Professor Pádraig Ó Duibhir:

An 11 Lúnasa a bhí ann nuair a tháinig an ciorclán seo amach, an lá sular scaoileadh torthaí na hardteistiméireachta. Thuig mé láithreach bonn go ndéantar é sin nuair atáthar ag iarraidh rud a chur i bhfolach mar go mbeadh lucht na meán cumarsáide san earnáil oideachas gafa leis na ardteistiméireachta an lá dár gcionn.

Bíonn a fhios láithreach go bhfuil rud éigin cearr nuair a fhógraítear rud i lár an tsamhraidh, an lá roimh thorthaí na hardteistiméireachta.

Ag fágáil cúrsaí Gaeilge ar leataobh, is droch-chinneadh amach is amach é seo, ó thaobh mo chuid taithí sa chóras oideachais. Bhí tuarascáil na cigireachta ar fheabhas, ach níor aontaigh na ciorcláin leis an rud a bhí i dtuarascáil na cigireachta in aon chor. Screadann sé seo ormsa mar oideachasóir go bhfuil sé mícheart, de bharr nach dtéann sé le haon rud eile a deir an Roinn Oideachais agus Scileanna faoi pholasaí ionchuimsitheach. Dá ndéarfainn mar phríomhoide go bhfuil fadhb bheag agam agus go bhfuil mé chun páiste a chur amach, déarfar nach féidir glacadh leis sin agus go gcaithfidh mé an curaclam a chur in iúl don pháiste. Bheadh an ceart ar fad ag duine é sin a rá. Sin an polasaí atá i bhfeidhm i ngach réimse eile ach amháin an Ghaeilge. Ní théann sé seo le comharthaí na Roinne ó thaobh aon pholasaí oideachais eile. Seasann sé amach domsa ós rud é go bhfuil contrárthacht iomlán anseo. Tá sé mícheart, fiú nuair a fhágtar an Ghaeilge ar leataobh. Cad a deir sé seo faoin nGaeilge, má thugtar an Ghaeilge isteach sa phictiúr arís? Léiríonn sé gur rud breise í an Ghaeilge, do dhaoine atá éirimiúil, go bhfuil sí deacair a foghlaim agus nach mbaineann sí ach le daoine áirithe. Tá an polasaí seo tromchúiseach, dár linne, mar gheall ar na teachtaireachtaí atá á cur amach.

Léigh mé an tuarascáil. Níor foilsíodh an tuarascáil ar an gcomhairliúchán go dtí go raibh na ciorcláin istigh i mí Mheán Fómhair. Cad is fiú iad a léamh anois agus an beart déanta? Bhí cur chuige na Roinne go hiomlán mícheart dar liom. Ghlac 11,000 duine páirt sa chomairliúchán seo. Sin an líon is mó riamh. Ba chóir féachaint ar an gcaoi ar cuireadh i bhfeidhm é. Cuireadh isteach thart ar 145 aighneacht, ina ndeir tuismitheoirí rudaí a dhéanfadh an-bhuartha dóibh faoi na páistí agus an chaoi ina bhfuil an curaclam curtha i bhfeidhm i roinnt áiteanna. Dúirt tuismitheoir amháin go mbíonn scrúdú Gaeilge gach Aoine, agus go dteipeann ar a pháiste agus go bhfuil sí ag dul ag an dochtúir ag fáil CT scans agus rudaí mar sin. Téann mo chroí amach don duine sin, ach níl an fhadhb leis an nGaeilge ansin; tá an fhadhb leis an múinteoireacht sa scoil atá ag cur córas mar sin i bhfeidhm. Ní hí an Ghaeilge an fhadhb; an fhadhb ná an chaoi a múintear í. Má chuirtear na tuairimí go léir sa tuarascáil san áireamh, d’fhéadfaí teacht suas le córas cothrom agus crinn, a chloíonn leis na prionsabail. Ní théann sé seo le polasaí na Roinne in aon réimse eile agus ní théann sé leis an taighde idirnáisiúnta.

Nuair a insím do thaighdeoirí agus oideachasóirí eile i gCeanada, sa Bhreatain Bheag, nó áiteanna eile faoin díolúine, fiafraíonn siad cad é sin. Fiafraíonn siad cén fáth nach bhfuil polasaí ionchuimsitheach againn agus déanann siad iontas cén fáth a dteastaíonn díolúintí. Ní tharlódh sé in áiteanna eile agus ní smaoineodh daoine fiú air. B’fhéidir go raibh cúis leis sna 1970í, de bharr na ranganna móra le 45 nó 50 dalta agus an méid páistí i scoileanna speisialta, ach níor cuireadh an bhuncheist, an raibh bunús leis an rud seo? Is mar gheall air sin go bhfuil sé deacair domsa glacadh leis seo. Déantar monatóireacht mar go bhfuil sé mícheart, ach tá a fhios againn conas an teachtaireacht sin a chur amach.