Mr. Donncha ? h?allaithe:

Ní bheinn ar son chumhachtaí pleanála a bheith ag an údarás, ar chúis simplí: dá mbeadh cumhachtaí tithíochta ag an údarás, bheadh an t-údarás ag cuardach ceada pleanála. Tá sé tábhachtach nach mbeadh an t-údarás ag cuardach ceada pleanála uaidh féin. Bheadh an rud róchasta. Bheadh sé dúshlánach go maith cumhachtaí tithíochta a bheith ag an údarás. Is éard a shamhlaím ó thaobh an chumhacht sin ná go bhféadfaí an talamh atá ag an údarás faoi láthair a úsáid. Tá comhartha ceiste faoi sin, ó cheistigh an tArd-Aighne ag an am, an Seanadóir reatha Michael McDowell – níl a fhios agam cén tréimhse ach tá mé ag ceapadh gur thart ar 2000 – an bhféadfaí talamh an údaráis a úsáid le haghaidh tithíochta. Ó shin i leith, níl an t-údarás in ann an talamh atá aige a úsáid le haghaidh tithíochta. Tá sé riachtanach sa reachtaíocht seo go ndéanfaí an bac atá ar an údarás ó thaobh na reachtaíochta de a chur ina cheart.

Shamhlóinn nach mbeadh an t-údarás ag tógáil na dtithe iad féin ach go mbeidís ag ceannach píosa talún; ag fáil ceada pleanála; ag cur seirbhísí ar fáil agus ag cur suímh a bheadh seirbhís ar fáil iontu le cead pleanála ar fáil do lánúin. Is é sin an bac is mó atá ar dhaoine; a bheith ag iarraidh suíomh a fháil agus ag fanacht ar chead pleanála. Tá a fhios ag an Teachta Ó Cuív agus ag an Seanadóir Kyne agus ag aon chomhairleoir contae Gaeltachta cé chomh deacair agus atá sé do dhaoine. In amanna, tá rialacha an chomhairle chontae an-mhíshoiléir. Chomh maith leis sin – tá mé ag ceapadh gur luaigh Róisín Ní Chinnéide é seo – ní thógann na pleananna forbartha atá ag na comhairlí contae san áireamh an riachtanas tithíochta atá sna ceantair Gaeltachta ina bhfuil daonra an-mhór, mar gheall go bhfuil an bhéim ann i gcónaí ar dhaoine a lonnú sna ceantair uirbeacha nó sna sráidbhailte agus níl mórán sráidbhailte sna ceantair Gaeltachta. Is é sin mar atá. Is é sin an chumhacht is mó.

Glacaim le pointe an Teachta maidir le hionadaíocht an oileáin ach is fearr go mbeadh sé soiléir go mbeadh ionadaíocht tofa nó ceaptha ó na hoileáin. Maidir le bheith tofa, d’fhéadfaí é a dhéanamh sa chaoi go mbeadh sé ag malartú. Gach seans go mbeadh an ionadaíocht ag teacht ó Árainn nó na hOileáin Árann ar aon chaoi, ach d’fhéadfaí a rá go gcaithfeadh sí teacht ó cheann eile de na hoileáin, abair, an leath eile den tréimhse. D’fhéadfaí rud mar sin a thabhairt isteach.

Glacaim le pointe an Teachta maidir le B2. Tá mé ag smaoineamh air mar tharla sé go bhfuair mé glaoch ó fhear inniu atá ag iarraidh BER rating a thabhairt isteach don teach mar gheall go bhfuilimid ag cur isteach ar dheontas le haghaidh phainéal gréine.

Dúirt mé liom féin, “Má chaithfidh tú BER rating a fháil do do theach le haghaidh painéil gréine a chur isteach, cén locht a bheadh ann ar B2 rating a fháil, má tá tú ag iarraidh a bheith ar bhord Údarás na Gaeltachta?”. Ní fadhb an-mhór í sin, a fhad agus go socrófaí bealach éigin le go bhféadfaí an cháilíocht sin a bhaint amach, nó a mhacasamhail, mar a bhí luaite ag an Ollamh Ó Tuathaigh.

Tuigim an ceann eile maidir leis na lánúineacha measctha. Bhí baint agam leis an bplean teanga i gCois Fharraige a chur le chéile. Rinneamar suirbhé ar na teaghlaigh le gasúir scoile iontu. Fuaireamar amach gur lánúin measctha a bhí i 60% de na teaghlaigh le gasúir scoile acu sa cheantar ó na Forbacha siar chomh fada le Ros an Mhíl. Ach ag an am céanna, tá bealaí ann le daoine atá tagtha isteach sa Ghaeltacht a mhealladh i dtreo na Gaeilge. Is é ceann de na rudaí is mó atáimid ag úsáid le haghaidh iad a mhealladh i dtreo na Gaeilge ná scéim nua labhairt na Gaeilge a thabhairt isteach. Tá caint air sin agus fáiltím roimhe sin agus roimh an scéim sin a bheith dírithe ar pháistí ón uair a thagann siad ar an saol, seachas a bheith dírithe ar pháistí nuair a théann siad ar scoil. D’fhéadfadh sé sin cabhrú go mór leis. Is beag an rud a mheallfadh lánúin i dtreo na Gaeilge ach scéim éigin a bheith ann faoi. Níl a fhios agam ar fhreagair sé sin ceisteanna an Teachta.