Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Is dócha go bhfuil míthuiscint in áit éigin. Dá mba rud é nach raibh duine in ann Béarla sásúil a labhairt bheimid i dtrioblóid, nach mbeadh? An mbeadh an tAire Stáit sásta glacadh le duine i bpost a mbeadh an obair go léir trí Bhéarla ach nach raibh caighdeán Béarla sách ard aige nó aici?

An mbeadh sé sásta leis sin? An mbeadh sé sásta le duine le leibhéal B1 sa Bhéarla atá ag iarraidh a chuid gnó a dhéanamh go hiomlán trí Bhéarla agus atá ag déileáil le rudaí casta? An mbeadh sé sásta leis sin? Is ceist bhunúsach é seo. Tuigim nach féidir an domhan a réiteach thar oíche, domhan na Gaeilge ach go háirithe, ach tá míthuiscint nó míchothromaíocht i gceist laistigh den díospóireacht seo. Tá dhá theanga againn agus, de réir mar a thuigim, tá an Ghaeilge ar leibhéal níos airde ó thaobh an dlí de ach táimid ag rá gur leor cúpla focal, go bhfuil sé deacair agus b'fhéidir go réiteofar an fhadhb am éigin sa todhchaí.

Rinne an Teachta Ó Cuív tagairt don fhocal "féadfaidh". Baineann an t-alt sin úsáid as an bhfocal níos mó ná uair amháin. Tá easpa aitheantais agus míthuiscint anseo. Tá práinn ann. Tá teipthe ar an gcóras agus ní mór dúinn é sin a admháil. Is é an rud is suntasaí i ndáiríre ná an méid dea-thola atá i gceist ó thaobh na Gaeilge in ainneoin neamhaird gach Rialtais. Tá teipthe ar na scéimeanna teanga. Bhí deacracht ag an gcoimisinéir a chuid oibre a dhéanamh de bharr nach raibh a dhóthain cumhachta aige. Tá na daoine iontach go léir a oibríonn go crua ar an talamh laistigh den earnáil phoiblí os comhair an choiste go minic gan focal Gaeilge acu nó gan muinín acu. Tá teipthe agus ní mór é sin a admháil. Ní mór freisin an cheist a chur, cad atá ag teastáil anois leis an mBille seo? Ba chóir go mbeadh inniúlacht ag, ar a laghad, 20% d'oibrithe nua a gcuid oibre a dhéanamh i nGaeilge agus i mBéarla. Chomh maith leis sin, ba chóir go mbeadh córas ann chun é a éascú do dhaoine laistigh den earnáil feabhas a chur ar a gcuid Gaeilge. Is rud bunúsach é ceist na hinniúlachta. Cad atá ag teastáil uainn maidir leis sin ionas go mbeimid in ann seirbhísí a chur ar fáil trí Ghaeilge? Nílimid ag caint ar athrú thar oíche. Tá neart foighne ag muintir na Gaeilge araon le neart taithí ar bheith ag fanacht, ach níl siad chun fanacht go deo. Tá gá le práinn a chur isteach sa cheist seo.

Fillfidh mé ar cheist Mhaigh Nuad arís. Ba mhaith liom a rá go poiblí nach bhfuil mé ag díriú isteach ar Ollscoil Mhá Nuad go háirithe seachas ar aon ollscoil eile, ach tá na litreacha cabhrach. Tugann siad cabhair dúinn toisc nach saineolaithe muid. Tugann siad cabhair dúinn ó thaobh an chomhthéacs agus tugann siad tuiscint níos deimhne dúinn. Ar leathanach 2 den litir deirtear "I mbeagán focal, gan chomhchreat agus córas teastasaithe, ní féidir caighdeán sásúil seirbhíse trí Ghaeilge a chinntiú." Leanann sé ar aghaidh. Tiocfaidh muid ar ais go dtí an cheist seo gan dabht.

Má tá an Teachta Ó Snodaigh sásta a leasú a tharraingt siar agus é a chur arís, táim sásta leis sin, ach ní dóigh liom go bhfuilim sásta leis an Aire Stáit. Tá dhá rud á rá aige. Tar éis an cruinnithe dheireanaigh, cheap mé go raibh sé sásta teacht ar ais le leasú chun ciall a chur isteach ann, ach anois tá sé ag rá nach bhfuil sé sásta é sin a dhéanamh ach go mbreathnóidh sé ar an gceist. Chuirfeadh sé gliondar ar mo chroí inniu a chloisteáil go bhfuil sé aitheanta ag an Rialtas go bhfuil géarchéim ann. Ní mór dúinn beart a dhéanamh de réir ár mbriathar bunaithe ar an aitheantas sin. Is é an rud is bunúsaí ná go mbeadh caighdeán i gceist. Tá sé ráite ag Ollscoil Mhá Nuad gur féidir idirdhealú a dhéanamh idir daoine atá go maith le Gaeilge scríofa agus daoine atá go maith le caint agus comhrá. Tá sé sin aitheanta agus oibrithe amach ag na daoine sin ón ollscoil. Níl mé róchinnte fós an bhfuil sé isteach sa reachtaíocht nó taobh amuigh de ach táim cinnte de rud amháin; tá gá le caighdeán. Tá gá le haitheantas go bhfuilimid i dtrioblóid agus tá gá dul i ngleic leis an bhfadhb seo i mbealach dearfach atá bunaithe ar chearta.