Joe O'Reilly (Fine Gael) | Oireachtas source

Ar dtús, is cúis áthais dom é fáilte a chur roimh an Aire Stáit agus tréaslaím leis as a chuid oibre díograiseach agus éifeachtach. Molaim an t-airgead breise sa bhuiséad agus na hacmhainní atá ar fáil anois. I dtús báire, tá sé tábhachtach a rá gur fiú ár dteanga, ár gcultúr agus ár n-oidhreacht a cheiliúradh agus a choimeád beo. Tá leibhéal Gaeilge ag beagnach gach duine sa tír ach nílimid muiníneach go leor chun í a labhairt. Tá dualgas orainn i dTithe an Oireachtais dea-shampla a léiriú agus iarracht a dhéanamh í a labhairt. Is fiú ciorcail comhrá a bhunú ar fud na tíre. Chabhródh sé le caidreamh idir dhaoine agus leis an teanga. Molaim don Aire Stáit cineál spreagadh a thabhairt chun na ciorcail comhrá sin a bhunú ar fud na tíre agus is cosúil go mb’fhéidir go mbeidh sé faoin eagraíocht iontach sin, Foras na Gaeilge, an spreagadh a thabhairt do sin agus é sin a thosú. Tá siad ann in áiteanna.

Tá mo mhac óg ag déanamh an scrúdú béil don ardteistiméireacht na laethanta seo. Tá 40% de na marcanna ag dul leis agus tréaslaím go láidir leis sin. Is cabhair iontach é sin don teanga. Molann Conradh na Gaeilge, agus ar ndóigh déanann sé sárobair, go mb’fhéidir gur chóir go mbeadh athruithe déanta ó thaobh múineadh na Gaeilge de inár scoileanna dara leibhéal. Molann sé go mb’fhéidir gur chóir go mbeadh teanga na Gaeilge ar fáil do gach dalta agus go mbeadh litríocht na Gaeilge ar fáil do dhaltaí atá ag déanamh staidéar ar an nGaeilge ar an ardleibhéal. Molaim don Aire Stáit é sin a scrúdú agus dul i dteagmháil leis an Aire Oideachais agus Scileanna mar gheall air. Is sin rud éigin gur fiú a scrúdú. B'fhéidir gur chóir dúinn smaoineamh ar sin i ndáiríre agus sin an rud a molaim don Aire Stáit.

Is é an eochair d’athbheochan agus forbairt na Gaeilge ar fud na tíre ná go mbeadh seans ag níos mó daltaí dul go dtí an Ghaeltacht i rith an tsamhraidh. Ós é go bhfuil feabhas ar chúrsaí eacnamaíochta, ba chóir deontais a chur díreach do na daltaí chun dul ann. Tá a fhios agam go bhfuil tacaíocht do na mná tithe sa Ghaeltacht ach caithfimid na mic léinn a mhealladh go díreach agus molaim don Aire Stáit scrúdú a dhéanamh ar sin arís.

Bunaíodh mo ghrá féin don teanga agus dár gcultúr ar scoil agus sa Ghaeltacht. Tá tréimhsí sa Ghaeltacht lárnach chun an Ghaeilge a fhorbairt. Taobh amuigh de na Gaeltachtaí, tá an Ghaeilge bheo i cuid mhaith áiteanna áitiúla. I mbaile an Chabháin, tá Gaelscoil iontach ar bun agus tá sé ag déanamh obair den chéad scoth. Tá ciorcal comhrá sa bhaile sin chomh maith agus tá sé ag déanamh maitheas. Ní raibh níos mó meas ar ár dteanga cheana. Is tús maith é sin. Mar a dúirt an tAire Stáit cúpla nóiméad ó shin, tá dearcadh dearfach ag tromlach na ndaoine ag an bomaite agus is cabhair iontach é sin.

Tá mé i mo bhall de Choiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán i dTithe an Oireachtais. Táimid ag saothrú agus ag iarraidh go mbeadh seirbhís as Gaeilge ar fáil do gach saoránach agus ar ndóigh do gach duine sa tír ón chóras Stáit. Luaigh mo chara agus mo chomhghleacaí, an Seanadóir Mullen, an pointe sin chomh maith agus tá sé an-tábhachtach don choiste agus táimid ag saothrú ar sin. Molaim don Aire Stáit scéimeanna a chur ar fáil chun múinteoirí agus státseirbhísigh a mhealladh don Ghaeltacht. Blianta ó shin, bhí coicís sa Ghaeltacht saor in aisce do gach ball den Státseirbhís gach bliain nó gach cúpla bliain. Molaim don Aire Stáit an scéim sin a athbhunú nó ar a laghad scrúdú a dhéanamh air. Rinne sé an-tairbhe agus bhí sé go hiontach.

Is fiú an díospóireacht seo agus ba chóir dúinn stádas na Gaeilge a phlé go minic agus go rialta sa Teach seo. Is fiú go mbeadh an comhrá seo againn go rialta. Molaim don Aire Stáit na pointí sin, go háirithe faoin Ghaeltacht agus a leithéid agus an t-athrú san ardteistiméireacht a scrúdú, agus beidh mé ag súil lena freagraí. Caithfidh mé imeacht anois ach beidh mé ag léamh na freagraí. Gabhaim buíochas leis an Aire Stáit as a bheith anseo.