Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context | Oireachtas source

Tá fáilte roimh an Aire Stáit. Baineann mo chéad cheist leis an gCoimisinéir Teanga. Tá sé ag fáil €887,000 i mbliana. An mbeidh an tAire Stáit ag cuardach ardú don bhliain seo chugainn? Má thagann an reachtaíocht teanga tríd, agus tá mé muiníneach go dtiocfaidh, beidh cúram i bhfad níos mó ar an gCoimisinéir Teanga. An mbeidh breis foirne agus breis airgid á lorg don choimisinéir?

Idir Údarás na Gaeltachta agus an Roinn, cé mhéad atá á chaitheamh ar oideachas tríú leibhéal, nó oideachas ollscoile, trí Ghaeilge? An bhfuil plé ar bun idir an Roinn, an Higher Education Authority, HEA, agus an tAire, an Teachta Harris, maidir le maoiniú ceart a fháil le haghaidh oideachas tríú leibhéal i nGaeilge? Níl mé ag caint ar mhúineadh na Gaeilge ach ar oideachas trí Ghaeilge. Tuigim go bhfuil ionchur ag an dá Roinn san earnáil sin ó thaobh airgid de.

Ó thaobh tacaíochtaí teanga Ghaeltachta, tá sé spéisiúil go bhfuil airgead reatha de €5.6 milliúin ar fáil. Is airgead tacaíochta teanga dhíreach an chuid is mó de sin. Is finscéal é go gcaitear an t-uafás airgid ar an nGaeilge. Ta €2 milliún anseo le haghaidh cúrsaí caipitil. Ó tharla go bhfuil an tAire Stáit freagrach as spórt agus an Ghaeltacht, an raibh aon phlé aige leis féin maidir le dul siar ar an gcóras? Cheana, má bhí daoine sa Ghaeltacht rinne siad plé le Roinn na Gaeltachta faoi airgead do shaoráidí spóirt agus má bhí siad taobh amuigh de, rinne siad plé tríd an sports capital grant. Bhí buntáiste leis sin mar ní raibh ar na cumainn Ghaeltachta dul ó philéar go post ag iarraidh airgid. Bhí a fhios acu cárbh as a bhí an t-airgead ag teacht agus d’ardaigh siad an t-airgead i gcónaí, seachas a bheith sa chrannchur gur ionann é agus an scéim eile.

Maidir le comhoibriú tras-Teorainn, de réir mar a thuigim tá dhá eagraíocht i gceist, Foras na Gaeilge agus an Bord Ultais. Is eagraíocht amháin í an Foras Teanga ach tá dhá chois fúithi. Cé mhéad a íoctar le Foras na Gaeilge agus cé mhéad a íoctar leis an mBord Ultais? An raibh plé ag an Roinn ar chor ar bith leis na húdaráis ó Thuaidh maidir le cur lena sciar féin den airgead le haghaidh Foras na Gaeilge? De réir mar a thuigim, agus más buan mo chuimhne, cuireann an Roinn €3 isteach do chuile €1 a chuireann siadsan isteach. Glacaim leis go mbeidh an tAire Stáit in ann deimhniú a thabhairt don choiste inniu go cuma cé mhéad airgead a chuirtear ar fáil ó Thuaidh don Bhord Ultais ó tharla nach gcaithfidh seisean ach an cheathrú chuid den airgead sin a churtear ar fáil, is é sin, €3 in aghaidh €1. An gcuirfidh an Roinn a sciar féin ar fáil agus an mbeidh sí flaithiúil má tá siadsan sásta an t-airgead a chur ar fáil? Ní bhíonn ach méid an-bheag airgid i gceist, más buan mo chuimhne.

Ó thaobh na gcoláistí Gaeilge, fáiltím roimh an méid d’fhógair an tAire Stáit inniu. Táim cinnte go mbeidh na mná tí sásta leis an ardú. Is faoiseamh dóibh é.

B’fhearr leo go mbeadh na scoláirí acu ach is faoiseamh agus cúnamh é. Ba mhaith liom é sin a chur ar an taifead. Mar a luaigh an Teachta Ní Chonghaile, tá sé deireanach sa bhliain anois. Tá sé thar a bheith tábhachtach anois go bhfógrófar go fíor-luath cén cúiteamh a bheidh le fáil ag na coláistí iad féin mar is gearr go mbeidh siad ag réiteach don bhliain seo chugainn. Tosaíonn earcaíocht na gcoláistí i Meán Fómhair, agus go minic críochnaíonn sé i Meán Fómhair mar bíonn siad lán. Cén cúnamh a bheidh ar fáil do na hallaí pobail?

Maidir leis na scéimeanna feabhsúcháin, tuigim go gcaitheann an Roinn an t-airgead faoi láthair ar shaoráidí pobail, ar chaithimh aimsire, ar choláistí Gaeilge agus ar rudaí mar sin. Ba caillteanas ollmhór don Ghaeltacht a bhí ann nuair a cuireadh deireadh leis na feabhsúcháin eile a bhíodh ar bun. Ba cheart smaoineamh go láidir ar an scéim feabhsúcháin Ghaeltachta a thabhairt ar ais mar a bhí sí.