Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 23 September 2025

Joint Oireachtas Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish-Speaking Community

Teagasc agus Stádas na Gaeilge sna hInstitiúidí Tríú Leibhéal: Plé

2:00 am

Photo of Naoise Ó CearúilNaoise Ó Cearúil (Kildare North, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context | Oireachtas source

Gabhaim buíochas leis na finnéithe as teacht isteach inniu. Ar dtús báire, cosúil le Ashling Kate Wall, is as Cill Dara dom chomh maith. Thosaigh mé mo shaol polaitíochta i gComhairle na nÓg. Ó thaobh na gcumann Gaeilge sna hollscoileanna, déarfaidh Pádraig Mac Brádaigh, Julian de Spáinn agus Róisín Ní Chinnéide léi go bhfuil an-chraic ag baint leo. Níl siad leadránach ar chor ar bith. Bhíos mar uachtarán ar Chuallacht Cholm Cille i Maigh Nuad. Just to say to Ms Ashling Kate Wall, I am also from Kildare. I am a Kildare TD and I started my political journey in Comhairle na nÓg, would you believe it, representing Kildare. If she is looking for a career in politics, she has started off in the right place. The Irish-language societies are great craic. Many of the people here from AMLÉ, formally USI, and Conradh na Gaeilge all have come through the Irish language societies at university, as did I in Maynooth. They are good fun. If she goes to third level education, I encourage her to join one of the Irish language societies. I am sure they will surprise her because they are probably one of the most active and good fun societies for people in third level education. Gabhaim buíochas le Aisling.

Le bogadh ar aghaidh, aontaím leis an méid a ndúirt Pádraig Mac Brádaigh agus Róisín Ní Chinnéide faoi TEG sa tríú leibhéal, agus aontaím leo. Ar fhéach siad ar chor ar bith ar chóras ina mbeadh TEG in úsáid mar chuid de chóras creidmheasa ó thaobh na céime atá á déanamh ag daoine? Mar shampla, dá mbeadh duine ag déanamh céim sa dlí, dá ndéanfadh an duine sin cúrsa B2 nó B1 i TEG, gheobhadh sé nó sí cúig phointe nó chreidmheas a bheadh ag dul don chéim dhlí sin. Chabhródh sé le daoine 2:1 nó marc a fháil sa chéim. Bheadh sé sin níos fearr chun daoine a mhealladh chun an Ghaeilge a fhoghlaim sa tríú leibhéal. Bheadh sé cabhrach ó thaobh níos mó Gaeilgeoirí, nó daoine le hardchaighdeán Gaeilge, ag teacht amach ó na hollscoileanna a bheadh in ann oibriú i ngach gné den saol. Seo ceist amháin ó thaobh TEG agus córas creidmheasa, seachas díreach TEG a bheith ar fáil.

Baineann mo dhara cheist le cúrsaí ollscoile agus béim a chur orthu siúd atá trí mheán na Gaeilge. Má bhreathnaíonn muid ar Fiontar agus Scoil na Gaeilge in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath, mar shampla, tá an-jab déanta aige. Má breathnaíonn muid timpeall na tíre chomh maith, tá cúrsa le dlí agus Gaeilge thíos i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh. Tá cúpla cúrsa éagsúil ann. Cá bhfuil an bhéim anois? Tá mé ag caint ar a bheith in ann dul chuig an Aire ardoideachais le rá leis go bhfuil béim ann ó thaobh innealtóirí ag teacht tríd an tríú leibhéal agus go bhfuil níos mó innealtóirí le Gaeilge ag teastáil uainn mar thír. Is béim amháin í sin.

Is í an bhéim eile ná go mbíonn daoine sna pobail Ghaeilge ag rá gur bhreá leo dá mbeadh cúrsa áirithe ar fáil trí mheán na Gaeilge, ach ní bhíonn sé ar fáil. Cé gurbh fhearr linn dá mbeadh gach cúrsa ar fáil trí Ghaeilge, cad iad na cúrsaí is tábhachtaí nó a bhfuil an bhéim is mó orthu? Is iad sin mo dhá cheist: TEG agus an córas creidmheasa, agus an bhéim ó thaobh cúrsaí éagsúla sa tríú leibhéal.