Oireachtas Joint and Select Committees
Wednesday, 24 April 2024
Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community
Éileamh don Ghaelscolaíocht: Plé
Aengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source
Tá an cruinniú seo ar siúl mar ghnáthchruinniú i seomra coiste 1 agus go fíorúil ar Microsoft Teams chomh maith. Tá go leor Teachtaí agus Seanadóirí i láthair, agus dá bhrí sin is féidir linn tús a chur leis an gcruinniú. Tá dhá seisiúin i gceist inniu chun breathnú ar an éileamh ar an nGaelscolaíocht ag leibhéal na hiarbhunscoile nach bhfuil á shásamh ag an Stát. Sa chéad seisiún, tá finnéithe inár gcuideachta ón bhForas Patrúnachta, Conradh na Gaeilge agus Gaeloideachas. Leanfaimid ar aghaidh go dtí 2.45 p.m. más gá. Cuirfear tús leis an dara seisiún ar 3 p.m. nuair a bhreathnóidh an comhchoiste ar an ábhar céanna le finnéithe ó fheachtais a bhaineann le Gaelcholáistí a bhunú i gCaisleán an Bharraigh i gContae Mhaigh Eo, i gCloch na gCoilte i gContae Chorcaí, i gCill Dhéagláin i gContae na Mí agus sa Tulach Mhór i gContae Uíbh Fhailí. Leanfaidh an seisiún sin ar aghaidh go dtí 4.30 p.m. más gá.
Níl aon leithscéalta faighte againn agus dá réir is féidir liom bogadh ar aghaidh. Cuirim fáilte roimh comhaltaí an chomhchoiste, roimh comhaltaí eile atá ag freastal ar an gcruinniú agus roimh ár lucht féachana ón taobh amuigh. Chomh maith leis sin, ba mhaith liom anois fáilte a chur roimh na finnéithe atá linn le haghaidh an seisiún seo ón bhForas Patrúnachta: Caoimhín Ó hEarra, ard-rúnaí; agus Cormac McCashin, bainisteoir tacaíochta. Cuirim fáilte fresin roimh na finnéithe atá linn ó Chonradh na Gaeilge: Paula Melvin, uachtarán; Julian de Spáinn, ard-rúnaí; agus Cassie Ní Chatháin, feidhmeannach taighde agus anailíse. Cuirim fáilte freisin roimh Clare Spáinneach, bainisteoir seirbhíse, atá anseo thar ceann Gaeloideachas. Is mian liom a chur ar an taifead go bhfuil na finnéithe seo ar fad ag freastal ar an gcruinniú seo ó seomra coiste 1 taobh istigh de Tithe an Oireachtais.
Sula leanfaimid ar aghaidh lenár gcomhrá ar an éileamh do Ghaelscolaíocht nach bhfuil á shásamh ag an Stát, tá sé mar dhualgas orm na rialacha agus na treoracha seo a leanas a leagadh faoi bhráid na comhaltaí, na baill foirne agus na finnéithe atá ag freastal ar an gcruinniú seo. Meabhraím do chomhaltaí, d'fhinnéithe agus do bhaill foirne a chinntiú go bhfuil a ngutháin soghluaiste múchta le linn an chruinnithe mar is féidir leis na gléasanna sin cur isteach ar an gcóras craolacháin, eagarthóireachta agus fuaime atá in úsáid ag Tithe an Oireachtais.
Tá an rogha ag comhaltaí freastal ar an gcruinniú go fisiciúil sa seomra coiste nó go fíorúil ar Microsoft Teams ar an gcoinníoll, i gcás cruinnithe phoiblí, gur óna n-oifigí i dTithe an Oireachtais a dhéantar sin. Is riachtanas bunreachtúil é sin. Má tá comhaltaí ag freastal óna n-oifigí, ba chóir dóibh a bhfíseáin a bheith ar siúl agus iad le feiceáil ar an scáileán fad is atá siad ag labhairt. Baineann an coinníoll seo le finnéithe atá nó a bheidh ag freastal ar an gcruinniú go fíorúil freisin. Ba chóir dúinn a chinntiú go bhfuil na micreafóin múctha nuair nach bhfuil daoine ag caint.
Cuirim ar aird na bhfinnéithe inniu go bhfuil siad, de bhua alt bunreachtúla agus reachtaíochta araon, faoi chosaint ag lánphribhléid maidir leis an bhfianaise a thugann siad don chomhchoiste chomh fada agus atá siad lonnaithe laistigh de phurláin Thithe an Oireachtais agus an fhianaise sin á tabhairt acu. Ní féidir le finnéithe brath ar an gcosaint seo agus fianaise á thabhairt acu ó áit taobh amuigh de phurláin Thithe an Oireachtais. Molaim d’fhinnéithe a bheith cúramach agus iad ag tabhairt fianaise. Má ordaíonn an comhchoiste dóibh éirí as fianaise a thabhairt i leith ní áirithe, ba chóir go ndéanfar amhlaidh láithreach. Ordaítear dóibh gan aon fhianaise a thabhairt nach fianaise í a bhaineann le hábhar na n-imeachtaí atá á bplé ag an gcomhchoiste. Ba chóir dóibh a bheith ar an eolas go ndéanfar na ráitis tosaigh a chuireann siad faoi bhráid an chomhchoiste a fhoilsiú ar shuíomh gréasáin an chomhchoiste tar éis an chruinnithe seo. Fiafraítear d’fhinnéithe agus de chomhaltaí araon an cleachtadh parlaiminte a urramú nár chóir, más féidir, daoine ná eintiteas a cháineadh ná líomhaintí a dhéanamh ina n-aghaidh ná tuairimí a thabhairt maidir leo ina ainm, ina hainm nó ina n-ainmneacha ar shlí a bhféadfaí iad a aithint. Chomh maith leis sin, fiafraítear dóibh gan aon rud a rá a d’fhéadfaí breathnú air mar ábhar díobhálach do dhea-chlú aon duine nó eintiteas. Mar sin, dá bhféadfadh a ráitis a bheith clúmhillteach do dhuine nó eintiteas aitheanta, ordófar dóibh éirí as an ráiteas sin láithreach. Tá sé ríthábhachtach go ngéillfeadh siad leis an ordú sin láithreach má eisítear é.
Agus é sin ar fad léite agus pléite, is féidir linn bogadh ar aghaidh. Iarraim ar Chaoimhín Ó hEaghra a ráiteas tosaigh a léamh.
No comments