Mr. Caomhán Ó Foighil:

A dhaoine uaisle, is mise Caomhán agus tá mé féin anseo inniu faoin tábhacht a bhaineann le pobal áitiúil a fhorbairt. Teastaíonn pobal láidir ó aon bhaile chun a bheith in ann seasaimh amach agus forbairt a dhéanamh ar an áit dúchais. Is sna háiteanna a rugadh muid a chaitheann formhór againn ár n-óige agus bíonn rudaí ar leith a sheasann amach dúinn uilig a airímid féin atá speisialta, nach bhfuil ar fáil ar an gcaoi céanna is a bheadh ag cuairteoir mar a déarfá. B’fhéidir gurb é an sástacht atá ag baint le bheith buailte ar thrá álainn, ina bhfuil tonnta móra, foirfe le haghaidh beagáinín surfála nó an bród a bhíonn ar phobal a thagann le chéile le haghaidh a mbaile a ullmhú le haghaidh comórtas na mbailte slachtmhaire a bheadh i gceist. B’fhéidir gur fiú go gceapadh duine éigin gurb é go raibh sé ina chónaí ar neamh, mar gheall go bhfuil trí theach tábhairne difriúil timpeall an choirnéil uaidh. Braitheann an pobal ar a chuid daoine agus na suimeanna a roinneann siad eatarthu féin.

Cónaím-se ar an taobh eile den tír in Indreabhán Contae na Gaillimhe go cinnte dar liomsa an píosa talún is deise ar domhan. Tá beagnach gach rud ann idir radharcanna áille, daoine cairdiúla, páirc peile chomh maith le páirc spraoi le haghaidh na páistí beaga agus scaití do na páistí móra chomh maith. Táimid inár gcónaí cois farraige agus leanann an fharraige muid siar agus soir. Ach an rud is spéisiúla dar liom féin ná go bhfuil an Ghaeilge fíor láidir inár bpobal agus tá chuile dhuine bródúil as. Ní minic a fheicim é sin áfach, ach seasann an áit amach dá bharr agus ní fhéadfainn cuimhneamh ar áit ar bith eile go mb’fhearr liom cónaí ann.

Tá an borradh seo i dtaobh na teanga ag tarlú de bharr dhíogreas phobal na Gaeltachta. Tá siad thar barr. Is mar gheall orthu san ag obair ar feadh na mblianta ag tabhairt ár gcultúr agus traidisiúin ar aghaidh ó ghlúin go glúin atá sé amhlaidh. Tá ár mbaile beag tar éis athrú go mór ón chaoi a bhí sé 40 bliain ó shin. Fiú ag breathnú siar 20 bliain d’fheicfeá an difríocht. Tá feabhas tagtha ar an gcumann GAA áitiúil agus tá áiseanna breise ann chun freastal ar liathróid láimhe agus sacar. Tá an fhorbairt seo tagtha de bharr go bhfuil an phobail áitiúil sásta dul i mbun ghnímh agus áiseanna a chur ar fáil leis an aos óg, beatha ceantar ar bith a mhealladh. Aithním-se go bhfuil tábhacht agus gur páirt mór i mo shaol-sa casadh le mo chairde taobh amuigh den scoil chun forbairt go pearsanta agus go sóisialta. D’aithin an pobal forbartha an rud céanna. Níl dochar ar bith dul in iomaíocht agus in adharca a chéile is cuid de den phobal áitiúil ag díospóireacht agus ag tuairimíocht ar mhaithe leas na háite is iad ag comhoibriú lena chéile mar a bhí siad leis na céadta bliain.

Bhí traidisiúin i gcónaí ag pobail áitiúla comhoibriú lena chéile, brath ar a chéile, agus forbairt os comhair na gcomharsan; ní cumainn nó eagraíocht a bhí anseo riamh ach tuiscint. I mo phobal féin le cúpla bliain anuas tá caint ar infreastruchtúr nua a deir an pobal áitiúil nach bhfuil feiliúnach don taobh seo tíre. In ionad a bheith buíoch go bhfuil a leithéid de fhorbairt nó áis faoi chaibidil tá sé ina chogadh idir daoine. D’airigh mé féin an fuinneamh agus an t-olc, ach freisin, an teacht le chéile agus an tacaíocht agus an bá. Ba ghearr le sochraid gan brón ná briseadh le neart díospóireachta agus saca a bhí ann. Tá an díospóireacht tábhachtach agus b’fhéidir an cogadh féin, taispeánann sé dúthracht an phobail i leith a n-áit dúchais. Cinntíonn sé go bhfuil suim ag daoine, tugann sé spreagadh do dhaoine óga cosúil liom féin a bheith páirteach, ní neart go chur le chéile. Titeann an tóin as go leor áiteanna muna bhfuil an pobal féin sásta fís a bheith acu agus oibriú as láimh a chéile chun ceantar beo bríomhar taitneamhach a chur ar fáil dóibh féin agus do na glúin atá le teacht.

Is le deireanaí atá mise ceart den saol, ní hé go raibh mé i mo choladh ar feadh sé bhliain déag, ach tá mo radharc ar an saol níos soiléire anois ná mar a bhí riamh cheana. Dúisím le sceitimíní agus díograis, go mór mhór ar an deireadh seachtaine. Tá fhios agam i mo chroí istigh go bhfuil mé ag iarraidh a bheith páirteach agus ní ar an imeall sa phobal beo bríomhar seo. Is muid an todhchaí chuile duine againn agus béarfaimid greim air, greim daingin air gan fuacht gan faitíos. Go raibh maith agaibh.