Mr. Julian de Sp?inn:

Tá cúpla freagra agam. Tá an méid atá le rá agam ag teacht le cuid de na rudaí atá ráite cheana féin. Is é an chéad rud ná an chumhacht tithíochta. Caithfear dul i ngleic leis sin. Tá roinnt luaite cheana féin faoi sin, go háirithe ó thaobh na rudaí go bhféadfaidís a dhéanamh faoi láthair. An féidir faoi láthair an talamh a chur ar leataobh? Bheimis den tuairim gur féidir. Ag cur leis sin, táimid den tuairim go bhfuil gá le plean tithíochta agus daonra i ngach ceann de 26 limistéar phleanáil teanga Ghaeltachta le fáil amach céard é an riachtanas atá ann agus cé mhéad teach atá ann cheana féin agus conas go bhféadfaí plean a chur le chéile chun sin a fhorbairt agus a thabhairt ar aghaidh.

B’fhéidir go bhfuil a mhalairt de dhearcadh againn nuair a thagann sé go dtí cumhachtaí an údaráis a bhaineann leis an gcóras pleanála. Ar chóir go mbeadh an t-údarás i gceannas air sin? Ba chóir go mbeadh. Tá sé fágtha leis na húdaráis áitiúla nach bhfuil tar éis freastal ar na Gaeltachtaí i gceart go dtí seo agus nach bhfuil á dhéanamh. Ní fheictear dúinn go bhfuil sin chun athrú. Má bhreathnaítear ar an gcomhthéacs eile, nuair atá údarás áitiúil a bhfuil an Ghaeltacht mar chuid bheag den limistéar iomlán atá aige, is deacair a fheiceáil go gcuirfeadh sé chun tosaigh í mar thosaíocht. Feictear é sin dúinn i gcúrsaí oideachais. Táimid den tuairim gur chóir go mbeadh an scoil i gcónaí ag feidhmiú go hiomlán trí mheán na Gaeilge agus ní mar aonad laistigh de scoil. Nuair a thagann an cheist chun tosaigh faoi acmhainní agus eile, tugtar an tosaíocht i gcónaí go dtí an mhóraimh agus beimid i gcónaí thíos leis. Is é sin ceann de na fáthanna gur chóir go mbeadh na cumhachtaí sin tarmligthe go dtí Údarás na Gaeltachta, rud gur féidir a dhéanamh faoin Acht atá ann faoi láthair. Níor chóir é sin a dhéanamh go dtí go bhfuil na daoine saineolach. Tá pointe an-mhaith déanta ag Donncha Ó hÉallaithe maidir lena bhfuil an cumas air nó an fhéidearthacht ann go bhféadfadh an t-údarás dul i mbun na gcumhachtaí seo amach anseo. Caithfear dul i ngleic leis sin sula mbeadh aon chaint faoi thithe a thógáil, ach idir an dá linn, tá rudaí áirithe gur féidir a dhéanamh.

Maidir leis maidir le comhionannas agus B2, is trua nach bhfuil córas eile amuigh ansin. Nuair a deirtear comhionannas agus conas a dhéantar measúnú air sin – bhí sé mar chuid dár gcaint le Róisín Ní Chinnéide – táimid ag rá go n-aithnítear go bhfuil an cumas ag an gcainteoir dúchais cheana féin. Is ceist i ndáiríre gur féidir dul i ngleic leis ach má táimid ag dul síos an bóthar le B2 dó seo agus tá súil agam go mbeidh sé i gceist don earnáil phoiblí amach seo, táimid ag iarraidh go n-athrófar an córas oideachais agus go mbeidh an fráma Eorpach in úsáid mar bhunús an chórais oideachais amach anseo agus go mbeidh an B2 ag teacht leis sin.

Tá roinnt rudaí atá ag teacht le chéile mar chóras chun cinn chun a chinntiú go bhfuil caighdeán ann ó thaobh na Gaeilge de sa chóras trí chéile. D'fhéadfadh sé sin teacht leis sin agus is fiú é sin a dhéanamh.

Nuair a thagann sé go dtí an cheist maidir leis an saibhreas teanga a chailltear, aontaím le Donncha Ó hÉallaithe maidir le scéim labhairt na Gaeilge. Tá pointe amháin le déanamh agam air sin. Is gá a bheith uaillmhianach faoi scéim labhairt na Gaeilge ón phointe seo ar aghaidh. De réir na tuairisce a cuireadh le chéile, moladh €5,000 mar mhéid a bheadh curtha ar fáil don teaghlach. Ba chóir dúinn a bheith ag breathnú ar ardfhigiúirí cosúil leis sin. Níor chóir dúinn a bheith ag breathnú ar fhigiúirí nach mbeidh spreagúil nó nach mbeidh ag comhlíonadh na riachtanas a bhaineann leis an scéim. Caithfidh sé a bheith tarraingteach chun daoine a spreagadh. Caithfear an dua breise a bhaineann le cúrsaí a aithint. Níor chóir dúinn a bheith ag teacht le figiúr atá i bhfad ró-íseal, agus nach mbeidh an éifeacht agus ar chóir go mbeadh ann, nuair a thabharfar ar ais scéim labhairt na Gaeilge.