Oireachtas Joint and Select Committees

Tuesday, 5 March 2013

Joint Oireachtas Committee on Environment, Culture and the Gaeltacht

Seachtain na Gaeilge: Díospóireacht le Daoine Óga

2:50 pm

Mr. Caomhán Ó hÓgáin:

A Chathaoirligh, a chomhscoláirí agus a dhaoine uaisle, Caomhán is ainm dom táim mar dhalta idirbhliana i gColáiste Cois Life Leamhcán agus táim i mo shuí os bhur gcomhair ag plé inniu an riachtanais agus an ghéar gá atá ann le pobail áitiúla na tíre seo a fhorbairt.

Tosóidh mé le seanfhocal gur cinnte go bhfuil aithne uile agaibh air, is ar scáth a chéile a mhaireann na daoine. Tá droch-iarmhairtí tar éis gach duine, gach clann agus gach ceantar sa tír seo a bhuaileadh, níl aon dabht faoi. Mar thoradh ar ghnólachtaí bige ag dúnadh síos ar fud na háite agus ar chorparáidí idirnáisiúnta ar nós DELL tar éis an tír seo a thréigeadh is liosta le háireamh iad na daoine fágtha gan phost sna pobail áitiúla, iad ag brath ar íocaíochtaí ón Rialtas. Tríd scéimeanna forbartha pobail áitiúla is féidir linn na daoine seo a chur ag obair arís. Is minic a gcloisimid faoin easpa postanna sna tionscail tógála is ceardaíochta agus an líon d’oibreoirí poitéinsiúla ar an dole nó ag dul ar imirce dá bharr. Bhuel, i mo cheantar dúchais féin is ró-mhinic go bhfeicim ballaí ag titim as a chéile ar féidir atógáil, poill nó potholes sna bóithre ar féidir a líonadh, bruscar sna páirceanna ar féidir a ghlanadh, sceacha fiáine ar thaobh cosáin ar féidir a ghearradh agus luascán briste in ionad súgartha ar féidir a shocrú. Ba chóir dúinn na daoine seo, atá mar bhall de phobail áitiúla a chur ag obair ar son a bpobail áitiúla. Is féidir breis íocaíochtaí dole a thabhairt dóibh chun iad a mhealladh, ach táim lán cinnte go mbeadh daoine ann lán sásta an obair a dhéanamh go deonach. Trí na scéimeanna forbartha pobail áitiúla úd, bheadh níos mó sna pobail ag obair ar mhaithe an phobail ag feabhsú an tsaol sa phobal céanna. Tá aiféala orm ach níl aon fhocal Gaeilge agam don téarma sa nua-Bhéarla win win. Fáth eile gur chóir dúinn pobail áitiúla na tíre seo a fhorbairt agus tá an ceann seo ceangailte liomsa go pearsanta, bheimis in ann i bhfad níos mó seirbhísí is caitheamh aimsire a chur ar fáil do dhaoine óga. Sa ghnáth phobal áitiúil is iad na clubanna CLG nó sacar nó rugbaí a sholáthraíonn seirbhísí is caitheamh aimsire do dhaoine óga. Tá sé seo go breá do dhaoine mar mé féin a bhaineann an-taitneamh as an bpeil is as an iomáint. Ach cur i gcás mo dheartháir atá ceithre bliana déag d’aois i mbliana nach bhfuil chomh tógtha leis an bpeil nó leis an iomáint liomsa, céard atá ar fáil dó?

An scéal a bhíodh ann i mo cheantar dúchais ná go ndeachaigh tú i mbun an spóirt nó i mbun an óil agus dá bharr bhíos an-imníoch mar gheall ar mo dheartháir óg. Ach le déanaí, tá ionad bord scátála tar éis oscailt sa bhaile agus is deacair é a choinneáil amach as an áit anois, ní bhím chomh imníoch faoi níos mó. Ach is léir dom anois é gur chóir dúinn i bhfad níos mó seirbhísí is áiseanna a chur ar fáil sna pobail áitiúla chun an raon leathan atá ag an ógánach sa lá atá inniu ann a shásamh. Tríd na seirbhísí úd a fhorbairt tiocfaidh laghdú ar rátaí óil, drugaíocht is coireachta, geallaim díbh.

Le cois sin, samhlaígí, le níos mó áiseanna agus seirbhísí ar fáil do dhaoine óga seans maith go mbeidh sé níos deacra dóibh a bpobail áitiúla a fhágáint ó thaobh na himirce de. Fiú na seirbhísí céanna agus an ghlaineacht a luaigh mé i mo chéad phointe seans go meallfadh sé níos mó daoine go dtí na ceantair sna pobail áitiúla seo. Seans maith go mbeadh níos mó tithe á gceannach sna ceantair seo dá bharr. Bheadh níos mó airgid ag teacht isteach sna ceantair a fhorbraímid agus éireodh níos fearr le na gnólachtaí bige iontu. Ní bheadh faic ach feabhas ag teacht ar an saol sna pobail áitiúla seo. Nílim ag gealladh réiteach mór do fhadhbanna na tíre seo. Séard atá i gceist le pobail áitiúla na tíre seo a fhorbairt ná neart céimeanna bige chun an saol sa tír seo a fheabhsú.

Tá tairbheacht mór amháin eile bainteach le pobail áitiúla na tíre seo a fhorbairt le plé agam. Mo phointí go dtí seo tá fhios agam gurb iad airgead agus saibhreas na príomh théamaí bainteach leo, ach freisin a chairde, nach mbeadh muintir na tíre seo i bhfad níos sásta is iad ag cur fúthu i bpobail áitiúla forbartha. Mé féin, bheinn an-sásta bheith i mo chónaí i gceantar lán le daoine ag obair go cairdiúil lena chéile, dá chéile ag maireachtáil ar scáth a chéile. Le déanaí tá an tír seo tar éis dearmad a dhéanamh ar an difríocht idir an saibhreas agus an áthas ní an rud céanna iad i gcónaí agus tá an t-áthas i bhfad níos tábhachtaí. Tríd pobail áitiúla na tíre seo a fhorbairt, creidim gur féidir linn áthas a chur ar an tír seo arís. Go raibh míle maith agaibh.