Mr. Pádraig Ó Mianáin:

B'fhéidir go dtógfaidh mé an ceann ar an ghéarchéim. Tá an ceart ag an Chathaoirleach; is géarchéim atá ann. Tá sé fíor go bhfuil céatadán níos mó de na daltaí ag déanamh an GCSE nó an A-leibhéal sa chóras Gaeloideachas ach tá titim shuntasach tagtha ar an líon scoileanna ar fud na Sé Chontae ina bhfuil an Ghaeilge ar fáil mar ábhar. Ar ndóigh, ar an taobh seo den Teorainn, tá an Ghaeilge mar ábhar éigeantach. Faigheann gach dalta an deis an teanga a fhoghlaim. Ní hamhlaidh an scéal ó Thuaidh ar chor ar bith. Fiú i gContae Dhoire, seachas Gaelcholáiste Dhoire, níl ach dhá mheánscoil fágtha idir cathair Dhoire agus Contae Dhoire ina bhfuil an Ghaeilge á teagasc suas go dtí A-leibhéal. Seachas lasmuigh den Ghaeltacht oifigiúil, is tríd an chóras Béarla a thagann formhór na ndaoine a chuireann spéis sa teanga. Is ansin a fhaigheann siad blaiseadh den teanga agus spéis inti. Fiú go straitéiseach don chóras Gaeloideachais, is riosca suntasach é sin mar, muna bhfuil na huimhreacha atá ag dul tríd le A-leibhéal a dhéanamh, ní bheidh siad ag déanamh céimeanna agus ní bheidh múinteoirí ar fáil i gceann deich mbliana ná 20 bliain.

Feicimid dhá chosc ach go háirithe atá ag dul i bhfeidhm go docharach, ní hamháin ar an Ghaeilge ach ar na teangacha i gcoitinne. Sa churaclam ó Thuaidh, le deich mbliana nó níos mó tá an-bhrú ar ábhair ar nós na matamaitice nó na heolaíochta. Tá a lán acmhainní curtha sa treo sin agus, ar bhealach, tá díspreagadh sa chóras i dtreo teangacha. Tá scoileanna ag éirí as teangacha a bheith éigeantach sa chéad, dara nó tríú bliain. Chomh maith leis sin, inár gcuid den tír, táimid scoilte ón Aontas Eorpach. Go síceolaíoch, tá sé le brath sa chóras oideachais nach bhfuil an tábhacht chéanna le teangacha eile i gcoitinne. Nílim ag caint faoin Ghaeilge amháin, ina bhfuil spéis againn, ach faoin bhFraincis agus faoin Spáinnis freisin. Tá na huimhreacha ag titim go tubaisteach sna teangacha go léir seachas an Béarla, ar ndóigh, atá mar ábhar gar le bheith éigeantach ó Thuaidh. Mar sin, is cinnte go bhfuil gá le beart. Tá mé féin agus Niall Ó Catháin ar Chomhairle na Gaelscolaíochta agus tá an cheist seo ar ár n-aird.

Beimid go mór i bhfabhar scéimeanna dreasachta agus scéimeanna a thabharfadh spreagadh i dtaca, i dtús báire, le páistí bunscoile sa chóras Bhéarla a spreagadh chun an Ghaeilge a ghlacadh sa chóras meánscolaíochta, agus sa bhreis sa mheánscoil, go mbeadh deiseanna acu iontu. Mar shampla, ba bhuille mór le cúpla bliain nach raibh cúrsaí Gaeltachta ann. Níl rud ar bith níos fearr ná trí seachtainí a chaitheamh sa Ghaeltacht le spéis daoine óga a tharraingt chun na teanga. Tá gá le beart, le dreasachtaí agus le tacaíocht ón earnáil seo mar is riosca atá ann a bheidh ag éirí laistigh de dheich mbliana murar féidir linn an taoide sin a aisiompú.