Marc Ó Cathasaigh (Waterford, Green Party) | Oireachtas source

Táim lánsásta an deis seo a ghlacadh chun labhairt ar son na Gaeilge agus muid ag tús Sheachtain na Gaeilge. Táim buíoch gurb é an Taoiseach a chur tús leis na ráitis seo inniu agus gur labhair an tAire sinsearach agus an tAire Stáit ar an ábhar seo freisin, rud a léiríonn cé chomh tiomanta is atá an Rialtas seo i leith na teanga. Cé go bhfuil sé oiriúnach dúinn an plé agus an díospóireacht seo a bheith againn chun an fhéile a mharcáil agus a cheiliúradh, tá baol ann go bhfuilimid ag caint linn féin, go ligtear do na Gaeilgeoirí cead na coise a bheith againn ar feadh uair nó dhó istigh sa Dáil agus beimid breá sásta ina dhiaidh sin. Ach ní sin mar a bhíonn sé istigh anseo de ghnáth.

3 o’clock

Dá gcuirfí ceist ar Aire i nGaeilge, an mbeadh muinín ann go bhfaighfí freagra air sin i nGaeilge nó i mBéarla? An bhfuil sé de nós againn, mar atá sé i bParlaimint na hEorpa, na cluasáin a chur orainn agus éisteacht leis an aistriúchán comhuaineach? De ghnáth, déanann muid an damhsa ait sin - athrá agus aistriú; rince beag bhéalghrá - chun ár bpointe a chur trasna. An bhfaighfí clúdach sna meáin ar an méid a dúradh? Thug an tAire, an Teachta Martin, a céad óráid sa Tríocha-tríú Dáil, ag cur an Teachta Eamon Ryan chun cinn mar Thaoiseach, trí Ghaeilge. An raibh ábhar na hóráide sin tuairiscithe lasmuigh de na meáin Ghaeilge? Ní raibh.

Mura bhfuil muid sásta labhairt eadrainn féin ó am go chéile, céard is fiú dúinn a chur os ár gcomhair amach feabhas a chur ar an scéal? Ba chóir dúinn tabhairt faoin méid oibre atá fós le déanamh againn ar an Acht teanga. Tá an obair sin ag leanúint ar aghaidh ar Chéim an Choiste cé go bhfuil sé mall go leor faoi láthair. Caithfimid normalú a dhéanamh ar úsáid na seirbhíse aistriúcháin chomhuainigh agus é a chur ar fáil dá leithéid le hOireachtas TV ionas go mbeimid in ann ár gcuid gnó a dhéanamh i gceart istigh anseo go dátheangach.

Tá deis iontach againn mar Ghaeil sna táscairí folláine, nó na well-being measures, atá á socrú ag an Rialtas faoi láthair lena ndéantar measúnú nua, níos leithne agus níos cruinne ar ár ngeilleagar agus ár sochaí go ginearálta ná mar a dhéanann GDP amháin. Níl creat ná cruth an córas táscaire atá á dhearadh ag an Roinn Airgeadais feicthe agam go dtí seo. Molann an OECD go mbeadh 11 innéacs nó príomhghné á measúnú.

Tá eiseamláir shuimiúil atá oiriúnach dúinn anseo le feiceáil sa chóras atá tar éis a bheith curtha i bhfeidhm sa Nua-Shéalainn bunaithe ar an gcreat OECD. Is é cuid den 12ú hinnéacs, ar a dtugtar cultural identity nó féiniúlacht chultúrtha air, ná measúnú ar líon na ndaoine ar féidir leo Te Reo Maori a labhairt. Cén fáth nach mbeadh a leithéid againn anseo? Innéacs a dhéanadh tagairt don chaoi a bhfuil cúrsaí i gceantair Ghaeltachta, líon na ndaoine a bhfuil inniúlacht acu i leith na Gaeilge agus a dhéanadh ceiliúradh ar láidreacht ár gcluichí Gaelacha, ár gceol traidisiúnta nó ár gcuid litríochta. B’fhéidir go mbeadh an Ghaeilge agus luach na Gaeilge á phlé againn mar chuid den fhráma sin go rialta agus go forleathan sa Dáil, seachas mar chuid de Sheachtain na Gaeilge amháin.

See this speech in context