Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 2 July 2019

Joint Standing Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Islands

Pobal Gaeilge i mBaile Munna: Plé

Mr. Éamonn de Barra:

Tá sé faoin straitéis 20 bliain, le Foras na Gaeilge. Bhí mé ag labhairt leis an Aire Stáit, an Teachta Seán Kyne, le déanaí ina thaobh seo. Ar ndóigh, beidh deacrachtaí ann, mar má thagann Foras na Gaeilge isteach chun tacaíocht a thabhairt don phlean seo, an gcúlódh an chomhairle cathrach siar ó thaobh na freagrachtaí atá aige ó thaobh oifigí Gaeilge agus mar sin de? Cé a bheadh i bhfeighil ar chúrsaí? Tá sé sin fós á oibriú amach, ach tá an próiseas tosaithe acu.

D'fhiafraigh an Teachta an mbeadh spás ann, mar gheall ar an 60 dalta agus Scoil Chaitríona, ar eagla go mbeadh deacrachtaí ann. Nuair a thosaigh Scoil an tSeachtar Laoch, bhí éileamh ollmhór ar áiteanna agus bhí sé lán go doras. Ansin, bheartaigh daoine san áit gur gá an dara bunscoil a oscailt, agus bhí Scoil an tSeachtar Laoch sásta faoi sin ar aon chor. Nuair a d’oscail Gaelscoil Bhaile Munna, chuaigh sé ó neart go neart agus anois tá sé sin lán go doras freisin. An aidhm atá againn ar fad anseo ná an Ghaeilge a chur chun cinn, agus teastaíonn uainn freastal ar na leanaí i mBaile Munna chun nach mbeidh orthu an áit a fhágáil. Tá dhá bhunscoil ann, ach fós is gá dóibh an áit a fhágáil chun freastail ar mheánscoil. Níl sé sin féaráilte. Ba chóir go mbeadh cead acu Gaelcholáiste a bheith acu, mar tá sé de cheart acu. Dá mbeadh Aldi nó Lidl ag oscailt i mBaile Munna, an mbeadh an SuperValu thíos i nGlas Naíon in ann a rá nach féidir é a oscailt mar go bhfuil ollmhargadh i nGlas Naíon? Ní féidir é sin a dhéanamh. Tá muid ag freastal ar na daoine i mBaile Munna.

An aidhm atá againn ar fad ná an Ghaeilge a chur chun cinn. An t-aon slí é sin a dhéanamh ná í a fhorbairt agus an t-aon slí í a fhorbairt ná Gaelscoileanna agus Gaelcholáistí eile a thógáil. Caithfimid pobal nua Gaeilge a thógáil agus teacht le chéile. Is é an chomhpháirtíocht an rud is tábhachtaí. Níor cheart dúinn a bheith ag troid lena chéile, mar is rud scannalach é sin. Caithfimid oibriú le chéile ar son na Gaeilge chun go n-éireoidh léi, ach má bhíonn muid ag troid go hinmheánach lena chéile, ní éireoidh leis an nGaeilge, agus teipfidh ar chúrsaí.

Tá uimhreacha faighte againn don mhéid daltaí gur mhaith leo freastal ar an scoil, agus níl aon bhaint acu leis na Gaelscoileanna i mBaile Munna. Ní hiad na tuismitheoirí as na Gaelscoileanna atá i gceist, ach daoine eile atá spéis acu ann, mar go dtuigeann siad an dearfacht. Bhunaigh an tUasal Breathnach agus an tUasal Ó Conghaile CLG Chumann Báire Setanta, Scoil an tSeachtar Laoch, Gaelscoil Bhaile Munna, agus Radharc Ceilteach. Mar sin, tuigeann daoine go bhfuil an cuntas tomhaiste ag na daoine ar an gcoiste.

Is dearfach aon rud a dhéanann siad. B'shin an fáth gur tháinig mise ar bord. Chonaic mé ar an gcéad lá an dearfacht a thagann as na rudaí sin.