Dominic Hannigan (Labour)

Is mian liom fáilte a chur roimh an Aire. Tá Seachtain na Gaeilge ar siúl faoi láthair. Cuirim fáilte roimh an díospóireacht atá ar siúl sa Teach inniu. Tugann an ócáid seo deis dom mo obair bhaile a dhéanamh. Téann mé go dtí rang Gaeilge gach seachtain sa Teach seo. An tseachtain seo caite, d'iarr an múinteoir orainn Gaeilge a labhairt sa Seanad. B'fhéidir nach bhfuil a fhios ag an Teach go mbíonn 20 Seanadóirí agus Teachtaí Dála ag freastal ar ranganna Gaeilge gach seachtain. Ba mhaith linn a bheith dátheangach i mBéarla agus i nGaeilge. Cinnte, tá a Ián obair le déanamh sula mbím ábalta Gaeilge a labhairt go líofa, ach tá tús maith déanta againn.

Ta a fhios againn go bhfuil níos mó daoine ábalta Gaeilge a labhairt anois ná 20 bliain ó shin. Tá cúpla cúis le seo. An chéad chúis ná go bhfuil a Ián gaelscoileanna ann anois. Nuair a bhí mé féin ag dul ar scoil ní raibh an gaelscoil ann mar rogha. Ní raibh deis againn an Ghaeilge a úsáid ach amháin ar scoil nó sa Ghaeltacht sa samhradh, má bhí an t-airgead againn chun dul ann. Tá obair íontach déanta ag daoine áitiúla ar fud na tíre chun a ngaelscoil féin a oscailt agus tá an fás le 25 bliain anuas ar fheabhas.

Chomh maith le sin tháinig Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 i bhfeidhm chun tacaíocht a tabhairt don teanga. Anois, tá ar Ranna Stáit agus an earnáil phoiblí tuarascáil a fhoilsiú i mBearla agus i nGaeilge. Mar gheall ar an Acht teanga tá níos mó deiseanna ag daoine le Gaeilge obair a fháil mar aistritheoirí agus a leithéid.

Anois tá Raidió na Gaeltachta, Raidió na Life agus TG4 ann agus tá cláracha i nGaeilge ar go leor statisiúin eile freisin, mar shampla, ar Spin 103 agus ar Today FM. Ach an rud is tabhachtaí don teanga ná go bhfuil daoine áitiúla ar fud na tíre ag déanamh obair íontach chun an teanga a choinneáil beo. Tá na daoine sin an-thábhactach ar fad.

Anois, ta cúlú eacnamaíochta ann agus beidh sé níos deacra airgead a fháil chun tacaíocht a thabhairt don teanga agus chun í a chur chun cinn. I mí na Samhna bhí mé ag caint le muinteoirí as gaelscoileanna i mBaile an Bhiataigh i gContae na Mí. Bhí mé ann chun plean straitéiseach Gaelscoileanna Teoranta a sheoladh. Ba bhreá leo scoileanna nua a bhunú ach níl an t-airgead acu.

Freisin, tá gá ann do mheánscoileanna dátheangacha nó meánscoileanna Gaeilge a oscailt. I mo cheantair féin níl ach scoil amháin ann. Tá páistí ábalta dul go dtí an bhunscoil Gaeilge ach nuair a chríochnaíonn siad ansin níl aon meánscoil Gaeilge ar fáil dóibh sa bhaile chéanna. B'fheidir go bhfuil eolas ag an Aire Stáit faoin cheist seo mar tá an fhadhb chéanna i mbaile Chill Deagláin. Deireann tuismitheoirí na háite liom go bhfuil géar gá le meánscoil Gaeilge. Bheadh tacaíocht de dhíth ó na páirtithe go léir chun níos mó airgid a chur isteach i meánscoileanna Gaeilge.

Cinnte, tá a fhios againn go bhfuil fadhb an-mhór leis an eacnamaíocht anois agus tá eagla ann sa tír go mbeidh an tAire Airgeadais ag gearradh siar ar bhuiséad an Aire Stáit. Ba cheart don Aire Stáit an tAire Airgeadais a chur ar an eolas go bhfuil feabhas an-mhór déanta ó thaobh cúrsaí Gaeilge de agus go bhfuil sé an-thábhachtach an fheabhsú seo a cosaint.