Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail) | Oireachtas source

Bogfaidh mé go dtí ceist chasta ionadaíocht ar bhord an údaráis. Bhí daoine ag cáineadh iarbhord an údaráis nuair a bhí 17 tofa agus triúr ainmnithe. D'ainmnigh mé duine ó na hoileáin i gcónaí so, i ndáiríre, bhí beirt ainmnithe, an cathaoirleach agus duine amháin eile. Cheap mise go raibh sé ag feidhmiú okay. Ní fheicim fós cén locht a bhí air. Tá an-spéis agam sa rud atá á rá ag na finnéithe, is é sin go bunúsach nach leor 16 nó deichniúr tofa. Agus é sin ráite, nuair a scrúdaigh mé an cheist seo, d'éirigh an scéal beagáinín níos casta ná mar atá leagtha amach ag na finnéithe.

Ba é an rud a bhí i mo chloigeann ná duine amháin ar a laghad ó chuile chontae a bhfuil Gaeltacht ann. Ba sin Contae na Mí socraithe. Bhí fadhb i gContae na Mí mar tá níos mó daoine i mBaile Ghib ná mar atá i Ráth Chairn tar éis go bhfuil i bhfad níos mó Gaeilge i Ráth Chairn ná mar atá i mBaile Ghib. Is dóigh liom gur réiteach ar chuid de na fadhbanna sin an coinníoll Gaeilge ar bhaill bhoird. Is mar sin a bhí sé i bPort Láirge agus i gCorcaigh. Tá fadhb áirithe i gCléire ach bhí an t-ionadaí oileánda acu sin. Maidir le Corca Dhuibhne, má thógann tú beart é a fhágáil ag an bpobal, roghnóidís beirt as Corca Dhuibhne. Ní thoghfar duine as Uíbh Ráthach. Tá spéis agam sa bplé inmheánach atá ar bun i gCiarraí air seo. Is é an rud a cheap mise ná go mbeadh míle murdar ann. De réir an daonáirimh dheireanach, tá 1,928 cainteoir laethúil Gaeilge i gCorca Dhuibhne as 6,708 duine. I gCiarraí theas, níl ach 121 cainteoir laethúil Gaeilge agus 1,753 duine. Cibé réasúnaíocht a bhí agamsa ag an am, cheap mé go ndéarfadh mé go gcaithfidh duine acu a bheith as Ciarraí theas. Cheap mé go mbeadh míle murdar ag muintir Chorca Dhuibhne ach, má tá sé sásta é sin a ghéilleadh, níl aon fhadhb agamsa leis sin.

Tá fadhb eile ann áfach. Nuair a théitear go Maigh Eo, d'fhéadfaí deisceart Mhaigh Eo a cheangal le Gaillimh. Táim ag cónaí sa gceantar sin agus is é an t-aon áit sa tír ina dtéann teorainn chontae trasna trí Ghaeltacht amháin. Tá Tuar Mhic Éadaigh níos ceangailte le Gaillimh ná mar atá sé le hIorras ná le hAcaill. Is dóigh gur cheart dúinn breathnú air é a cheangal le Gaillimh. Tá thart ar an méid céanna daoine i Maigh Eo thuaidh, 6,900, ach níl an oiread céanna cainteoirí laethúla Gaeilge ann, 563. Admhaím é sin. Má théim go hAcaill, tá níos mó cainteoirí laethúla Gaeilge agus daonra níos mó ann ná mar atá in Uíbh Ráthach. Chiallódh sé sin go dtiocfadh éileamh láithreach ar dhuine in Iorras agus duine in Acaill. Tharlaigh an rud céanna i Maigh Eo. Bhí beirt i Maigh Eo ach toghadh beirt as Iorras. Ba bhreá liom dá bhféadfaimis réiteach a fháil ar an bhfadhb seo. Níl mé ach ag míniú nach bhfuair mé an toradh air seo, fiú le 20 duine.

Shíl mise gurb éard a dhéanfadh muintir Chiarraí mar rinne muid é. Táim ag cónaí i gceantar le 2,000 daoine. Tá 15,000 nó 20,000 i nGaeltacht Chonamara. Tá sé thar a bheith líonmhar ach fós féin d'éirigh linn duine a thoghadh. Is é an rud a rinne muid ná go bhfuair muid duine sa gceantar a bhí ag cónaí i ndeisceart Chonamara. Fuair sé vótaí ó dheas agus vótaí ó thuaidh agus d'éirigh linn é a thoghadh. Tá fadhb ollmhór anseo. Ba mhaith liom barúil na bhfinnéithe ar cén chaoi a bhféadfadh muid é seo a réiteach gan dul go 20. Níl aon fhadhb agamsa dul go 20 ach is cosúil go bhfuil daoine amuigh ansin ag ceapadh go bhfuil 20 rómhór.