Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 23 March 2022

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Cruthú Pobal Gaeltachta: Plé

Dr. Feargal Mac Ionnrachtaigh:

Maidir leis an gceist sin i dtaobh an fheachtais óige atá faoi lán seoil i láthair na huaire, beidh deireadh leis an scéal maidin amárach mar táimid ag bualadh leis na húdaráis oideachais ag a 9 a chlog maidin amárach agus beimid ag fáil scéal dearfach nó diúltach an dtiocfaidh siad aníos leis an maoiniú.

Is é an rud a bhí spéisiúil faoin rud ar fad ná go raibh sé i bhfolach taobh thiar de chritéir agus den fhoirmle maoinithe nach dtugtar stádas ar leith d’athbheochan na Gaeilge ná don Ghaeloideachas. Is é an rud a bhí á rá acu ná go raibh an dualgas reachtúil atá i gComhaontú Aoine an Chéasta ag plé le Gaelscoileanna agus arbh as a d’eascair Comhairle na Gaelscolaíochta agus a lán de na forbairtí atá againn ó Thuaidh bainteach le muintir na scoileanna amháin, nár bhain sé leis an óige nó le cumainn óige agus gur rud difriúil a bhí ann. Bhí sé sin damanta agus craiceáilte ar fad. Bhíodar á rá go raibh na páistí ag cailleadh cearta teanga a úsáideann siad ag geataí na scoile agus nach raibh stádas ar bith acu i ndiaidh am scoile. Is í an loighic a bhí ann anseo ná go rabhthas ag iarraidh na cumainn óige Ghaeilge a chur isteach i mbosca an Bhéarla. Is í an chontúirt agus an chonstaic a bheadh leis sin ná go mbeadh eagraíochtaí Gaeilge ag cur isteach ar mhaoiniú coiteann amhail is gur gnáthchumainn iad agus, ar ndóigh, níl sé sin fíor. Táimid ag iarraidh an teanga a chur chun cinn ar bhonn thumoideachais ag leibhéal an óige. Bhí Joe Ó Dochartaigh ag cur síos ní ba luaithe gur rud sainiúil ar leith agus tá stádas sainiúil ar leith á iarraidh.

Leis an fhírinne a rá, bhí sé seo aontaithe acu anuraidh sna comhráite a bhí againn le heagraíocht réigiúnach darbh ainm Fóram na nÓg a bhíonn ag obair le cuid blianta agus a fuair an stádas agus an maoiniú ón stát den chéad uair riamh. Shíleamar gur thiontaíomar coirnéal i dtaobh na ceiste sin, ach nuair a tháinig sé go dtí mí Eanáir, tharraing siad an pluga ón rud agus dúirt siad nach raibh an maoiniú ann a thuilleadh. Ní bheadh siad ábalta maoiniú ar leith ar leibhéal áitiúil a thabhairt do chumainn óige Ghaeilge gan é sin a chur ar fáil do phobal na Polainne nó phobal na Liotuáine nó mar sin, agus is amaideach ar fad a bhí sé. Chuaigh na húdaráis siar taobh istigh de bhliain sa dioscúrsa agus sa chur chuige a bhí acu agus, ar an drochuair, b’éigean dúinn dul i mbun agóide agus dul i mbun feachtais maidir leis. Taobh istigh de sheachtain nó dhó, thosaigh an port ag athrú leo agus tá siad ag rá anois go bhfuil siad ag iarraidh teacht ar mhaoiniú do gach bliain chun an tseirbhís a choinneáil ar siúl agus ag glacadh cur chuige le go dtiocfaí leo stádas ar leith a thabhairt do mhaoiniú ar son pobal agus cumann óige Gaeilge. Ní bhfuaireamar aon chinnteacht faoi seo. Tá cruinniú againn maidin amárach agus tá súil againn go nochtfaidh sé an fhírinne dúinn.

Léiríonn sé fosta an géarghá atá ann chun an reachtaíocht a bheith ann agus leis an straitéis maoirsithe a bhí agus atá le teacht leis an reachtaíocht teanga ó Thuaidh. Mar a dúirt mé ag an tús, bhí siad ag dul i bhfolach taobh thiar de sin fosta agus á ag rá dá mbeadh aon ní san Acht teanga, bheadh sé iontach furasta é seo a dhéanamh. Bréag a bhí ann agus bhí sé seo ina leithscéal eile acu. Léiríonn sé seo an géarghá go mbogfaí é seo chun cinn sa tréimhse atá amach romhainn.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.