Dáil debates

Wednesday, 14 May 2025

Údarás na Gaeltachta (Amendment) Bill 2024: Céim an Choiste (Atógáil)

 

10:35 am

Photo of Conor McGuinnessConor McGuinness (Waterford, Sinn Fein)

Gan athrá a dhéanamh ar an díospóireacht, bhí muid ag iarraidh go mbeadh gach comhalta tofa agus ní hé sin an cás. Dóibh siúd atá le bheith ceaptha ag an Aire, ba cheart go mbeadh sé leagtha síos go beacht sa bhunreachtaíocht na scileanna, an taithí agus an cumas a bheadh acu, ionas nach bhfuil aon dul as - táim cinnte nach ndéanfadh an tAire reatha an méid seo ach ní hé sin le rá nach ndéanfadh Aire amach anseo é – agus nach mbeadh sé úsáidte mar political patronage. Is é sin an dainséar agus an bhuairt a bheith ar dhaoine. Sin an bhuairt atá orainne agus ar dhaoine sa phobal mar gheall ar na ceapacháin seo. Táim cinnte de nach ndéanfaidh an tAire reatha é sin, ach caithfimid reachtaíocht maith a chur i gcrích chun nach féidir sin a dhéanamh agus nach bhfuil an saoirse céanna ag Airí amach anseo an méid sin a dhéanamh. Sin an fáth go bhfuil muid ag iarraidh go mbeidh sé curtha sa reachtaíocht is go bhfuil an leasú seo curtha os ár gcomhair ag na Teachtaí Quaide, Ní Chonghaile, Ó Snodaigh agus mé féin. Tá an téarmaíocht agus cuid den fhoclaíocht ag teacht ó Chonradh na Gaeilge. Léiríonn sé an suim agus an meon atá ag an Aire agus atá ag an Roinn i dtaobh an saghas duine gur ceart a cheapadh. Bheadh sé an-úsáideach má tá an t-údarás le dul chuig PAS, an Public Appointments Service, chun daoine a aimsiú, go mbeadh sé sa reachtaíocht nach féidir a rá nach bhfuil rud éigin ar fáil nó sa mhargadh, toisc go bhfuil sé sa bhunreachtaíocht agus caithfimid go léir cloí leis, idir an Aire, an Roinn, PAS nó pé duine a bheadh ag déileáil leis.

Tuigimid uilig go bhfuil an méid i leasú Uimh. 51 difriúil. B’fhéidir nach dtuigimid os rud é nach bhfuil aon duine anseo ina gcónaí ar oileán. Tá sé difriúil. Cé gur ceantair Ghaeltachta iad i go leor cásanna, i gCorcaigh, i dTír Chonaill, ar Oileán Acla mar shampla agus i gcontae na Gaillimhe, is gur cuid iad na hoileáin de na contaetha agus na ceantair Ghaeltachta sin, is áiteanna ar leith iad agus tá dúshlán ar leith ag na pobail ar na hoileáin. Ar shlí amháin, tá níos mó de ghaol idir na hoileáin Ghaeltachta is na hoileáin Ghalltachta agus caithfimid aitheantas a thabhairt do sin i slí amháin nó slí eile. Seo slí leis an aitheantas sin a thabhairt, mar aon le cosaint do na ceantair is lú daonra. Tuigim sin mar dhuine ó Ghaeltacht na nDéise. Tuigimid daoine ó Ghaeltacht Chontae na Mí agus Contae Chorcaí chomh maith. Tá dainséar i bheith beag i gcomparáid le Gaeltachtaí na Gaillimhe, Thír Chonaill agus Chiarraí. Is slí é seo le déanamh cinnte go bhfuil an guth sin cloiste ag leibhéal an bhoird. Arís mura bhfuil an tAire chun glacadh leis an leasú ag an bpointe seo, agus glacaim leis nach bhfuil, b'fhéidir is féidir féachaint ar conas is féidir déanamh cinnte de go bhfuil an guth sin le cloisteáil.

Mar a dúirt an Teachta Ó Snodaigh faoi leasú Uimh. 53, is é an meon a bhí againn ón tús ná go mbeadh an stádas céanna ag Údarás na Gaeltachta faoin mBille seo le húdarás áitiúil, agus go mbeadh deis againn ardú stádas nó ardú cumhachta a thabhairt, cé go mbeadh na cumhachtaí difriúil; go mbeadh an t-údarás ar chomhleibhéal, cé nach mbeidh sé riamh ina húdarás áitiúil. Ní bheadh na cúraimí céanna ann ach bheadh an stádas céanna i gceist. Sin an fáth go rabhamar ag iarraidh go mbeidh gach comhalta tofa, nach mbeadh double jobbing nó dual mandate i gceist agus go mbeadh an pá céanna ag dul leis chun an tsaoirse sin a thabhairt do chomhaltaí bheith ag freastal ar an bpobal, ag éisteacht leo, ar fáil dóibh agus ag bualadh leo.

€54.7 million

Cé gur rialaíodh an leasú as ord, is é sin an fáth ar mholamar é agus is fiú an pointe é a dhéanamh.

Sa spirit den mhéid a bhí á rá cheana féin agus muid ag impí ar an Aire glacadh lenár leasuithe, mar a dúirt mo chomhghleacaí taobh liom, tacóimid le leasú Uimh. 52. Déanann sé ciall. Baineann sé leis an méid seo a dhéanamh oscailte. Go háirithe agus muid ag caint mar gheall ar chúrsaí fiontraíochta agus daoine atá ag iarraidh poist a chruthú agus fiontar a bhunú, uaireanta teipeann orthu agus bíonn orthu tosú as an nua arís. Baineann an leasú seo le gan phionós agus srian a chur orthu dá saol ar fad. Aontaímid leis sin.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.