Trevor Sargent (Dublin North, Green Party)
Link to this: Individually | In context

Gabhaim buíochas leis an Leas-Cheann Comhairle, as cead a thabhairt dom an cheist phráinneach seo faoi chúrsaí uisce a ardú.

Deirtear in eagrán an lae inniu den nuachtán Lá gur tháinig laghdú de 1.6% an duine ar uisce inólta ar fud an domhain idir 2001 agus 2002. B'fhéidir go gceapann daoine gur fadhb í seo don Mheán Oirthear nó do thuaisceart na hAfraice, ach tá scéal práinneach i gConamara maidir le córas uisce chomh maith. D'ardaigh mé an cheist seo cupla uair eile sa Teach. Le déanaí d'iarr mé ar an Leas-Cheann Comhairle gnó na Dála a chur ar athló faoi Bhuan Ordú 31 chun droch-scéal chóras uisce an Cheathrú Rua agus Loch an Mhuilinn a iniúcadh. Chuireas an cheist, conas agus cathain a déanfar an infheistíocht de €13.2 milliún atá ar fáil le haghaidh córas nua uisce agus €3 milliún atá ar fáil le haghaidh córas séarachais a chur ar fáil do phobal na háite. Ní bhfuair mé freagra an uair sin ach, le cúnamh Dé, gheobhaidh mé freagra anocht.

Tamall ó shin, chuireas an cheist chéana ar an Aire Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil, cathain a bhéadh córas uisce nua ag an gCeathrú Rua agus ar ghlac an tAire leis an bpráinn a bhain leis an méid truailliú atá ag tarlú i Loch an Mhuilinn, as a dtagann soláthar uisce don phobal. Dúirt an tAire go raibh a Roinn ag feitheamh ar doiciméad conartha ón gcomhairle don scéim seo a fheabhsódh go mór caighdeán an uisce sa cheantar. Ní leor an freagra sin. Ní bheimís anseo sa Dáil dá mbeimís ag feitheamh ar vótaí. Ní mór dúinn dul ar a dtóir. Seo ceist eile a bhainean le heaspa práinne. Caithfimid dul ar thóir thorthaí ó thaobh chóras uisce de freisin.

Iarraim arís inniu go socrófar clár ama agus plean críochnúil chun córas soláthar uisce agus córas séarachais a chur ar fáil do phobal an Cheathrú Rua, i gConamara, a bhíonn ag brath ar Loch an Mhuilinn. Tá an t-airgead ar fáil ach tá moill fós ar an obair. Séanann an moill seo cearta bunúsacha ar phobal na Gaeltachta.

Tháinig an cheist aníos ag saotharlann dátheangach faoi chaighdeán uisce inólta sa tír a d'eagraigh Diarmuid Mulcahy, ionadaí Glas a thagann ó Chonamara, ag Ard-Fheis an Chomhaontais Ghlais i nGaillimh le déanaí. I rith na saotharlainne, deineadh cur síos cruinn ar an scéal scannalach a bhaineann le córas uisce agus córas séarachais ar an gCeathrú Rua.

Thug mé féin agus mo bhean cuairt ar Loch an Mhuilinn agus chuir Diarmuid Mulcahy muintir na háite in aithne dom, coiste uisce an Cheathrú Rua san áireamh. Bhuaileamar le Peadar Mac Donncha, le Colm Ó Cuaig, le Tomas de Bhailís, le Rónán Ó Sé, laoch na páirce, agus, gan amhras, le Seosamh Ó Cuaig, i measc go leor daoine eile. Ba léir dom go raibh fadhb mhór i gceist nuair a sheasamar ar bhruach an locha agus chonaiceamar clúdach píopa séarachais a bhíonn a sileadh amach an truailliú nuair a bhíonn báisteach trom ann — agus isteach leis an dtrualliú i Loch an Mhuilinn. Tógtar uisce inólta, mar a tugtar air, as an loch 20 nó 30 méadar ón bpointe seo. Muna mbéadh an t-uafás clóirine a úsáidtear, bhéadh pobal na háite an-bhreoite ar fad.

Le déanaí, theip ar an bpumpa clóiríne — níorbh é an chéad uair é — agus eisíodh fógra práinne ag Comhairle Chondae na Gaillimhe ag rá le muintir na háite gan an t-uisce a ól nó, ar a laghad, é a bhruith agus a bheith an-chúramach. I ndáiríre, bhí daoine scanraithe roimhe sin. Ní hionann uisce úr glan agus uisce atá lán de chlóirín. Is ábhar nimhneach é clóirín go fad-téarmach agus ní cheart an droch-scéal seo a ghlacadh a thuilleadh.

Mhol an EU petitions committee gur cheart go mbéadh an scéal seo san áireamh i measc go leor scéalta eile faoi thruailliú uisce sa tír. Bhain na cásanna eile le scéimeanna uisce grúpa agus ní le córas poiblí. Fágann seo go bhfuil an cás seo eisceachtúil ar fad. Ba cheart don Aire Stáit insint dúinn cathain, go díreach, a caithfear an t-airgead atá ar fáil. Ní féidir an scéal a sheasamh a thuilleadh.

Pat Gallagher (Donegal South West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tá sé i gceist infheistíocht €4.4 billiún ina iomlán a chur ar fáil do sheirbhísí uisce agus séarachais ar feadh thréimhse an Phlean Fhorbartha Náisiúnta, 2000-2006. As an méid sin, tá €3.8 billiún sonraithe do mhórscéimeanna poiblí. Tá an infheistíocht seo dírithe ar na seirbhísí uisce agus uisce drámhaoile is gá a chur ar fáil chun tacú leis an bhforbairt eacnamaíoch agus sóisialta, le táirgeadh na fostaíochta, le cothú na rátaí borrtha arda agus le caighdeáin arda timpeallachta a bhaint amach.

Fógraíodh clár infheistíochta do sheirbhísí uisce nua i mí Lúnasa seo caite i leith na tréimhse ó 2003 go 2005. Tá 737 scéim sa chlár, le luach €5.4 billiún san iomlán orthu. Is cúis áthais dom é go bhfuil Gaillimh ag baint tairbhe suntasach as an gclár seo. Tá 54 scéim i gceist, ar luach thar €465 milliún, don chathair agus don chontae. Tá maoiliú curtha ar fáil feisin faoi thionscnamh an talaimh dheisithe chun láithreáin chonaithe deisithe breise á chur ar fáil chun freastal ar riachtanais tithíochta in áiteanna éagsúla ar fud an chontae.

Gach rud san áireamh, is léir go bhfuil Gaillimh ag fáil a chion chóir den mhaoiniú atá ann agus go gcuirfidh na scéimeanna atá faofa go mór le constaicí ar an bhforbairt a bhaint as an tslí agus leis an bonneagar riachtanach a chruthú chun tacú leis an ngníomhaíocht tuarasóireachta, gnó, tionsclaíoch agus tithíochta sa chontae agus í a mhéadú.

Maidir le Ceathrún Rua, tá scéim uisce réigiúnach Chasla, a chuirfidh soláthar uisce nua ar fáil don Cheathrú Rua, sa chlár infheistíochta uisce 2003-2005. Tá tógáil na scéime le tosú an bhliain seo chugain. In Aibreán 2003, ghlac an Roinn le moltaí ó Chomhairle Chontae na Gaillimhe chun an réamhthuairisc ar an scéim a thabhairt suas chun dáta agus tá mo Roinn ag feitheamh anois leis an dtuairisc sin.

Tuigim go ndeimhníonn an tuairisc is deireannaí ón Ghníomhaireacht um Chosaint Comhshaoil, EPA, nach sáraíonn soláthair uisce na Ceathrún Rua na tomhaisí sláinte poiblí atá leagtha síos d'uisce inólta. Tuigim gur de bharr faidhb theicniúl a réitíodh chomh tapaidh as a b'fhéidir a bhí an córas uisce seo as eagar go sealadach i mí na Feabhra seo chaite. De réir tuairisc ón gComhairle chuig an Roinn, bhí torthaí ó tástálach ag an am ar uisce ag teacht ó Loch an Mhuilinn sasúil.

Ghlac mé le réamhthuairisc maidir le scéim séarachais na Ceathrún Rua i mí na Samhna 2003. Tá mo Roinn ag feitheamh anois ar doiciméad conartha ón gComhairle don scéim seo a fheabhsóidh go mór caighdeáin an uisce sa cheantar.

Trevor Sargent (Dublin North, Green Party)
Link to this: Individually | In context

Bhí sé le bheith réidh i mí Feabhra.

Pat Gallagher (Donegal South West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tá tógáil na scéime seo freisin le tosú an bhliain seo chugainn.

Tá an t-airgead ar fáil ón Roinn chun na scéimeanna seo a thógáil. Déanfar scrúdú práinneach sa Roinn ar na doiciméid ón chomhairle chondae a luaithe is a faightear iad anseo.