Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context

185. To ask the Minister for Public Expenditure and Reform an bhfuil leagan Gaeilge de na “Guidelines for the Responsible Use of Artificial Intelligence in the Public Service” a foilsíodh an 12 Bealtaine 2025 i mBéarla amháin; ar baineadh aon leas as an intleacht shaorga agus na treoirlínte sin á scríobh; an taighde a fhoilsiú a bhí mar bhunús don ráiteas nach bhfuil mórán nó aon riosca ag baint leis an intleacht shaorga ag soláthar aistriúcháin; an ndearna a Roinn aon phlé go hinmheánach, leis an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán nó le saineolaithe maidir le himpleachtaí na dtreoirlínte sin ar an aistriúchán i gcomhthéacs na Gaeilge; an bhfuil maoirsiú daonna le déanamh ar aistriúchán de chuid na hintleachta saorga chun a chinntiú go bhfuil sé ar ardchaighdeán sula gcuirfear an t-aistriúchán sin ar fáil don phobal; agus an ndéanfaidh sé ráiteas ina thaobh. [26499/25]

Jack Chambers (Dublin West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Mar is eol don Teachta, d’fhoilsigh mo Roinn na “Guidelines for the Responsible Use of Artificial Intelligence in the Public Service” le déanaí. Ba mhaith liom a dheimhniú don Teachta nár úsáideadh IS chun na treoirlínte seo a scríobh. Foilsíodh na Treoirlínte seo i mBéarla amháin i dtosach. Mar sin féin, foilsíodh an Canbhás IS Freagrach do Sheirbhís Phoiblí na hÉireann () i nGaeilge agus i mBéarla nuair a seoladh na treoirlínte. Ligeann an Canbhás IS do Sheirbhísigh Phoiblí príomhbhreithnithe a mhapáil (geallsealbhóirí, reachtaíocht, sonraí, comhionannas, éagsúlacht & ionchuimsiú, srl.) roimh aon imscaradh IS. Tá mo Roinn ag obair faoi láthair chun na Treoirlínte a aistriú go Gaeilge. Nuair a bheidh an doiciméad críochnaithe, cuirfear ar fáil é ar Gov.ie.

Sa bhliain 2024, bhunaigh mo Roinn grúpa oibre chun cabhrú le dréachtú na dTreoirlínte. Grúpa ildisciplíneach a bhí an ghrúpa seo chun a léiriú conas a rachaidh IS i bhfeidhm ar go leor réimsí. I measc na speisialtachtaí bhí (ach gan a bheith teoranta do): Achmainní Daonna, Cumarsáid, Sonraí, Lucht Déanta Beartais, agus Rialtas Áitiúil.

Ar leithligh, d’oibrigh mo Roinn le hÚdarás na Gaeltachta (faoi choimirce na Roinne Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán) ar thionscadal ArdIntleacht (AI) na Gaeilge a fhéachann le huirlisí IS a fhorbairt do phróiseáil na Gaeilge i bhfíor-am.

Faoi Acht IS an AE, déantar tionscnaimh a chatagóiriú bunaithe ar an leibhéal riosca a bhaineann leo do shábháilteacht agus do chearta bunúsacha. Go hiondúil ní bheadh bagairtí suntasacha i gceist leis na cinn a aithnítear mar ‘riosca íosta nó riosca íseal’. Meastar go bhfuil seirbhísí aistriúcháin ina hIntleacht Shaorga ghinearálta (ISG). Ní úsáidtear iad ach chun téacs a thiontú ó theanga amháin go teanga eile agus ní dhéantar aon chinntí iarmhartacha a d’fhéadfadh tionchar a bheith acu ar chearta an duine. Cuireann na réitigh seo feabhas ar chumarsáid seachas cinntí a uathoibriú a bhféadfadh idirdhealú a bheith mar thoradh orthu. Tá formhór na réitigh aistriúcháin trédhearcach agus is furasta do dhaoine iad a fhíorú agus a leasú.

Ní mór a aithint, áfach, go bhféadfadh méadú ar an leibhéal riosca ag brath ar na cúinsí ina n-úsáidtear an uirlis. D’fhéadfadh doiciméid leighis nó oibriú le hiarrthóirí tearmainn a bheith i gceist leo seo. Mar sin féin, thar a bheith tábhachtach ó thaobh Acht IS an AE agus comhlíonadh GDPR, dhéanfaí an uirlis aistriúcháin féin a chatagóiriú mar ‘baol beag nó gan riosca’, ní an timpeallacht ina n-úsáidtear í.

Níl na Treoirlínte saintreoracha maidir le cad ba cheart do thionscadail IS a úsáid (chomh fada agus go bhfuil siad ag teacht le hAcht IS an AE). Sonraítear sna Treoirlínte, áfach, gur cheart gníomhaireacht dhaonna agus maoirseacht a áireamh i ngach céim de shaolré IS (féach leathanach 45 de na Treoirlínte le haghaidh sonraí iomlána). Is príomhphrionsabal agus réimse fócas príomhúil é seo sa chéim ‘Pleanála agus Dearaidh’ roimh aon imscaradh IS.

Feidhmíonn na “Guidelines for the Responsible Use of Artificial Intelligence in the Public Service”, i gcomhréir le hAcht AI an AE, mar chreat cumhachtaithe chun IS a imscaradh ar bhealach sábháilte agus eiticiúil. Tacaíonn réitigh aistriúcháin IS le seirbhísí aistriúcháin daonna a chur ina n-ionad, go háirithe nuair a bhíonn ábhar dlíthiúil, cultúrtha nó íogair i gceist. Nuair a úsáidtear iad go freagrach, is féidir le réitigh aistriúcháin IS tacú le hinrochtaineacht agus cuimsiú teanga a fheabhsú i soláthar seirbhíse poiblí. Sa chomhthéacs seo, tá sé ríthábhachtach chun monatóireacht a dhéanamh ar laofachtaí san aistriúchán, chun teangacha agus canúintí éagsúla a aithint, agus chun tástáil agus bailíochtú a dhéanamh trasna teangacha. Déantar é seo chun laofachtaí córais a sheachaint.

Chun tacú le Seirbhísigh Phoiblí atá ag iarraidh IS a úsáid ina gcuid oibre, tá roinnt acmhainní ar fáil. Ina measc seo tá ábhair foghlama agus forbartha agus cúrsaí do sheirbhísigh phoiblí ar fáil gan aon chostas. Maidir leis seo, agus sa bhreis ar an tairiscint atá aige ar IS faoi láthair, cuireann an Foras Riaracháin teagasc ar fáil agus soláthróidh sé oiliúint phearsanta atá tiomnaithe do na Treoirlínte IS chun cabhrú le rannpháirtithe a thuilleadh na treoirlínte a chur i bhfeidhm ina n-ionaid oibre féin.

Nuair a úsáidtear iad de réir na dTreoirlínte, is féidir le seirbhísí aistriúcháin IS bacainní ar rochtain a fháil ar sheirbhísí poiblí do dhaoine nach cainteoirí Béarla/Gaeilge iad a laghdú agus is féidir le IS seachadadh níos tapúla ar phríomhsheirbhísí a éascú.