Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Tá fáilte roimh na finnéithe. Tá súil agam go mbeidh a gcuid oibre beagáinín níos éasca ná an grianghraf atáimid tar éis a ghlacadh. Déanaim comhghairdeas leis an gCoimisinéir Teanga agus cuirim fáilte roimhe agus roimh Eibhlín de Paor agus Órla de Búrca, atá anseo. Chuaigh an ráiteas tosaigh go mór i bhfeidhm orm. Is dóigh go bhfuil rud láidir ráite ag an gcoimisinéir ina ráiteas tosaigh. Is tús maith é. Dúirt sé go bhfuil tréimhse chinniúnach amach romhainn agus go bhfuil ceannródaíocht nó ceannaireacht teanga ón mbarr anuas agus cultúr treoraithe comhlíonta ag teastáil go géar, agus aontaím leis. Is maith liom go bhfuil aitheantas tugtha ag an gcoimisinéir do na hiarchoimisinéirí. Ní raibh aithne pearsanta agam ar Sheán Ó Cuirréain ach bhí ar an gcoimisinéir eile, Rónán Ó Domhnaill. Bhí sé os ár gcomhair go minic. Tá obair na gcapall déanta ag na hiarchoimisinéirí agus gabhaim buíochas leis an gcoimisinéir as ucht an aitheantais sin atá taispeánta aige.

Tá cúpla ceist agam. An bhfuil aon duine ceaptha in áit an choimisinéara? Is mór an trua agus an náire gur thóg sé an méid sin ama. Níl aon locht orm ná ar an gcoimisinéir ach is mór an náire agus an trua gur thug sé an méid ama sin agus nach raibh deis againn ceapachán an choimisinéara a phlé i mbealach dearfach. Ní bhfuair muid an deis agus chuir sé sin isteach orm. An bhfuil an post a bhí aige líonta?

An bhfuil dóthain foirne ag an gCoimisinéir Teanga anois chun na dualgais atá aige a chomhlíonadh? Is pribhléid é ach chomh maith leis sin tá dualgais thromchúiseacha air agus ar a fhoireann. An bhfuil dóthain foirne aige?

Tagraím don tráchtaireacht atá i gceist. Cén uair a bheas an tráchtaireacht sin i gceist? Beidh sé sin amach sa todhchaí, de réir mar a thuigim, mar táimid ag fanacht ar an bplean náisiúnta ón gcoiste chomhairleach. Beidh sé sin réitithe i mí an Mheithimh na bliana seo chugainn. Ní bheidh Oifig an Choimisinéara Teanga ag rá aon rud faoin phlean sin ceapaim. B'fhéidir go dtabharfar soiléiriú dom. Tar éis sin beidh tuarascáil bliantúil i gceist agus an mbeidh Oifig an Choimisinéara Teanga ag déanamh faireacháin ar an tuarascáil sin nó ar an dul chun cinn? B'fhéidir go dtabharfaí soiléiriú dom air sin.

Is rud dearfach amach is amach é an méid fógraíochta atá ar bun. Cuireann sé gliondar ar mo chroí na fógraí i nGaeilge a chloisteáil. Is rud maith é sin agus amach anseo beimid in ann an reachtaíocht a leasú chun é sin a mhéadú. Tá sé dearfach amach is amach. Tagraím don fhaireachán a bheas i gceist agus don chumhacht reachtúil bhreise atá ag Oifig an Choimisinéara Teanga. Iarraim ar an gCoimisinéir Teanga cúpla focal a rá faoi sin mar tá sin thar a bheith tábhachtach. Chuir an t-iar-Choimisinéir Teanga in iúl go raibh gá leis sin a chur isteach sa reachtaíocht. Tá sé ann mar sin b’fhéidir go bhféadfadh an Coimisinéir Teanga cúpla focal a rá faoi sin.

An rud eile a chuaigh i bhfeidhm orm ná na himscrúduithe atá déanta ag Oifig an Choimisinéara Teanga agus torthaí na n-imscrúduithe sin, go háirithe na trí dúshlán. Tá na bearnaí córasacha atá aitheanta ag an gCoimisinéir Teanga chomh bunúsach. Deir an t-aitheasc: "Ní thuigtear an dualgas reachtúil teanga ag leibhéal ard ceannaireachta". Tá sé sin thar a bheith bunúsach. Leanann an t-aitheasc: "Ní dhéantar córais inmheánacha phleanála a dhearadh dá réir". Tá sin thar a bheith bunúsach agus tá bearna mhór ansin. Leanann sé: "Ní bhíonn dlús criticiúil de líon foirne atá inniúil ar an nGaeilge le leanúnachas soláthair a chinntiú." Tá súil agam go mbeidh athrú air sin maidir leis an sprioc de 20%. Arís, tá na rudaí sin thar a bheith bunúsach agus sin an leibhéal ag a bhfuilimid.

Dúirt an Coimisinéir Teanga san aitheasc: “d’fhéadfaí forbairt a dhéanamh ar mholchampais sheachadta seirbhísí poiblí”. Ba mhaith liom soiléiriú air sin freisin.

Go n-éirí leis an gCoimisinéir Teanga ina ról nua. Is iontach go bhfuil sé ann agus tá súil agam go mbeidh muid in ann – ar an gcoiste seo – obair as lámha a chéile leis féin agus leis an bhfoireann iontach atá aige.