Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 17 May 2023

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Ceannteidil an Bhille um Údarás na Gaeltachta (Leasú), 2022: Grinnscrúdú Réamhreachtach (Atógáil)

Mr. Miche?l ? h?anaigh:

Tógfaidh mé an ceann deireanach i dtosach. I dtaobh na tithíochta, ní údarás tithíochta atá san údarás agus ní gá gurb ea, ach is féidir leis tabhairt faoi ghníomh i gcomhpháirtíocht le húdarás áitiúil, comharchumann tithíochta, dreamanna éagsúla eile nó pobail áitiúla le athchóiriú a dhéanamh ar na tithe atá tréigthe agus a bheadh ar fáil.

D’fhéadfaí rudaí mar sin a dhéanamh le heagrais mar an t-údarás, mar eagras forbartha áitiúil, ag obair i gcomhar leis na húdaráis áitiúla. Tá gréasán iontach d’eagrais phobalbhunaithe ag an nGaeltacht nach bhfuil ag aon dream eile. Tá bealaí gur féidir tabhairt faoi sin agus tabhairt faoi scéimeanna agus tá dreamanna amuigh ansin atá in ann comhoibriú. Tá mé féin páirteach in eagraíocht, Co-operative Housing Ireland, a chuireann tithíocht shóisialta ar fáil agus mar sin de. Tá roinnt múnlaí mar sin go bhféadfaí breathnú orthu ach sílim gur féidir sin a dhéanamh. Mar a dúirt mé, tá ceangal láidir ag Údarás na Gaeltachta leis an bpobal agus chabhródh sé sin go mór leis. Tá rudaí mar sin go bhféadfaí a dhéanamh gan a bheith mar údarás tithíochta ach go mbeadh aitheantas ag an údarás gur maith an rud go bhfuil an t-údarás á dhéanamh. Ní aon mhaith a bheith ag cruthú post in áit gan tithíocht. Tá an oiread samplaí feicthe agam de dhaoine ag fáil poist i gceantair Ghaeltachta ach nach bhfuil in ann cónaí sna ceantair faoi nach as an áit iad ó thús. Tá deacrachtaí mar sin ann ó thaobh cead pleanála.

Luaigh an Teachta na hoileáin. Tá buntáiste an-mhór ag na hoileáin mar go bhfuil eagras ansin, Comhar na nOileán, atá ag déanamh ionadaíochta do na hoileáin uilig, na hoileáin ghalltachta chomh maith leis na hoileáin Ghaeltachta. Is eagras fíormhaith é sin a dhéanann an-ionadaíocht. Ní gá ionadaíocht a lorg ó chuile oileán mar go bhfuil eagras ansin atá in ann labhairt thar ceann na n-oileán go léir. Is buntáiste é sin agus tá taithí cruthaithe acusan maidir leis na hoileáin a chur chun cinn agus ionadaíocht a dhéanamh thar ceann na n-oileán.

Níl aon dabht maidir leis an aiseolas. Uaireanta bíonn muid sásta go ndéanann muid rud agus ansin téann muid ar aghaidh go dtí an chéad rud eile ach déantar dearmad go minic ar cén bealach an t-aiseolas sin a chur amach ag na pobail. Tá sé sin fíorthábhachtach. Aon bhealach gur féidir é sin a fheabhsú, ba cheart é sin a dhéanamh.