Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 10 May 2023

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Ceannteidil an Bhille um Údarás na Gaeltachta (Leasú), 2022: Grinnscrúdú Réamhreachtach (Atógáil)

Photo of Catherine ConnollyCatherine Connolly (Galway West, Independent) | Oireachtas source

Gabhaim buíochas le Sorcha Ní Chéilleachair. Thug sí ar thuras an dóchais muid ó na "Gligíní" sa Ceathrú Rua agus nochtaigh sí ansin an fimíneacht atá i gceist ó thaobh an chórais Stáit. Tá sé sin curtha os ár gcomhair go soiléir. Ní raibh sí in ann teacht ar chóip i nGaeilge de cheannteidil an Bhille agus ag an am céanna, táimid ag rá le hiarrathóirí gur gá go mbeadh Gaeilge acu. Ba chóir go mbeadh Gaeilge acu. Is dócha go bhfuil an cheist sin ardaithe ag an dream a bhí os comhair an choiste an tseachtain seo caite nuair a cheistíodh an raibh bealach éigin eile ann taobh amuigh den B2. Is cinnte nár mhór dúinn breathnú ar sin. Tá sé ardaithe ag Sorcha Ní Chéilleachairi mbealach atá thar a bheith greannmhar agus pointeáilte agus gabhaim buíochas léi.

Is iontach na comharthaí dóchais a fheiceáil agus an méid atá á dhéanamh ag Tuismitheoirí na Gaeltachta ar an talamh. Ó thaobh an Bhille seo de, táimíd ag díriú air sin an uair seo agus ar feadh míosa. Tháinig mé anseo gan mo chuid spéaclaí. Tá an ráiteas léite agam agus bhí mé ag éisteacht go géar arís le Sorcha Ní Chéilleachair.

Bhí roinnt ceisteanna agam maidir le cúrsaí inscine. Buíochas le Dia go ndearna sí tagairt don "token man" freisin. Cheap mé go raibh sí ag caitheamh anuas ar na mná ar dtús. Más rud é go bhfuil "token men" ann, ba chóir go mbeadh "token women" ann freisin ach is scéal eile é sin.

Beidh sé deacair, nach mbeidh? Níl an méid sin suime ag mná, ar chúiseanna éagsúla. Tuigim na cúiseanna agus cé chomh deacair is atá sé. An bhfuil aon smaointe ag an bhfinné faoi sin? Chuaigh sé sin go mór i bhfeidhm orm. B’fhéidir go bhféadfadh muid breathnú ar liosta ainmniúcháin. B’fhéidir go mbeadh sí in ann níos mó a rá faoi sin.

Maidir le cumhachtaí an údaráis, cad atá á rá ag Sorcha Ní Chéilleachair i ndáiríre faoin údarás, faoi láthair agus tar éis don Bhille seo a bheith achtaithe? Cad atá á lorg ag Tuismitheoirí na Gaeltachta? Dúirt sí go mbíonn daoine sásta dul ar an raidió agus teilifís agus rudaí dearfacha a rá ach cad eile atá ag teastáil? Ó thaobh cumhachta, nach mbeidh guthanna acu ar an mbord? Nach orthu a bheidh an dualgas labhairt amach má ghlacann siad leis an ról a bheith mar ghuth don Ghaeltacht, cibé Gaeltacht í?

Ardaíodh ceist faoi chúrsaí inscne. Faoi láthair ní ligeann an córas na meáin chumarsáide isteach. Rinne mé dearmad nach bhfuil siad istigh ann. Cén fáth? Cé a rinne an cinneadh sin? Ba chóir go mbeadh na meáin chumarsáide ann.

Tuigeann muid go léir cé chomh tábhachtach is atá an próiseas pleanála teanga. Tá sé i mbun oibre faoi láthair agus ag dul ar aghaidh. Aontaím go bhfuil sé fite fuaite le cúrsaí tithíochta. Ní fiú tráithnín a bheith ag caint faoi phleanáil teanga gan tithíocht freisin i mbealach atá inmharthana. Táimid fós ag fanacht leis na treoirlínte. De réir mar a chuala mé níos luaithe inniu, beidh na treoirlínte ó thaobh na Gaeltachta de agus ó thaobh cúrsaí pleanála ag teacht ach táimid fós ag fanacht. Tá na báid ag teacht freisin. Gabhaim buíochas le Sorcha Ní Chéilleachair as a cuid oibre agus a spiorad.

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.