Catherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Níl a fhios agam cé chomh fada is a ligfidh an Cathaoirleach dom leanúint ar aghaidh. Ba mhaith liom díriú isteach air seo. Tá sé sin dearfach ach ní dóigh go bhfuil an t-am sin againne maidir leis an nGaeilge. Tá géarchéim i gceist. Tá sé sin soiléir dúinn. Tá mé anseo ó 2016. Thaistil muid timpeall na tíre agus tá an Cathaoirleach i mbun na hoibre céanna anois. Chuala mé na hargóintí sin ón ollscoil é féin nuair a bhí uachtarán ag teastáil uathu. Sin an argóint chéanna, nach féidir daoine a shrianú ó thaobh na Gaeilge de mar go bhfuil an duine is fearr ag teastáil. Greannmhar go leor, fuair siad an duine is fearr agus neart Gaeilge aige mar a tharla sé ach tharla sé sin de thimpiste, ní de bharr an rud a dúirt an ollscoil. Bhí siadsan ag iarraidh duine ó thar lear nó duine eile, an duine is fearr. Cuid den argóint atá á déanamh ag an Dr. Mac Cormaic é an argóint chéanna agus ní ghlacaim leis. Glacaim gur rud dóchasach é seo agus go dtógfaidh sé am ach ní dóigh liom go bhfuil an t-am againne.

Ag dul ar ais ag an méid atá ráite ag an Teachta Ó Cuív, tá gá le tobar na Gaeilge anois. Níl mé ag caint faoi thobar na Gaeilge sna Gaeltachtaí ach tobar na Gaeilge ó thaobh daoine ag teacht amach agus inniúlacht acu. Tá bearnaí móra ansin, gan dabht. Sin an fhadhb. B'fhéidir go gcabhróidh tuilleadh taighde. Níl a fhios agam. Ar a laghad beidh sé sin críochnaithe agus beidh plean ann i gceann sé mhí.

Tá gá le beart polaitiúil ar leibhéal an Rialtais le haitheantas a thabhairt don ghéarchéim atá ann agus a bheith fírinneach. Mar shampla, chaith mise sé mhí ar fhochoiste chun an Ghaeilge a chur chun cinn i dTithe an Oireachtais. Bhí an Cathaoirleach air freisin. Níl a fhios agam cá bhfuil an tuarascáil. Scríobhamar tuarascáil le moltaí praiticiúla agus scéimeanna píolótacha cosúil leis an méid atá á rá ag an Dr. Mac Cormaic. Bhí scéim phíolótach ann do Theachtaí Dála, Seanadóirí agus an fhoireann ar talamh. Téigh amach agus labhair leo. Tá siad ag tnúth le Gaeilge a fhoghlaim agus cúrsaí a dhéanamh agus níl na deiseanna ann. Bhí moltaí praiticiúla agamsa agus ag an bhfoireann uilig ar an gcoiste. Níl a fhios agam. Tá an tuarascáil áit éigin in cyberspace. Níl a fhios agam cá bhfuil sí.

Gabh mo leithscéal má tá mé dian ar na finnéithe ach bhí mé féin tríd an bpróiseas seo chun leibhéal na Gaeilge a ardú sna Tithe seo. Tá teipthe orm. Tá teipthe ar an gCathaoirleach. Níor tharla rud. Bhí Conradh na Gaeilge ar an gcoiste freisin. Bhí moltaí praiticiúla ann. Ceann amháin ná tairiscint a thabhairt do dhaoine sna Tithe seo cúrsa a dhéanamh a bheadh feiliúnach don duine, go mbeadh múnlú pearsanta i gceist ar feadh sé mhí agus ansin cúrsa sa Ghaeltacht, saor in aisce. Bheadh sé sin ag tógáil ar an ngrá atá ag daoine ar an talamh anseo, gan difríocht idir Teachtaí Dála, Seanadóirí agus an fhoireann a choimeádann an foirgneamh oscailte. Tá an tuarascáil sin imithe áit éigin agus tá mé amhrasach go dtarlóidh an rud céanna do na finnéithe agus iad ag fanacht le deich mbliana. Idir an dá linn tá post mar bhainisteoir i nGaillimh fógartha gan aon Ghaeilge luaite. Taobh istigh den Teach seo, agus tháinig sé seo ag an gcoiste seo, tá gá le hoifigeach cumarsáide atá in ann Béarla agus Gaeilge a úsáid. Níl siad ann. Sin post amháin. An bhfuil sé sin ar eolas ag na finnéithe? An bhfuil aon dlíodóir sa Teach seo le Gaeilge atá in ann díriú isteach ar cháipéisí Gaeilge? Is féidir dul ar aghaidh.

Táim ag tnúth le plean na bhfinnéithe. Tá súil agam nach mbeidh aon mhoill ar an bplean mar is é an plean sin an rud is bunúsaí atá ag teastáil, agus an taighde freisin.