Jerry Buttimer (Fine Gael)

Cuirim fáilte roimh an Aire Stáit. Ar an gcéad dul síos, tréaslaím le Ceannaire an tSeanaid as ucht an díospóireacht seo a leagan síos, go háirithe le linn seachtain na Gaeilge. Tá áthas orm an deis seo a bheith agam ráiteas a dhéanamh ar an nGaeilge, go háirithe agus muid i lár sheachtain na Gaeilge.

Is mór an trua nach ndéantar iarracht cás na Gaeilge a ardú níos minice le linn na bliana. Ní ceart go fhanfaimid go dtí mí na Márta gach uile bhliain chun ár dteanga a phlé agus a labhairt. Ag deireadh na seachtaine seo caite d'fhoilsigh UNESCO tuarascáil a chuir in iúil go bhfuil teanga na Gaeilge i mbaol. Ní scéal nua é seo. Mar a dúirt an tAire Stáit, sa staidéar ar stádas na Gaeilge sa Ghaeltacht a fhoilsíodh i 2007, léiríodh nach raibh ach idir 15 agus 20 bliain fágtha ag an nGaeilge mar theanga pobail agus teaghlaigh sa Ghaeltacht.

Two years later, what has the Government done? Cad atá déanta ag an Rialtas? Tá coiste bunaithe aige chun an tuarascáil seo a phlé. Níl am againn chun a thuilleadh cainte a dhéanamh. Dá mbeadh an Rialtas dáiríre faoin dteanga agus faoi thacaíocht a thabhairt do mhuintir na Gaeltachta bheadh moltaí na tuarascála curtha i bhfeidhm cheana féin. B'fheidir go bhfuil níos mó déanta ag Des Bishop, an fear grinn as na Stáit Aontaithe, ar son na teanga. Sin ceist. Look at what Des Bishop has done agus ar an bhéim a leag sé ar labhairt na teanga, go mórmhór ag daoine óga ins na scoileanna. Chomh fada agus atá an teanga á labhairt tá sí beo agus sin an rud is tábhachtaí. Chomh fada agus atá an teanga á labhairt tá sí beo.

Ba cheart, go háirithe agus muid i lár chúlú eacnamaíochta, breathnú arís ar Acht na dTeangacha Oifigiúla. Cuireann an tAcht dualgas ar chomhlachtaí pobail, Ranna Stáit, comhairlí contaetha agus comhlachtaí ar nós Leader na milliúin euro a chaitheamh ag aistriú cáipéisí ó Bhéarla go Gaeilge, cáipéisí nach léitear i mBéarla fiú, gan trácht ar an nGaeilge. Many documents which are translated into Irish are not read in either English or Irish. We might review that requirement.

Ba chóir duinn cinntiú go bhfuil gach uile tacaíocht á fháil ag scoileanna sa Ghaeltacht chun an Ghaeilge a caomhnú agus ag scoileanna taobh amuigh den nGaeltacht chun an Ghaeilge a múineadh i mbealaí éifeachtacha. Ba chóir an t-airgead sin a chaitheamh ar scéimeanna a chuireann an teanga labhartha chun cinn agus chun tacú le coláistí samhraidh, naíonraí agus gaelscoileanna.

Ta meoin an phobail i dtaobh na Gaeilge athraithe go mór le cupla bliain anuas. Tá daoine báúil don teanga agus ag iarraidh í a labhairt. Is é an t-aon rud a chuireann as do dhaoine ná an Ghaeilge a bheith á brú orthu. Rinne Gaeilge éigeantach go leor dochair do chás na teanga agus déanfaidh aistriúchán éigeantach i bhfad níos mó dochair.

I am a product of an education system in which I did honours Irish. I am ashamed that I have lost so much of my Irish. Ní dhearna mé cleachtadh uirthi agus tá sí caillte agam. Rinne an t-Aire Stáit tagairt don Taoiseach agus do cheannairí na bpáirtithe eile. It is important that our language be a living and spoken language.

I thank the Leader of the Seanad for allowing this debate and I thank the Minister of State for coming to the House. It is important we debate our language as a living language.