Mr. Tomás Ó Ruairc:

Dúirt an Ard-Chúirt faoin rialaitheoir go gcaithfear é sin a shainmhíniú ach caithfear tuiscint chomh maith, cé nach deireann an Acht go suíonn an cúram sin atá orainn, anuas ar an bpróiseas atá ag scoileanna iad féin, próiseas smachta ar lámh amháin agus próiseas gearán ar lámh eile a chur chun cinn nó a chur i bhfeidhm chomh maith. Tá an reachtaíocht an-soiléir nár cheart go mbeadh chuile ghearán ar an gcéad chéim ag dul díreach chuig an gComhairle Mhúinteoireachta ach ba cheart go mbeadh sé ag dul faoi chéim ag an leibhéal áitiúil i dtosach báire.

Le teacht chuig an chéad cheist ó thaobh titim na gcaighdeán de, caithfimid a admháil go bhfuil an-feabhas tar éis teacht ar sholáthar na gcúrsaí oideachas do na múinteoirí le sé bliana nó seacht mbliana anuas de réir na gcaighdeán atá leagtha síos ag an gComhairle Múinteoireachta agus de réir polasaithe an Roinn Oideachais agus Scileanna chomh maith céanna. Tá an taighde a léiríonn na deacrachtaí, atá ar eolas againn go léir anseo go han-soiléir ar fad, ag dul siar glúin nó níos mó fiú de réir na seanchúrsaí. Níl sé soiléir dúinn sa Chomhairle Múinteoireachta go bhfuil an titim uafásach sin tar éis teacht ar chaighdeán na gcúrsaí per seach b'fhéidir go bhfuilimid níos eolaí ar na fadhbanna atá ann agus cúis na bhfadhbanna sin. Mar a dúradh ag imeachtaí s'againne anuraidh, má táimid ag iarraidh go mbeadh scoileanna don 21ú aois againn, nó le haghaidh oideachas lán-Ghaeilge mar shampla, caithfidh go mbeadh pobal lán-Ghaeilge don 21ú aois mórthimpeall againn chomh maith céanna. Is léir go bhfuil an cheist beagáinín níos casta ná mar a cheapfadh aon duine againn, mé féin chomh maith céanna. Thosaigh mé amach mar mhúinteoir Gaeilge in iar-bhunscoil. Mar a léiríonn an taighde de chuid Dr. John Harrisa foilsíodh sna 1980í, i lár na 1990í agus san aois seo, an fhadhb is mó a bhí ann dar leis, más buan mo chuimhne, ná muinín na múinteoirí. Má chuirtear amach iad ag múineadh i lár pobal Bhéarla, cén iontas é má thiteann ísliú maith ar úsáid na teanga, cibé rud faoi chumas mar tá an-chuid uirlis le cumas a mheas?

Caithfimid a bheith cineál cúramach anseo. Má léiríonn an straitéis 20 bliain don Ghaeilge rud ar bith dúinn, léiríonn sé gur ceist ilchasta, ilghnéitheach í seo. Thosaigh mé amach mar léachtóir i gColáiste Oideachas Froebel i tús na 2000í agus d'airigh mé ag an am go raibh fáinne fí sa chóras mar caitheadh muidne sa choláiste oideachas an-chuid ama ag tabhairt amach faoi chaighdeán na ndaltaí ag teacht isteach againne, caitheadh na bunscoileanna an-chuid ama a thabhairt amach faoi chaighdeán na múinteoirí ag teacht amach as an gcoláiste agus caitheadh na múinteoirí iar-bhunscoileanna an-chuid ama a thabhairt amach faoi chaighdeán na ndaltaí ag teacht isteach chucu siúd. Níl fhios agam an bhfuil feabhas mór tar éis teacht air sin ach an oireadó thaobh an fháinne fí de. Is dócha go raibh muid chun breathnú go réidh agus go cúramach ar na ceisteanna seo ar fad agus na cúiseanna cuí de réir a chéile. Más féidir liom é seo a rá agus déarfadh duine go géar é seo ar ndóigh, faoin gcreatlach atá leagtha síos ag an gComhairle Múinteoireachta, is dócha go bhfuil deis níos fearr againn mar chóras anois aghaidh comhtháite, ar chomh-ard a thabhairt ar na ceisteanna seo mar a léiríonn an toscaireacht anseo. B'fhéidir nach bhfuilimid san áit ina bhfuilimid ag iarraidh a bheith anois díreach ach tá mé ag ceapadh go bhfuil muid céim níos faide síos an bhóthair ag an am céanna.