Mr. Julian de Spáinn:

Tosóidh mé leis an gcéad rud a luaigh an Cathaoirleach maidir leis an easpa tuiscine agus cothrom na Féinne atá á thabhairt don CNCM sa chás seo ar bhealach áirithe. Tá siadsan ag breathnú ar jab faoi leith a bhaineann leis an obair a bhíonn ar siúl acu de ghnáth. Tá sé deacair orthu, mar sin, é seo a chur i gcomhthéacs. Is é an comhthéacs atá ann ná go mbeidh mórimpleachtaí ag na sonraíochtaí nua a bheas curtha i bhfeidhm ar úsáid na Gaeilge agus ar chumas na Ghaeilge, srl., amach anseo. D’fhéadfadh go leor impleachtaí a bheith ag an gcóras nua ar an bpobal sa Ghaeltacht freisin. Níl sé sin san áireamh agus an fáth nach bhfuil sé san áireamh ná nach bhfuil a fhios againn cén áit a luíonn na sonraíochtaí leis na rudaí eile a bhaineann le cúrsaí oideachais ó thaobh na Gaeilge de.

Tagann sé sin ar ais go dtí an pointe seo: ba cheart go mbeadh sé seo ar fad curtha le chéile in aon mhórpholasaí amháin ar céard atá ag teastáil uainn sa Stát seo ó thaobh múineadh na Gaeilge de, ó thús go deireadh. Cén córas atá ann? Cén dréimire atá ann? Conas a cheanglaíonn na píosaí éagsúla lena chéile? Ar a laghad, bheadh comhthéacs ag an CNCM leis na sonraíochtaí. Níl sé sin acu faoi láthair. Tá sé geallta sa chlár Rialtais. Bhí ráiteas straitéise na Roinne Oideachais os comhair an Rialtais le déanaí. Níl tagairt ar bith do pholasaí don Ghaeilge sa chóras oideachais ón réamhscoil go dtí an ollscoil ann. Sílim gur mór an easnamh é sin agus pé rud gur féidir leis an gcoiste seo a dhéanamh chun é seo a chur chun cinn, bheadh sé sin cabhrach freisin.

Ó thaobh na rudaí atá luaite ag an gCathaoirleach faoi na scoláireachtaí agus an gá atá ann cabhrú le daoine ionas go mbeadh an deis chéanna acu, aontaím go mbeadh sé go maith dá mbeadh a leithéid curtha ar fáil do na daltaí. Tá Gaeloideachas, Údarás na Gaeltachta, Comhairle Náisiúnta na gColáistí Samhraidh, CONCOS, Aontas na Mac Léinn in Éirinn, Aontas na nDaltaí Iarbhunscoile, Gael-Taca, Conradh na Gaeilge, Gael Linn, Tuismitheoirí na Gaeltachta, An Gréasan do Mhúinteórí Gaeilge agus An Foras Pátrúnachta ar fad páirteach san fheachtas seo.

Bhí an ceart ag gCathaoirleach sa mhéid a bhí le rá aige faoi stró breise. Sin é ag deireadh an lae. Tá siad ag caint faoi chúrsa a bheith ina stró breise. Nuair a smaoinímid faoi stró agus nuair a thagann sé go dtí cúrsaí ardteistiméireachta, ciallaíonn an stró sin strus freisin. Nílimid ag iarraidh córas a chur ar bun ina mbeidh ar na daltaí bochta cinneadh a dhéanamh idir a dteanga agus córas na bpointí. Ba cheart go mbeidh tuiscint acu go mbeidh sé níos fearr an cúrsa eile a dhéanamh ó thaobh saíochta agus eile dóibh siúd ach go gcaithfidh siad breathnú ar chóras na bpointí freisin agus nach féidir leo an cúrsa sin a roghnú mar gheall ar na pointí atá ag teastáil uathu.

Tá sé tábhachtach a rá freisin go bhfuil rud amháin luaite sa pholasaí oideachais. D'fhéadfadh an coiste freagra a fháil ón Roinn Oideachais maidir leis na marcanna bónais go bhfuil an tuairim seo ann nó go bhfuil rud luaite. Táimid ag caint faoi bhuntáistí a bheith ann ar nós spásanna breise sna coláistí oiliúna do dhaoine a dhéanann an T1, nó go mbeadh scoláireachtaí áirithe ann do dhaltaí, ach freastalóidh aon cheann de na rudaí breise sin a bhfuilimid ag caint fúthu ar mhéid áirithe daltaí. Mura bhfuiltear ag freastal ach ar mhéid áirithe daltaí, cruthaítear scoilt mar go mbeidh méid áirithe daltaí a n-éireoidh leo an scoláireacht a fháil, agus méid áirithe a bheas ag iarraidh múinteoireacht a dhéanamh amach anseo. Táimid ag súil leis go mbeadh gach dalta a thugann faoin T1 in ann pé cinneadh gur mhaith leo a dhéanamh faoin ngairm ar mhaith leo siúd amach anseo, bíodh sé gairm mar dhochtúir, mar chuntasóir nó eile, agus nach mbeadh siad teoranta tríd an gcinneadh a dhéanann siad maidir le sonraíocht don Ghaeilge ag leibhéal na hardteistiméireachta. Is é an t-aon cúiteamh atá féaráilte trasna an bhoird d’aon duine a bheidh ag déanamh an T1 ná na marcanna bónais sa chóras atá againn faoi láthair.