Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 18 October 2016

Joint Standing Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Islands

Géarchéim na Gaeltachta: An Dochtúir Brian Ó Curnáin agus an tOllamh Conchúr Ó Giollagáin

5:00 pm

Photo of Fergus O'DowdFergus O'Dowd (Louth, Fine Gael) | Oireachtas source

Ní raibh mé ag smaoineamh ar chúrsaí Gaeltachta go dtí gur tháinig mé go dtí an cruinniú seo ach go háirithe. Ón méid atá na finnéithe ag rá linn inniu, tá sé cinnte óna meoin go bhfuil sé an-phráinneach ar fad do cheist na Gaeilge agus go háirithe don Ghaeltacht. Is é sin an bhunchloch atá i n-aigne na bhfinnéithe, is dóigh liom. Téimse go Gaeltacht Chiarraí gach bliain. Ní bhíonn mórán daoine ann anois. Mar a dúirt na finnéithe, tá an daonra ag laghdú agus tá daoine óga ag imeacht. Deir siad gur seandaoine is mó, nó daoine le gruaig liath acu, a bhfuil ag caint na Gaolainne. Táim ag smaoineamh ar cad gur féidir a dhéanamh. Tá Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge ann.

Táim ag féachaint ar thíortha cosúil leis an mBreatain Bheag. Tá i bhfad níos mó cainteoirí ansin ná mar atá in Éirinn. Tá an daonra a bhíonn ag caint na teanga Cheiltigh ansin i bhfad níos mó. Táim ag breathnú ar rud anseo a dheireann go labhraíonn timpeall 20% de dhaonra na Breataine Bige an Bhreatnais gach lá. Tá sé sin an-mhór ar fad. An bhfuil aon rud ansin gur féidir linn díriú ar? An bhfuil polasaí atá ag obair go maith sa Bhreatain Bheag nach bhfuil anseo? An chóir dúinn féachaint ar cad atá ar siúl ansin? Caithfidh go bhfuil spiorad eile ansin atá ag cothú na suime agus na múscailte sa teanga sin nach bhfuil anseo. Ar an taobh eile den scéal, táimse i mo chónaí i nDroichead Átha. Tá a lán daoine i nDroichead Átha a bhfuil suim acu sa Ghaolainn agus bíonn siad á labhairt uaireanta.

Tuigim an bunphrionsabal atá ag na finnéithe faoin nGaeltacht agus an core area. Tháinig m'athair ó Ghaeltacht Chiarraí. Is é sin an fáth go dtéim ann. Bím ag éisteacht le na daoine ansin. Nuair bhím ag caint leo, bíonn Gaolainn á úsáid acu, cé is go bhfuil an daonra sin ag laghdú. Tá na páistí atá ag mo mhuintir ansin ag labhairt Gaolainne gach lá agus tógtar trí Ghaolainn iad. Is é sin mar atá. Ach, chun an fhírinne a rá, tá daoine ag rá liom sa Ghaeltacht nach bhfuil aon tionscal anseo agus go bhfuil sé i bhfad uatha. Tá áiteanna i gCiarraí i bhfad ó Bhaile Bhuirne, mar a déarfá, agus níl an infreastruchtúr ansin. Is dóigh liom go gcaithfidh, ag an am céanna, polasaithe níos fearr a bheith againn chun forbairt a dhéanamh, postanna a sholáthar sa Ghaeltacht agus cúrsaí a chur ar fáil ach go háirithe, cosúil le teangeolaíocht, b'fhéidir. Tá cúrsaí turasóireachta ann chomh maith. Caithfimid féachaint arís ar conas mar gur féidir linn daoine óga a choimead sa Ghaeltacht. Ghoilleann sé ar gach duine sna tuaithe sin mar, más Béarla nó Gaeilge atá acu, tá laghdú mór ar an daonra agus níl fás eacnamaíochta ann i ndáiríre seachas in áiteanna speisialta.

Tá rud eile gur mhaith liom a rá. I am sort of all over the place anseo. Ba chóir go mbeadh muidne sásta mar choiste dul chuig na Gaeltachtaí agus bualadh le gnáthdhaoine agus i ndáiríre b'fhéidir cúpla lá a chaitheamh i ngach Gaeltacht i gceann cúpla mí nó mar sin chun a fháil amach céard go díreach é an bhunchuspóir. An bhfuil cúig rudaí nó cúig moltaí gur féidir linne mar choiste, tar éis éisteacht le daoine cosúil le na finnéithe, moladh don Rialtas le déanamh? Is oth liom a rá go bhfuil an cheist seo á phlé i gcónaí. Bhí sé á phlé ag mo mhuintir nuair a bhí mé óg. Tá sé ann le fada an lá. Níl aon rud ag athrú ach go ndeireann na finnéithe go bhfuil an méid Gaolainne a úsáidtear íslithe. Is iad sin na rudaí atá le rá agam. B'fhéidir gur féidir linne mar choiste rud fiúntach a dhéanamh agus plean a bheith againn féin. Má tá tuairimí ag na finnéithe gur féidir leo a thabhairt dúinne maidir leis an méid atá ag titim amach sa Bhreatain Bheag nach bhfuil ag titim amach anseo, d'fhéadfaimis díriú ar rudaí atá ag obair ansin don teanga.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.