beirt mhúinteoirí a choinneáil nuair atá líon na ndaltaí chomh híseal sin. Tá sé tábhachtach a rá go bhfuil sí sásta breathnú ar an cheist seo, áfach, agus tá súil agam, tar éis an achomhairc nó an athbhreithnithe seo, go gcuirfidh sí cinneadh os ár gcomhair.

Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leis an Teachta Dála as ucht na ceiste seo a ardú. Tá a fhios ag an bheirt againn na coinníollacha ar Oileán Thoraigh, agus tá súil agam, tar éis an athbhreithnithe, go mbeidh an tAire ábalta teacht ar chinneadh sásúil.