Dessie Ellis (Dublin North West, Sinn Fein)

Tá an díospóireacht seo an-tábhachtach i dtaca le forbairt na Gaeilge agus saol foghlaimeoirí agus úsáideoirí an teanga. Is é seo an chéad uair dom an Ghaeilge a labhairt sa Teach seo gan aon Bhéarla. Tá suil agam go gcloisfimid níos mó Teachtaí ag labhairt an teanga anseo. Is fíor an seanfhocal gur fearr Gaeilge briste na Béarla cliste. Tá a lán daoine cotúil nuair a iarrtar orthu an Ghaeilge a úsáid, ach ní gá dóibh a bheith. Tá súil agam go dtógfaidh Teachtaí aon seans amach anseo chun ár dteanga a chur chun cinn. Creideann Sinn Féin go gcaithfimid lan-tacaíocht agus áiseanna a thabhairt don teanga agus gur chóir oideachas ceart trí mheán na Gaeilge a sholáthar do gach duine in Éirinn, sa Tuaisceart agus sa Deisceart.

Tá sé fíor-tábhachtach go bhfuil gach duine ón gcliabhán go dtí an uaigh in ann teacht isteach ar ár dteanga. Tá níos mó oibre de dhíth chun Gaeilge triú leibhéal a spreagadh, go háirithe i measc iad siúd atá ag lorg oideachas lánaimseartha trí Gaeilge. Tugann Sinn Féin tacaíocht d'fhorbairt na gcoláistí a thugann oiliúnt do mhúinteoirí gaeloideachais agus atá lonnaithe sa Ghaeltacht. Is é ár dtuairim go bhfuil athrú de dhíth ar siollabais i leith na Gaeilge. Ba chóir go mbeadh níos mo béime ar chumas labhartha agus chluastuisceana na ndaltaí. Ba cheart níos mó marcanna a thabhairt dos na gnéithe seo den ábhar. Ba chóir an Ghaeilge a choimeád mar ábhar riachtanach ag leibhéil oideachais na bunscoile agus meánscoile.

Tá fás an gaeloideachais ar fus na tíre mar cheann de na rudaí is fear as tharla i saol na hÉireann le 30 bliain anuas. Tá gaelscoileanna Baile Munna i mo cheantar féin ag dul ó neart go neart le deanaí. Tá gaelscoil nua - Gaelscoil Uí Earcáin i bhFionnghlas - ag méadú ó bhliain go bliain. Tá thart ar 40,000 dalta ag freastal ar scoileanna lán-Ghaeilge ar fud na hÉireann. Tá 173 bunscoileanna lán-Ghaeilge agus 40 iar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge sa Dá Chontae is Tríocha. Bhí thart ar 15,000 dalta ag freastal ar scoileanna lán-Ghaeilge i 1990, ach tá an uimhir sin méadaithe go dtí 40,000 anois. Caithfidh an Rialtas a chinntiú go leanfaidh an fás seo ar aghaidh, go mbeidh sé de cheart ag gach páiste oideachas a fháil trí Ghaeilge, go mbeidh na háiseanna riachtanacha ag na scoileanna agus nach ndéantar ionsaí ar ghaelscoil ar bith - nó aon scoil eile - le ciorraithe oideachais.

Mar focal scoir, is mór an trua é nach bhfuil foclóir Gaeilge ar fáil ar ríomhairí an Oireachtais. An féidir leis an Aire an fhadhb seo a réiteach? Is mór an trua é freisin nach bhfuil níos mó ama á thabhairt don ábhar seo. Tá ár dteanga ag fás. Tá sé sin le feiceáil ar fud na tíre. Cé go bhfuil géarchéim eacnamaíochta ar siúl faoi láthair, níl spiorad na daoine briste. Tá ár dteanga beo. Tá spiorad na daoine sa teanga. Tír gan teanga, tír gan anam.

See this speech in context