Bríd Smith (Dublin South Central, People Before Profit Alliance) | Oireachtas source

Níl ach cúig nóiméad uaimse. Faoi láthair, is féidir linn Billí a phlé trí Ghaeilge san Eoraip ach ní féidir an rud céanna a dhéanamh sa Teach seo, agus is shame on this House é sin. Tá an Ghaeilge ag dul i laghad ó am an Ghorta Mhóir, ach i gceantair Ghaeltachta tá an dul i laghad ag tarlú go han-scioptha ar fad. Tá specific fadhbanna ag ceantair Ghaeltachta agus ag na ceantair cois farraige. Is fadhbanna iad seo ar nós fadhbanna le hiasachtaí agus fadhbanna feirmeoireachta agus eisimirce. Tá ganntanas ann maidir le seirbhísí ar nós broadband, taisteal poiblí, seirbhísí sláinte agus tithe altranais. Tá ganntanas fostaíochta chomh maith ann tríd an Ghaeltacht. Tá níos mó achmhainní ag teastáil sna ceantair seo, go háirithe sa Ghaeltacht. Ba chóir dúinn ceannaireacht láidir a thaispeáint sa Teach seo maidir leis an teanga. Ba chóir Aire Gaeltachta a bheith againn agus ba chóir dúinn guth láidir a thabhairt don teanga.

Tá coiste Oireachtais don teanga ag teastáil uainn. Caithfimid an 20 year strategy a chur i bhfeidhm go díreach anois agus infheistíocht a chur leis. Faoi láthair, tá an fhreagracht ar Údarás na Gaeltachta ach cuireann an t-údarás an fhreagracht ar an gceantar. Údarás na Gaeltachta hands the responsibility to the local community and the passing of the parcel goes on and on with no accountability in this House. Ba chóir go mbeadh gach seirbhís rialta a bheith le fáil sa dá theanga. Faoi láthair, níl sé sin ag tarlú. Mar shampla, tá aithne agamsa ar dhaoine nach raibh in ann foirmeacha i nGaeilge a fháil ó Oifig na bPasanna. Ar ócáidí, níl foirmeacha i nGaeilge le fáil i stáisiúin an Gharda Síochána chomh maith. Is iad seo rudaí bunúsacha. Ach ní amháin go bhfuil na foirmeacha tábhachtach, tá sé tábhachtach gur féidir an dhá teanga a chur tríd an tír.

Bilingualism is good for us. It is good for one's brain, one's children and the community. As the previous speaker stated, we need to do everything we can to encourage bilingualism. Deir roinnt daoine nach féidir le roinnt páistí bocht déileáil leis an nGaeilge chomh maith leis na fadhbanna eile atá acu. Is masla mór é seo do na daoine seo. Perhaps that explains why, for example, in my community in Ballyfermot, we do not have a Gaelscoil or any facilities for education in the Irish language. There is a big demand for Irish language education in Ballyfermot, but people have to go to Inchicore, Clondalkin or as far away as Lucan to access Irish language services. Tá áthas orm a rá go mbeidh an chéad naíonra - sin crèche le Gaeilge - ag oscailt an bhliain seo chugainn agus tá sé sin down to the local community and Comhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath.

Tá timpeall 2 milliún duine sa tír seo atá cuid Ghaeilge acu, agus sin uimhir láidir. Caithfimid commitment a dhéanamh le linn an Rialtais seo maidir leis an nGaeilge. Is féidir linn tosú anois sa Teach seo le gach páirtí agus grúpa ag tabhairt spokesperson don teanga. This would encourage everyone to use Irish more frequently.

Ba chóir dúinn brú a chur maidir leis an teanga sa Teach seo. Caithfimid Aire a fháil, coiste don teanga a chur in situ, agus infheistíocht de timpeall €18 milliún ar a laghad a bheith againn chomh maith le Minister oideachais ag plé leis an nGaeilge sna scoileanna. Tá sé sin an-tábhachtach.

See this speech in context