Ms Mairéad Ní Fhátharta:

Ó thaobh an mhéid tithe saoire sa Ghaeltacht, tá uimhreacha difriúla ann ach tá mise i gceantar fíor-iargúlta, ceantar atá bánaithe ag an imirce mar nach raibh daoine in ann maireachtáil ag baile ar fáth amháin nó fáth eile. Tá go leor tithe ar an oileán ach tá siad in úinéireacht phríobháideach. Tá maoithneachas deoraithe ag baint leo ar bhealach. I bpobal an-bheag, tá sé an-deacair a bheith ag brú ar dhaoine. Tá siad coinnithe acu ar fáth amháin nó fáth eile. B'fhéidir gur imigh siad go drogallach. Imíonn go leor de na daoine a fhágann a gceantair dhúchais go drogallach.

Le teacht aniar ar aon cheann de na deacrachtaí sin, caithfidh polasaí cinnte a bheith ann a thabharfaidh na daoine leis. Is ceann de na deacrachtaí is mó a bhíonn ann i gceantair, mar a luaigh na hionadaithe ó phobal Ráth Chairn, ná go bhfuil tú ag dul ag troid, ag coinneáil siar nó ag cur iarratas ar dhuine éigin, b'fhéidir do chomarsa nó do ghaol, agus tá sé sin an-deacair i bpobal beag. Mar sin, tá fadhb thithíochta chuile áit sa tír seo. Cinnte, tá sé ann sna Gaeltachtaí. Go minic, tá tithe ann ach níl siad ar fáil. Le teacht aniar air sin, ní leor a bheith ag lorg bealach chun brú a chur ar dhaoine. Caithfear baoite nó fáth éigin a thabhairt do dhaoine. Bíonn siad ag iarraidh na tithe a choinneáil.

Maidir leis an gceist eile a bhí ag an gCathaoirleach faoin bpobal agus an teanga agus an úsáid a bhaintear as na tithe sin, úsáideann daoine iad, b'fhéidir, le coicís sa mhí. Ligeann daoine ar cíos iad i gcomhair saoire. Go minic, tá geilleagar na gceantar seo ag brath ar thurasóirí. Caithfear an chothromaíocht a fháil. Caithfear lámh a thabhairt ar an bpolasaí seo a dhéanamh. Tá sé deacair freastal ar chuile rud.

Ag dul ar ais arís go dtí an tionchar timpeallachta, baineann éagsúlacht leis na háiteanna. Baineann costas ard le bheith ag cur isteach ar chead pleanála agus iarrachtaí eile a dhéanamh arís má dhiúltaítear leis. Ní bhíonn an t-airgead sin ag lánúineacha óga. Caileann siad an toil agus faigheann siad bealach eile chun a gcuid airgid a chaitheamh. Go minic, ní mhaireann siad sa cheantar. Tugann siad suas.