Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 23 March 2022

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Cruthú Pobal Gaeltachta: Plé

Mr. Niall Ó Catháin:

Ó thaobh tuilleadh airgead de, tá an líonra iontach agus tá muid ag súil leis a thosú. Tá mé ar bhord an chiste infheistíochta. Mar a luaigh mé ní ba luaithe, ba mhaith linn go mbeadh lárionad teaghlaigh ann in aice le achan Gaelscoil agus club óige, agus go mbeadh réimse seirbhísí ar fáil thart ar na scoileanna sin sa dóigh is go bhfuil muid ag tógáil comhphobail. Tá sé déanta againn. Sa dóigh go bhfuil sé bainte amach againn, ní hé gur chraobh Chonradh na Gaeilge muid agus go bhfuil muid ag brath go hiomlán ar Fhoras na Gaeilge. Tá muid giota beag cosúil le comharchumann sa Ghaeltacht. Is gnáthchumann forbartha muid. Bíonn muid ag fáil i bhfad níos mó airgid ó fhoinsí Stáit eile ná ó Fhoras na Gaeilge amháin, nó ón gciste infheistíochta fiú. Sin é an dóigh ina mbíonn muidne ag tabhairt faoi.

Is é sin an dóigh ina mbíonn an ciste ag tabhairt faoi fosta agus an dóigh inar bunaíodh an ciste infheistíochta. Ón airgead uilig a fuair muid, cé nach bhfuair muid ach €8 milliún, tá tionscadal ar fiú breis agus €25 milliún tógtha ag an chiste. Nuair atá airgead agat in earnáil na Gaeilge agus airgead meaitseála ar fáil fá choinne thionscadal atá an Roinn talmhaíochta nó an Roinn pobal ag iarraidh é a dhéanamh, tá cineál leverage i gceist. Má tá 20% den airgead geallta duit ón chiste infheistíochta cheana féin, tá sé i bhfad níos fusa an t-airgead maitseála a fháil. Ba chóir don earnáil phobail díriú isteach air sin.

Cloistear faoin airgead caipitil atá tugtha amach ach is cinnte go bhfuil airgead reatha de dhíth leis na háiteanna seo ag coinneáil ar dul agus leis an obair óige a dhéanamh. Cé go bhfaighimid airgead ón Roinn Oideachais, tá i bhfad níos mó airgid de dhíth leis sin a sholáthar sna ceantair uilig. Níl mé ag rá gur mhún dreoilín san fharraige mhór an méid atá tugtha amach go dtí seo ach tá gá leis i bhfad níos mó agus an líon tionscadal atá ag dul faoi láthair. Tá muidne ag dul agus ag fáil airgid ach tá b'fhéidir deich n-áit eile a bheadh ag déanamh an rud céanna dá mbeadh an t-airgead ar fáil. Níl a fhios agam an bhfreagraíonn é sin ceist an Teachta.

Bhí rud éigin eile ann ó thaobh an phlean nó na físe atá againn. Ba é an plean a bhí againn breis agus deich mbliana ó shin ná meánscoil a bheith againn. Tá sé sin againn anois agus déanann sé an-difear don cheantar agus do chaighdeán na Gaeilge i measc na ndaoine óga. Tá sé dochreidte an difear a rinneadh. Beidh Joe Ó Dochartaigh ábalta caint faoin difear a rinneadh ó thaobh an chlub óige. Is é an chéad rud eile atáimid ag iarraidh a dhéanamh ná saoráid chúraim leanaí a bhunú sa dóigh agus go mbeidh daoine, fiú muna bhfuil mórán Gaeilge nó Gaeilge ar bith in úsáid acu sa bhaile, in ann cúram leanaí a bheith acu trí mheán na Gaeilge. Ó thaobh pleanáil agus forbairt teanga sa chomhphobal de, deis iontach a bheadh ann an Ghaeilge a thabhairt do na páistí beagnach ón chliabhán. Is é sin an fhís atá againn. Chomh maith leis sin, bhí an Dr. Mac Ionnrachtaigh ag caint faoi chaifé agus tá caifé bunaithe againn ó bhí an Teachta linn. Tá caifé, oifig an phoist, siopa agus lárionad álainn ann. Bíonn ceolchoirmeacha ann go rialta. Bíonn saol sóisialta ann, rud atá iontach tábhachtach.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.