Dr. Feargal Mac Ionnrachtaigh:

Mar a luaigh Pádraig Ó Mianáin ní ba luaithe, tá muid ag feidhmiú ar an ngannchuid agus níl aon amhras orm faoi sin. Glacaimis an plean teanga a scríobh muid in 2018, mar shampla. Thosaigh muid an togra maidir leis an phlean teanga in 2015 agus táimid ag fanacht le seacht mbliana chun tús a chur leis - moilleadóireacht i ndiaidh moilleadóireachta. Is é an rud a tharla do Ghlór na Móna, agus tá a fhios agam gur tharla an rud céanna i gCarn Tóchair, nuair a scríobh muidne an plean teanga bhí luach £120,000 sa bhliain ar an méid a chuir muidne isteach. Bhí nóta beartais againn agus maoiniú curtha leo i dtaobh na míreanna athbheochana ar fad a chur chun cinn. Faoin am a tháinig an litir thairisceana tríd, €72,000 in aghaidh na bliana a fuair muid. Mar sin bhíomar síos €50,000 láithreach bonn. Maidir leis an gcomhordaitheoir pleanála teanga, bhíomar síos £20,000 nó £30,000. Ciallaíonn sé go bhfuil orainn an nóta beartais a dhéanamh i ndeich mbeartas san iomlán, b'fhéidir. Sin é an cineál gannchuid ar a bhfuil muid. Tá muidne ag iarraidh go mór mór go mbeidh sé ceangailte le hacmhainní buana.

Tá a fhios agam go bhfuil Niall Ó Catháin ina bhall den bhord stiúrtha. Bhí an ciste infheistíochta Gaeilge mar cheann de na buanna is mó a tharla ó Thuaidh le 30 bliain anuas. Bhí £8 milliún ann chun infheistíocht chaipitil a dhéanamh. Maidir leis na hionaid phoiblí a luaigh an Teachta, tá os cionn 20 acu anois ar fud na Sé Chontae. Fuair muidne sciar den airgead don chéad fhoirgneamh a thóg muid in 2016 agus beidh muid ag bualadh ar an doras arís chun sciar eile den mhaoiniú sin a fháil don chéad chuid eile. Rud a mholfainn go mór ó Dheas ná go mbeadh ciste caipitil ann a ndíreofaí ar shaol na Gaeilge agus an t-infreastruchtúr sin a thógáil.

Bheadh an-suim againn fosta san shared island fund. An sprioc atá againn leis an dara togra, Croí na Carraige, ná go mbeidh an lárionad a thógfar mar one-stop shop. Bíonn muid i gcónaí ag caint faoin chliabhán go dtí an uaigh. Táimid ag iarraidh go mbeidh daoine in ann a saol iomlán a chaitheamh trí mheán na Gaeilge. Ba chóir go mbeadh an lárionad oscailte don phobal a theacht isteach, go mbeadh caifé ann agus daoine ábalta bualadh isteach ann, agus go gcuireadh fearadh na fáilte roimh Bhéarlóirí fosta. Tá muidne ag feidhmiú i gceantar le cuid mhór Béarlóirí, mar a luaigh Pádraig Ó Mianáin, atá báúil den teanga. Bíonn siad i gcónaí sásta cúpla punt a thabhairt nuair nach bhfuil pingin de mhaoiniú Stáit ann. Seo iad na daoine a chuidigh linn agus a sheas linn i rith an ama. Tá muid ag iarraidh tógáil ar an nasc sin. Chun an rud a dhéanamh mar is ceart, tá infreastruchtúr buan de dhíth.

Leis na cúig líonra in Éirinn, bhí muid ábalta comhchoiste náisiúnta a fhorbairt. In 2018, chuaigh na trí phlean ó Dheas ar aghaidh gan an dá phlean ó Thuaidh, ach sheas na trí líonra pleanála teanga ó Dheas linn ó Thuaidh. Dúirt siad muna dtagann an maoiniú tríd don na chúig cheantar le chéile, nach mbogfaidís ar aghaidh. Beidh an-spéis againn i gcur chuige náisiúnta i dtaobh tuilleadh maoinithe a thabhairt isteach sna ceantair. Le fírinne, níl sa mhéid a fuair muid ón bplean teanga ach síol. Beidh orainn i bhfad níos mó maoinithe a thógáil isteach chun an rud a dhéanamh. B’fhéidir go gcuirfidh Niall Ó Catháin tuilleadh leis sin.