Carol Nolan (Laois-Offaly, Independent) | Oireachtas source

Tá áthas orm an deis a fháil contribution a dhéanamh sa díospóireacht inniu. Is cuid lárnach agus shaibhir í an teanga Ghaelach den chultúr Gaelach, mar is eol dúinn. Tá TG4 agus na cainéil cosúil leo ag déanamh sároibre chun an Ghaeilge a chur chun cinn agus an teanga a chosaint. Tá níos mó maoinithe ag teastáil, áfach, do TG4 chun leanúint leis an sárobair.

Tá sé mar phlean ag an Roinn Oideachais 42 Ghaelscoil nua a bhunú lasmuigh den Ghaeltacht idir 2019 and 2022 mar chuid den straitéis 20 bliain don Ghaeilge. Beidh béim curtha ar Ghaelscoileanna, Ghaelcholáistí agus aonaid lán-Ghaeilge. Cuirim fáilte roimhe sin. Tá fadhb mhór ann, áfach. Is í an fhadhb ná easpa tacaíochta do na Gaelscoileanna ar fud an Stáit. Tá Gaelscoil iontach i mo dháilcheantar féin darbh ainm Gaelscoil na Laochra i mBiorra, i gContae Uíbh Fhailí. Tá fadhb mhór ag dul ar aghaidh ar feadh na mblianta agus níl fuascailt ón fhadhb. Is í an fhadhb ná go raibh an Ghaelscoil chun bogadh go dtí suíomh agus foirgnimh bhuain atá faoi smacht HSE. Níl siad in ann é a dhéanamh ó rinneadh an cinneadh i 2015 an bogadh a dhéanamh toisc fadhbanna agus baic.

Iarraim ar an Aire, an Aire Oideachais, agus an Rialtas rud éigin a dhéanamh faoi seo. Caithfidh an HSE agus an Roinn Oideachais fuascailt ón fhadhb seo a chur ar bun chomh tapaidh agus is féidir leo. Tá an fhadhb seo ann ó 2015, tá sé ag cur isteach ar na daltaí, tá na tuismitheoirí buartha, agus níl an scoil in ann forbairt i gceart toisc go bhfuil an foirgneamh ina bhfuil an scoil lonnaithe ró-bheag. Ba chomhair go mbeadh an scoil san fhoirgneamh buan ar Wilmer Road i mBiorra. Bhí an fhadhb céanna ag an iar-Aire Oideachais sa Rialtas roimh an ceann seo ach fós níl aon rud déanta.

Táim ag rá leis an Rialtas, agus ag iarraidh ar lucht an Rialtais, rud éigin a dhéanamh don scoil seo mar tá sé uafásach go bhfuil an fhadhb ag leanúint ar aghaidh. Tá an scoil ag feitheamh agus ag fanacht agus tá an fhadhb seo ag cruthú fadhbanna eile. Tá súil agam go mbeidh fuascailt ar an bhfadhb sin.

Mar is eol dúinn go léir, níl daltaí in ann freastal ar an nGaeltacht an bhliain seo toisc go bhfuil an phaindéim ann ach tá fadhbanna móra ann maidir leis na costais a bhaineann le cúrsaí Gaeilge ar líne a dhéanamh. Rinne dalta ó Hibernia College teagmháil liom cúpla lá ó shin. Dar leis an dalta seo, cosnaíonn sé €650 cúrsa coicíse a dhéanamh. Caithfidh na daltaí seo, mar is eol dúinn, cúrsa ceithre seachtaine a dhéanamh sa Ghaeltacht. Is é an costas iomlán ná €1,300. Caithfidh an Rialtas seo rud éigin a dhéanamh mar ní luíonn sé le haon chiall. Cosnaíonn an cúrsa sa Ghaeltacht €750 ar feadh coicíse ach, le cúrsa ar líne, nuair atá na daltaí á dhéanamh ina dtithe féin, cosnaíonn sé €650 ar feadh coicíse. Tá fadhb mhór ann. Caithfidh an tAire agus an Rialtas athbhreithniú a dhéanamh ar an bhfadhb seo mar níl sé ceart ná cóir. Tá sé ag cur isteach go mór ar dhaltaí Hibernia College agus iad á gcur faoi mhíbhuntáiste an-mhór.

Baineann an tríú rud atá le rá agam leis an nGaeilge sa Sé Chontae. Faoi Comhaontú Aoine an Chéasta tá sé leagtha amach go bhfuil cearta ag Gaeilgeoirí na Sé Chontae. Caithfidh Acht na Gaeilge a bheith curtha i bhfeidhm gan mhoill ann.

See this speech in context