Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 24 April 2024

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Éileamh don Ghaelscolaíocht: Plé

Photo of Aengus Ó SnodaighAengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá córam againn mar is leanúint é an seisiún seo ón seisiún deireanach.

Is mian liom fáilte a fhearadh roimh na finnéithe seo a leanas: Frainc Ó Clochartaigh, ionadaí thar ceann an fheachtais chun Gaelcholáiste a bhunú i gCaisleán an Bharraigh i gContae Mhaigh Eo; Traolach Ó Donnabháin agus Carmel Nic Airt, ionadaithe thar ceann an fheachtais chun Gaelcholáiste a bhunú i gCloich na gCoillte i gContae Chorcaí; Niamh Ní Bhroin, Vincent Hussey agus Joy Coyle, ionadaithe thar ceann an fheachtais chun Gaelcholáiste a bhunú sa Tulach Mhór i gContae Uíbh Fhailí; agus Cormac McCashin, ionadaí thar ceann an fheachtais chun Gaelcholáiste a bhunú i gCill Dhéagláin i gContae na Mí. Is mian liom a chur ar an taifead go bhfuil na finnéithe ar fad atá luaite agam ag freastal ar an gcruinniú ó sheomra coiste 1 taobh istigh de phurláin Thithe an Oireachtais, ach amháin Niamh Ní Chléirigh má thagann sí isteach. Tá sí ag teacht isteach thar ceann an fheachtais chun Gaelcholáiste a bhunú sa Tulach Mhór i gContae Uíbh Fhailí agus beidh sí ag freastal ó chian ar Microsoft Teams taobh amuigh de phurláin Thithe an Oireachtais.

Is iad seo na rialacha. Ní gá do na finnéithe a bheith buartha. Is é seo an píosa is deacra. Caithfidh mé é seo a léamh amach agus ansin tosaíonn an cruinniú i gceart. Sula leanfaidh muid ar aghaidh lenár mbreathnú ar an ábhar, is é sin, an t-éileamh ar Ghaelscolaíocht ag leibhéal na hiarbhunscoile nach bhfuil á shásamh ag an Stát, tá sé de dhualgas orm na rialacha agus na treoracha seo a leanas a leagan faoi bhráid na gcomhaltaí, na mball foirne agus na bhfinnéithe atá ag freastal ar an gcruinniú seo. Meabhraím do chomhaltaí, d’fhinnéithe agus do bhaill fhoirne a chinntiú go bhfuil a gcuid guthán soghluaiste múchta le linn an chruinnithe mar is féidir leis na gléasanna sin cur as do chóras craolacháin, eagarthóireachta agus fuaime Thithe an Oireachtais. Tá an rogha ag comhaltaí freastal ar an gcruinniú go fisiciúil sa seomra coiste nó go fíorúil ar Microsoft Teams ar an gcoinníoll, i gcás cruinnithe poiblí, gur óna n-oifigí i dTithe an Oireachtas a dhéantar sin. Is riachtanas bunreachtúil é sin. Dóibh siúd atá ag freastal óna n-oifigí, ba chóir dóibh a bhfíseáin a bheith ar siúl an t-am go léir agus iad ag féachaint ar an scáileán. Baineann an coinníoll sin le finnéithe freisin agus iad ag freastal ar chruinniú go fíorúil. Ba chóir dóibh cinntiú go bhfuil na micreafóin múchta nuair nach mbeidh siad ag caint. Is é sin dóibh siúd atá ag teacht isteach go fíorúil; déanann na daoine anseo é dóibh siúd atá anseo go físicúil.

Is mian liom cur ar aird na bhfinnéithe go bhfuil, de bhua Bhunreacht na hÉireann agus reachtaíocht araon, finnéithe faoi chosaint ag lán-pribhléid maidir leis an bhfianaise a thugann siad don chomhchoiste chomh fada is atá siad lonnaithe laistigh de phurláin Thithe an Oireachtais. Is fíric é nach féidir le finnéithe brath ar an gcosaint sin agus fianaise á tabhairt acu ó thaobh amuigh de phurláin Thithe an Oireachtais. Molaim d’fhinnéithe a bheith cúramach agus iad ag tabhairt fianaise. Má ordaíonn an comhchoiste dóibh éirí as fianaise i leith ní áirithe, go ndéanfar amhlaidh láithreach. Ordaítear dóibh gan aon fhianaise a thabhairt nach fianaise í a bhaineann le hábhar na n-imeachtaí atá á bplé ag an gcomhchoiste. Ba chóir dóibh a bheith ar an eolas go ndéanfar na ráitis tosaigh a chuir siad faoi bhráid an chomhchoiste a fhoilsiú ar shuíomh gréasáin an chomhchoiste tar éis an chruinnithe seo. Fiafraítear d’fhinnéithe agus do chomhaltaí araon cleachtadh parlaiminte a urramú, nár chóir, más féidir, daoine nó eintiteas a cháineadh ná líomhaintí a dhéanamh ina n-aghaidh, nó tuairimí a thabhairt maidir leo ina ainm, ina hainm nó ina n-ainmneacha ar shlí ina bhféadfaí iad a aithint. Chomh maith leis sin, fiafraítear dóibh gan aon rud a rá a d’fhéadfaí breathnú air mar ábhar díobhálach do dhea-chlú aon duine nó eintiteas. Mar sin, dá bhféadfaí a ráitis a bheith clúmhillteach do dhuine nó eintiteas aitheanta, ordófar dóibh éirí as láithreach agus tá sé ríthábhachtach go ngéillfidh siad don ordú sin má eisítear é.

Tá sé sin ar fad ráite. Níl ach mé féin anseo go fóill ach beidh - tá súil agam - comhaltaí eile anseo ar ball. Bhí roinnt dóibh istigh ar an gcéad cuid den chruinniú. Uaireanta, bíonn siad isteach is amach ar an scáileán. Tiocfaidh na hainmneacha aníos má tá siad istigh ar an gcruinniú. Ar dtús báire, iarraim ar Fhrainc Ó Clochartaigh a ráiteas tosaigh a dhéanamh.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.