Ms Sorcha Ní Chéilleachair:

Ar an gcéad dul síos, gabhaim buíochas leis an Teachta as ucht a bheith chomh hionraic agus macánta agus as glacadh leis go bhfuil géarchéim sa Ghaeltacht. Táim ag ceapadh go bhfuil sé stairiúil go bhfuil Teachta de chuid an Rialtais sásta glacadh leis sin. Is céim an-mhór í sin. Níl ach an cúnamh agus an tacaíocht chuí atá ag teastáil uainn.

Ó thaobh an dá cheist a chuir an Teachta ó thaobh cúraim leanaí de, ceapaim go bhfuil sé aitheanta go ndírítear isteach ar an gcúram sa bhaile nó ar chúramóirí ócáideacha sa suirbhé a rinneamar ó thaobh cúraim leanaí de. Tá córas chúram leanaí an-mhaith sa Ghaeltacht faoi láthair. Tá sé faoi chúram Chomhar Naíonraí na Gaeltachta. Tá ionaid chúraim leanaí ann ar fud na Gaeltachta ach tá tuismitheoirí ann nach bhfuil deis acu a leanaí a chur isteach sna hionaid seo ar chúis amháin nó ar chúis eile. B'fhéidir gur fearr leo daoine éigin a thabhairt isteach, comharsan nó daoine éigin mar sin. Is é sin an fhadhb atá ann. Níl aon chóras ceart leis na daoine sin. Is é próifíl na ndaoine sin, an-chuid den am, gur daoine áitiúil a bhfuil saibhreas teanga acu iad. B'fhéidir gur daoine iad a bhfuil a gclann féin tógtha acu agus atá ag iarraidh rud éigin beag a dhéanamh gach aon lá. Tá sé thar a bheith tábhachtach go mbeadh ugach éigin ag na daoine sin. B'fhéidir gur féidir scéim ar nós scéim na mban tí a chur ar bun. Is air sin a bhíomar ag díriú sa suirbhé seo.

Ó thaobh riachtanais speisialta de, go bhfios dom, níl aon chóras foirmeálta i bhfeidhm trína bhfaigheann páistí le riachtanais speisialta cúram nó aon saghas seirbhísí go hoifigiúil i nGaolainn. Tá sé ag tarlú. Tá fianaise ann go bhfuil sé ag tarlú agus go bhfuil na cúramóirí seo nó na seirbhísí ag moladh do thuismitheoirí a gclanna a thógáil le Béarla mar go mbeidh sé níos éasca teacht ar sheirbhísí i mBéarla. Baineann sé seo le Bille na dteangacha oifigiúla. Go minic, bímid ag cuimhneamh ar dhaoine fásta a bheadh ag cur glaoch ar oifig éigin agus ag iarraidh duine éigin a labhróidh Gaolainn leo. Tá sé sin déanta againn ar fad. Tá muidne ag cuimhneamh ar na daoine óga agus ar pháiste nach bhfuil imithe ar scoil fós. Bíonn an teagmháil is mó ag na tuismitheoirí leis na seirbhísí sláinte ag an staid sin. Bíonn orthu dul i gcomhair vacsaínithe agus leis na tástálacha forbartha a dhéanamh agus, an-chuid den am, níl aon Bhéarla ag na páistí sin. Tugtar isteach in oifigí, i gclinicí agus i seirbhísí dochtúra agus eile agus ní bhíonn aon Ghaolainn ag an dochtúir. Tá sé thar a bheith simplí. Conas is féidir tástáil forbartha a chur ar leanaí nach bhfuil aon Bhéarla acu mura bhfuil Gaolainn ag an dochtúir? Ba mhaith liom a chur ar an taifead nach bhfuil aon locht againn ar na dochtúirí ná ar na daoine atá ag obair sna seirbhísí seo. Is daoine iontacha iad. Déanann siad a gcuid oibre agus cabhraíonn siad linne, ach níor cuireadh aon choinníoll i bhfeidhm agus ní dúradh go bhfuil riachtanais orthu Gaolainn a bheith acu. Is í sin an fhadhb, seachas na daoine iontacha atá ag obair sna seirbhísí.