Dara Calleary (Mayo, Fianna Fail) | Oireachtas source

Gach bliain, ceapaim go bhfuil an tseachtain seo cosúil leis na fógraí a fheictear gach Nollag faoi cheannach madra. Ní don Nollaig madra ach do gach lá. Níl an Ghaeilge do Sheachtain na Gaeilge amháin, ach do gach seachtain agus gach lá. Ba cheart go nglacaimid níos mó seansanna chun an Ghaeilge a spreagadh agus a úsáid sa Teach seo, ní hamháin sa choicís seo ach le gach duine, gach Teachta agus gach Seanadóir a d'fhoghlaim an Ghaeilge. Bhí seans beag agam óráid an Aire Stáit a léamh. Níl aon dabht ach go bhfuil sé gnóthach ach caithfidh mé an cheist a chur, an bhfuil 20 bliain againn? Tá an straitéis 20 bliain ann ach an bhfuil an 20 bliain sin againn? Tá a fhios agam go bhfuil an tAire Stáit ag déanamh iarracht airgead breise a fháil do gach gníomhaireacht a fhaigheann maoiniú ón Roinn - an t-údarás, an foras, an conradh, na Gaelscoileanna - ach an bhfuil an t-airgead breise sin agus na hathruithe atá déanta le brath sna ceantair Ghaeltacht ná ag na daoine a úsáideann an Ghaeilge? B'fhéidir nach mbeidh 20 bliain againn. Caithfimid a lán athruithe a dhéanamh. Caithfidh a lán níos mó urgency a bheith orainn faoi cad atá ar siúl agus faoin mbagairt i leith na Gaeilge agus na Gaeltachta faoi láthair.

Bhí cruinniú againn faoi Bhille na dteangacha oifigiúla (leasú) cúpla seachtain ó shin. Tá Seachtain na Gaeilge linn arís agus níl an tAcht sin againn. Tá a fhios agam gurb é an Breatimeacht an leithscéal faoi láthair ach díreach nuair atá na fadbhana sin réitithe caithfidh an tAire Stáit brú a chur ar a Roinn féin agus ar an Ard-Aighne an Bille sin agus na fadhbanna atá ann a réiteach. Bhí cruinniú suimiúil againn leis an Aire Stáit. Tuigim go bhfuil suim mhór aige i réiteach na bhfadhbanna seo ach caithfidh an Bille a bheith linn roimh an samhradh seo chugainn, seachas roimh an gcéad samhradh eile. Sula mbeimid críochnaithe sa Teach seo le haghaidh an tsamhraidh, ba cheart go mbeidh an Bille sin déanta agus go mbeidh a fhios ag daoine cá seasann siad maidir leis an nGaeilge a úsáid i leith na seirbhísí poiblí go léir.

Maidir le cúrsaí oideachais, bhí announcement mór ag an Rialtas faoi scoileanna neamhspleách le patrúin nua cúpla seachtain ó shin. Ní raibh ach 5% de na scoileanna sin ina nGaelscoileanna, áfach. Tá sé ráite ag an ESRI go mbeadh suim ag níos mó ná 20% de thuismitheoirí a bpáistí a sheoladh chuig Gaelscoil dá mbeadh Gaelscoil ann.

Bhí rogha ag an Aire Stáit agus bhí seans ag an Rialtas rud éigin a dhéanamh faoin mhéid sin, ach níor tógadh an seans. Tá a fhios agam go mbaineann sé seo le Roinn eile. Mura fuil gach Roinn ag obair ar son na Gaeilge agus ar son na Gaeltachta, ní bheidh 20 bliain againn, mar a dúirt mé ag an tús. Creidim go mór go bhfuil gach gné den Rialtas ag obair laistigh de shadhlann. Níl mé ag caint faoi pholaiteoirí ach faoin Rialtas ina iomláine thar na Ranna éagsúla. Ba cheart go mbeadh an Roinn Oideachais agus Scileanna agus an Roinn Sláinte ag cuidiú chun an Ghaeilge agus an Ghaeltacht a spreagadh i ngach réimse. Caithfimid i bhfad níos mó a dhéanamh chun Gaelscoileanna a spreagadh, go háirithe ag leibhéal na meánscolaíochta, ionas go mbeidh bóthar ar fáil do dhaoine oideachas díreach a fháil trí Ghaeilge agus iad ag déanamh a mbealach ón mbunscoil go dtí an meánscoil agus ar aghaidh go dtí an coláiste tríú leibhéal. Luaigh an tAire Stáit na hollscoileanna, agus tá sé tábhachtach go dtabharfaimid deiseanna do na hollscoileanna cúrsaí Gaeilge a dhéanamh agus cúrsaí eile a dhéanamh trí mheán na Gaeilge.

Tá a fhios agam go bhfuil an plean náisiúnta leathanbhanda á chur i bhfeidhm. Táimid i bhfabhar an phlean atá an-tábhachtach do na ceantair Ghaeltachta. Ba cheart go mbainfimid i bhfad níos mó úsáide as Gteic agus na hionaid teicneolaíochta le daoine a mhealladh ar ais go dtí na ceantair Ghaeltachta chun obair sna ceantair sin, b'fhéidir le haghaidh comhlachtaí atá bunaithe nó ag obair anseo i mBaile Átha Cliath. Gan nasc Idirlín leathanbhanda, ní bheidh siad in ann é sin a dhéanamh. Tá sé tábhachtach go leanfaimid ar aghaidh leis an bplean. B'fhéidir gur cheart don Aire Stáit agus do Roinn na Gaeltachta leanúint ina aonar, agus gan fanacht le haghaidh scéim mar gheall nach bhfuil scéim ag teacht. Chabhródh sé sin le daoine an rogha a dhéanamh teacht abhaile chun obair sna ceantair Ghaeltachta.

See this speech in context