Aodhán Ó Ríordáin (Labour) | Oireachtas source

Cuirim fáilte roimh an Aire Stáit. Um thráthnóna ba mhaith liom i dtús báire tacú leis an méid atá ráite leis an Seanadóir Ó Céidigh mar gheall ar bhás na Gaeltachtaí. Bhí cruinniú agam le baill de Chonradh na Gaeilge le gairid agus bhí an tuairim céanna acu. Bhí siad ag rá ní hamhain go bhfuil fadhb ann sna Gaeltachtaí, ach go bhfuil siad i mbaol báis. Caithfimid bheith níos réabhlóidí má táimid ag iarraidh na Gaeltachtaí a choinneáil agus a shábháil. Tá Páirtí an Lucht Oibre ag iarraidh straitéis nua a chur le chéile, ionas go mbeimid i bhfad níos réabhlóidí ó thaobh ár bpolasaí Gaeilge de.

Ó thaobh oideachas de, theip go mór orainn mar thír. Is féidir pointí a scóráil ó thaobh páirtí polaitiúla de, ach mar thír agus mar Stát, theip orainn ó thaobh múineadh na Gaeilge agus foghlaim na Gaeilge ó bhunú an Stáit go dtí an lá inniu. Ní dóigh liom gur féidir linn ár méaracha a shíneadh i dtreo aon áit eile ar fud an domhain agus tír a aimsiú ina gcaitheann páistí níos mó na deich mbliana ag foghlaim teanga agus nach bhfuil siad in ann an teanga sin a labhairt go flúirseach nó go líofa. Tá sé dochreidte. Tá a fhios agam go bhfuil an-chuid anailíse déanta ar an gceist seo. Cén fáth nach bhfuil páistí in ann an teanga seo a úsáid? An easpa spéise atá i gceist? An bhfuil fadhb ann le heaspa suime ag tuismitheoirí? Tá sé deacair a rá cén fáth go bhfuil sé mar sin ach tá sé mar sin. Is iar-bhunmhúinteoir mé féin.

Ó thaobh chúrsaí oideachais de, b'fhéidir gur chóir dúinn rud éigin i bhfad níos réabhlóidí a dhéanamh inár mbunscoileanna. B'fhéidir gur chóir dúinn, in achan bunscoile atá againn sa tír, bliain amháin nó dhá bhliain a mhúineadh go huile agus go hiomlán trí Ghaeilge. Ní bheadh an Ghaeilge againn mar ábhar inár scoileanna, ach mar teanga. Ní féidir, i mo thuairimse, Gaeilge a mhúineadh mar ábhar. Ní raibh Gaeilge ar bith agamsa go dtí gur fhreastal mé ar Ghaelscoil sa séú rang. Bhí an meon céanna agam mar ghasúr nuair a bhí mé 12 bliain d'aois. Bhí grá agam don teanga ach ní raibh focal dá laghad agam. Bhí mé tar éis deich mbliana á gcaitheamh ag foghlaim na teanga, ach go dtí go raibh an Ghaeilge á úsáid agam sa rang, sa chlós, le mo chairde agus sna hábhair eile go léir, níor fhoghlaim mé mo chuid Gaeilge. Ní dóigh liom gur féidir an Ghaeilge a mhúineadh mar ábhar. Caithfear an Ghaeilge a mhúineadh mar teanga. Tar éis deich mbliana ní chainteoir dúchais mé féin ar chor ar bith, ach sílim, ag an staid seo, go bhfuil orainn bheith réabhlóideadh faoin rud seo agus - ní mhaith liom an téarma iachall a úsáid - ach go mbeadh ar gach aon páiste bunscoile bliain amháin a chaitheamh sa bhunscoil céanna ag foghlaim chuile rud trí Ghaeilge.Ar a laghad, bheadh cumas i bhfad níos fearr acu sa teanga ná mar atá acu anois. B'fhéidir go b'fhéadfaimis staidéar a dhéanamh ar sin.

I also wish to go beyond the Irish language community in respect of the training of teachers. I think the Irish language has, unfortunately, become a barrier to many people who wish to pursue a career in primary school teaching. There is evidence to suggest that people from disadvantaged areas, the Traveller community, and migrants view the Irish language as being an unreasonable barrier to their entry into the training colleges. Nobody is suggesting that the Irish language requirement for teaching should be lessened. The standard of Irish one has when leaving a teaching college should be excellent. The suggestion that applicants should have a high standard of Irish on entering teacher training, however, should be challenged.

In my own constituency on the northside, myself, the Northside Partnership and the Marino Institute of Education are providing Irish language tuition for students who are attending second level DEIS schools in which higher level Irish is not available. These students cannot even get the qualification because of the school they attend. We are losing out on generations of excellent primary school teachers, who would be fantastic role models, because of the communities they come from, because of their ethnic backgrounds or because they come from the Traveller community. We need to examine that. The standard of Irish one has on leaving teacher training is more important than the standard of Irish one has on entering. I suggest to the Minister of State that he come to the Marino Institute of Education and see those young people and what they are trying to do. They are trying to get extra tuition in the Irish language to get into teacher training. The Irish language is a barrier for them and is not something they are necessarily positive towards because it is seen to be an unreasonable expectation of them at this stage, even though they would obviously love to be in a position to teach it to a high standard if and when they become primary school teachers.

Mar fhocal scoir, cuireann sé sórt leadráin orm nuair a chloisim polaiteoirí ó pháirtithe éagsúla ag cáineadh a chéile mar gheall ar an méid a rinne siad nó an méid íseal airgid a chuir siad ar fáil don Ghaeilge. Theip orainn mar sochaí, mar Stát agus mar mhórphobal ó thaobh na Gaeilge de. Ní féidir linn a rá go bhfuil an milleáin ar aon pháirtí nó Rialtas faoi leith. B'fhéidir go gcaithfimid teacht le chéile agus a aontú go bhfuil an teanga níos tábhachtaí ná cúrsaí polaitíochta. Sílim féin go bhfuil. B'fhéidir go bhfuil sé thar am dúinn bheith i bhfad níos réabhlóidí faoi na leigheasanna atá de dhíth i láthair na huaire.