Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein)
Link to this: Individually | In context | Oireachtas source

Tá ceithre comhalta i láthair, Teachta agus Seanadóir san áireamh, mar sin is féidir linn tús a chur leis an gcruinniú. Leanfaidh sé ar aghaidh go dtí 4.30 p.m. más gá. Tá leithscéal faighte agam ón Seanadóir Ronan Mullen.

Fearaim fáilte roimh na comhaltaí, roimh aon chomhalta eile atá nó a beidh ag freastal ar an gcruinniú seo, roimh na finnéithe atá le labhairt os ár gcomhair inniu agus roimh ár lucht féachana ar sheirbhís teilifíse an Oireachtais. Tá na Teachtaí Pádraig Ó Suilleabháin, Aindrias Ó Muineacháin agus Fergus O'Dowd, agus an Seanadóir Lorraine Clifford-Lee, linn ar líne faoi láthair. Tá an chuid eile againn, na finnéithe san áireamh, anseo i seomra coiste 4 i dTithe an Oireachtais.

Sula leanaimid ar aghaidh le breathnú ar ábhair an lae inniu, grinnscrúdú réamhreachtach ar cheannteidil an Bhille um Údarás na Gaeltachta (Leasú), 2022, tá dualgas orm na rialacha agus na treoracha seo a leanas a leagan faoi bhráid na bhfinnéithe atá ag freastal ar an gcruinniú inniu. Meabhraím do chomhaltaí, d’fhinnéithe agus do bhaill foirne a chinntiú go bhfuil a ngutháin shoghluaiste múchta le linn an chruinnithe mar gur féidir leis na gléasanna seo cur isteach ar chóras craolacháin, eagarthóireachta agus fuaime Thithe an Oireachtais. Tá an rogha ag comhaltaí freastal ar an gcruinniú go fisiciúil sa seomra coiste nó go fíorúil ar Microsoft Teams, ar an gcoinníoll, i gcás cruinnithe poiblí, gur óna n-oifigí i dTithe an Oireachtais a dhéantar sin. Is riachtanas bunreachtúil é sin. Nuair atá comhaltaí ag freastal óna n-oifigí, ba chóir dóibh a bhfíseáin a bheith ar siúl an t-am go léir agus iad féin le feiceáil ar an scáileán agus iad ag labhairt. Baineann an choinníoll seo le finnéithe freisin má tá siad ag freastal ar an gcruinniú ar Microsoft Teams chomh maith. Ba chóir go mbeadh a micreafóin múchta nuair nach bhfuil siad ag caint.

Cuirim ar aird na bhfinnéithe inniu go bhfuil siad, de bhua Bhunreacht na hÉireann agus reachtaíochta araon, faoi chosaint ag lánphribhléid maidir leis an bhfianaise a thugann siad don chomhchoiste chomh fada agus atá siad lonnaithe laistigh de phurláin Thithe an Oireachtais agus an fhianaise sin á tabhairt acu. Molaim d’fhinnéithe, go mór mór iad siúd atá ag freastal ón taobh amuigh, a bheith cúramach agus an fhianaise seo á tabhairt acu. Má ordaíonn an comhchoiste dóibh éirí as fianaise a thabhairt i leith ní áirithe, ba chóir go ndéantar amhlaidh. Ordaítear dóibh gan aon fhianaise a thabhairt nach fianaise í a bhaineann le hábhar na n-imeachtaí atá á bplé ag an gcomhchoiste. Ba chóir dóibh a bheith ar an eolas go ndéanfar na ráitis tosaigh a chuir siad faoi bhráid an chomhchoiste a fhoilsiú ar shuíomh gréasáin an chomhchoiste tar éis an chruinnithe seo.

Fiafraítear d’fhinnéithe agus de chomhaltaí araon an cleachtadh parlaiminte a urramú nár chóir, más féidir, daoine nó eintiteas a cháineadh ná líomhaintí a dhéanamh ina n-aghaidh, ná tuairimí a thabhairt maidir leo ina ainm, ina hainm nó ina n-ainmneacha ar shlí a bhféadfaí iad a aithint. Chomh maith leis sin, fiafraítear dóibh gan aon rud a rá a d’fhéadfaí breathnú air mar ábhar díobhálach do dhea-chlú aon duine nó eintiteas. Mar sin, dá bhféadfadh a ráitis a bheith clúmhillteach do dhuine nó eintiteas aitheanta, ordófar dóibh éirí as an ráiteas láithreach. Tá sé ríthábhachtach go ngéillfeadh siad leis an t-ordú sin láithreach má eisítear é.

Is iad sin na rialacha ar fad; mar sin, is féidir linn tús a chur lenár mbreathnú ar ábhar an chruinnithe seo. Cuirim in iúl do dhaoine go bhfuil sraith de sé cruinniú go dtí seo i gceist le scrúdú a dhéanamh ar cheannteidil an Bhille um Údarás na Gaeltachta (Leasú), 2022. Dóibh siúd nach raibh páirteach ina leithéid cheana, an rud atá ann ná go bhfoilsíonn an tAire ceannteidil an Bhille, lorgaíonn sé nó sí tuairimí an phobail tríd an gcoiste seo, nó trí pé coiste atá i gceist, agus cuirtear na moltaí sin ar aghaidh.

Tá sé i gceist againn, más féidir linn in aon chor, a bheith críochnaithe leis an ábhar seo ag deireadh mhí na Bealtaine agus go mbeidh tuarascáil ag an Aire i mí an Mheithimh, ionas nach bhfuil aon mhoill ar an reachtaíocht seo a bheith foilsithe ina hiomláine. Is é seo an chéad stad. Foilseofar an reachtaíocht ina hiomláine agus déanfar an grinnscrúdú air nuair a théann sí trí Thithe an Oireachtais. Braitheann sé ar an Aire an dtéann sí go dtí an Seanad nó an Dáil ar dtús. Déanfar leasuithe a chur chun cinn. Ní gá don Aire glacadh leo. Is é sin an stad a bhfuil an chuid is mó daoine cleachta leis.