Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Cloisim an méid atá á rá ag an Aire Stáit. Is í an fhadhb atá agam le tarraingt siar leasuithe, cé go bhféadfaidh mé é seo a dhéanamh sa chás seo, ná go bhfuil a lán de seo tar éis a bheith cíortha sa choiste nuair a bhí sé ag cur le chéile an tuairisc mhór fhada sin. Fuarthas aighneachtaí ó roinnt daoine difriúla. Tá é sin ar fad ar fáil ag an gcomhchoiste. Rinne Dáithí Mac Cárthaigh, Íte Ní Chionnaith agus Tadhg Ó Cruadhlaoich aighneachtaí. Luadh an t-ábhar arís ó shin. Ní rud nua atá i gceist. Bíonn eagla orm i gcónaí nuair atá solúbthacht á lorg ag Aire nó Aire Stáit mar, go dtí seo, is í an tsolúbthacht atá i gceist ná solúbthacht gan a dhéanamh mar ba chóir ar aon chaoi. Tá a fhios againn cheana féin go bhfuil ceart ag Gaeilgeoirí foirmeacha a fháil as Gaeilge. Is dualgas ar an Stát é seo. Leagadh síos é sin i gcás Ó Murchú v. Cláraitheoir na gCuideachtaí agus an tAire Tionscail agus Tráchtála. Is í an fhadhb atá ann ná, go dtí seo, rinneadh neamhaird air sin. Tá an chumhacht ag an Aire Stáit féin déanamh cinnte de go bhfuil foirmeacha ar fáil as Gaeilge. Is féidir leis ordú a thabhairt do gach uile chomhlacht iad sin a fhoilsiú diaidh ar ndiaidh nó láithreach.

Thug an tAire Stáit leithscéal go bhfuil roinnt foirmeacha oifigiúla ann nach scaiptear ar an bpobal iad. B'fhéidir go bhfuil an ceart aige ach, más gá, is féidir mionmhíniú a dhéanamh agus, mar a dúirt an Teachta Ní Chonghaile tamall ó shin, is féidir geallúint a thabhairt go mbeadh lucht an Bhéarla sa tír ag lorg go mbeadh na foirmeacha sin aistrithe láithreach dá gcuirfí amach as Gaeilge iad. Dá bhfoilseodh an Stát chuile rud as Gaeilge sa chéad áit, is féidir a bheith damn sure go mbeadh Béarlóirí na tíre seo agus gach duine eile á lorg as Béarla. Bheadh an ceart acu é a fháil freisin ach ba chóir go mbeadh an ceart ceannann céanna agam nó ag aon duine eile foirm a fháil as Gaeilge, é a líonadh as Gaeilge agus aon chomhfhreagras a seolfaí ar ais a fháil as Gaeilge. Tá roinnt comhlachtaí agus Ranna Stáit an-mhaith leis sin, cé go bhfuil beagáinín moille i gceist ó am go chéile.

Ní féidir teacht air le roinnt eile, áfach.

Le déanaí fiú, bhí mise ag déanamh achomhairc a lorg ar fhíneáil pháirceála. Bhí mé ag déileáil le comhlacht príobháideach atá ann, theip orm ansin agus dúirt siad liom dul go dtí an Údarás Náisiúnta Iompair. Téitear ar an suíomh Idirlín s'aige agus má bhrúitear an cnaipe do Ghaeilge, tagann stuif suas i nGaeilge ach ní thagann an fhoirm suas. Caitear dul in iomrascáil leis an Idirlíon agus tagtar air mar tá sé ann ach ní féidir teacht air sa chéad dul síos. Sa lá atá inniu ann agus muid ag bogadh ar aghaidh i dtreo gach uile fhoirm a bheith ar líne, tá sé i bhfad Éireann níos éasca an tseirbhís seo a sholáthar.

Níor chóir go mbeadh muid riamh ag dul ar ais go dtí an staid ina bhfuair mise mé féin ann cúpla uair, áit a chuaigh mé go dtí stáisiún na nGardaí ag lorg foirm phas don passport agus dúirt siad: "Ah sure nobody asks for that." Bhí na foirmeacha Béarla acu ansin agus díreach toisc nach lorgaíonn duine é ní leithscéal é sin gan an fhoirm Ghaeilge a bheith ann. Ní lorgaíonn duine é toisc nach bhfuil sé ann agus bíonn a fhios ag daoine don chuid is mó nach mbíonn siad ann. Tá gá go mbeadh na foirmeacha i nGaeilge nó sa dhá theanga go huathoibríoch. Geallaim don Aire Stáit gur sa dhá theanga a roghnódh gach uile státchomhlacht sa tír seo.

Mar a dúirt mé, tá míniú sna leasuithe atá á dtairiscint agamsa beagáinín chun tosaigh ar an méid atá luaite go dtí seo mar an fhadhb atá ann ná go deireann daoine gur foirm fisiciúil ar pháipéar atá ann. Caithfidh na daoine sin a thuiscint anois gur foirm ar líne chomh maith céanna atá i gceist. Tiocfaimid ar ais chuige sin mar má tá duine ag líonadh amach foirm ar líne, caithfear teacht ar bhealach gur féidir leis nó léi a ainm nó a hainm a chur isteach i gceart agus déanfaimid comhrá faoi shíntí fada agus a leithéid níos déanaí.

Tá an tAire Stáit ag lorg solúbthacht maidir le leasú Uimh. 75 nó leasú Uimh. 77. Tá dualgas ann agus ba chóir go mbeadh dualgas ann. Ní chóir go mbeadh aon solúbthacht ann. Nuair atá sé sin ann, baintear úsáid as an solúbthacht sin. Ní hé go bhfuil costas nó aon rud i gceist mar tá na leasuithe seo ceadaithe agus níl leasuithe eile ceadaithe. Mar sin, ba chóir go mbeadh glactha leo. Mar a dúirt mé, tá sé sin de chumhacht ag an Aire Stáit cheana féin. Mar sin, ní chóir go mbeadh aon mhoill ar an dá leasú sin a luadh.

Dúirt an tAire Stáit arís go bhfuil sé clúdaithe sna caighdeáin - táimid ag glacadh leis go bhfuil, mar níl na caighdeáin os ár gcomhair. Muna bhfuil siad os ár gcomhair, ní féidir linne a bheith cinnte go bhfuil siad ann. Chomh maith leis sin, bhí cúpla leasú eile, Uimh. 73 agus Uimh. 74, ar chóir go mbeadh ceangailte leis seo but tá siad dícheadaithe agus tiocfaimid orthu ag an staid sin. Bhí na leasuithe sin ag leagan síos dualgas soiléir.

Níl mé 100% tugtha do na leasuithe seo a tharraingt siar. Caithfidh mé geallúint beagáinín níos láidre a fháil ón Aire Stáit, ní go bhféachfaidh sé air ach go ndéanfaidh sé beart de réir a bhriathar. Dúirt sé go dtarraingeodh sé siar an leasú s'aige, Uimh. 10 - agus glacaim leis sin - agus go mbeadh sé ag tairiscint leasú a bheidh bunaithe ar na coincheapa atá agamsa agus ag comhaltaí eile a luadh. Glacaim leis go mbeidh leasú i bhfad Éireann níos láidre ag teacht chun cinn ar Chéim na Tuarascála agus má fhaigheann muid an geallúint sin ón Aire Stáit, is féidir liom mo leasuithe a tharraingt siar mar níl mise ag iarraidh moill a chur ar an mBille seo.