Catherine Martin (Dublin Rathdown, Green Party) | Oireachtas source

Gabhaim buíochas leis an gCathaoirleach agus le comhaltaí an choiste as cuireadh a thabhairt dom teacht os a gcomhair inniu chun labhairt faoi TG4 agus faoi dháileadh allúntas airgeadais mo Roinne. Glacaim leis go mbeidh muid ag díriú ar chlár C, an Ghaeilge agus an Ghaeltacht, ach go háirithe. Le cúig bliana anuas, tháinig méadú os cionn €35.7 milliún, nó 59%, ar mhaoiniú chlár Gaeltachta mo Roinne. I gcomhthéacs bhuiséad 2023, méadaíodh leithdháileadh maoinithe 2023 don chlár Gaeltachta faoi thart ar 11% i gcomparáid leis an mbliain roimhe sin. Maidir le TG4, le cúig bliana anuas, tháinig méadú €16 milliún, nó 44%, ar mhaoiniú don stáisiún.

Cuirtear maoiniú ar fáil do TG4 trí réimse clár craolacháin agus meán faoi láthair trí fhomhír E5 de chuid mo Roinne. Léiríonn an leithdháileadh do TG4 meánmhéadú bliain ar bhliain de 8% ó 2019. Áirítear sa mhéadú is mó, méadú de €7.3 milliún in 2023, maoiniú chun tacú le seoladh cainéal nua tiomnaithe do leanaí.

Mar léiriú eile ar thiomantas an Rialtais i dtaca leis an dea-obair uile atá á déanamh sa réimse seo, dhíreoinn aird na gcomhaltaí ar an gcistíocht méadaithe de bheagnach €95 milliún atá curtha ar fáil don Ghaeilge agus don Ghaeltacht don bhliain seo i mbuiséad 2023. De thoradh an chiste bhreise do chlár C, tá líne bhuiséid nua de €1 milliún oscailte chun dlús a chur le cur i bhfeidhm Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), 2021 d’fhonn spriocanna uaillmhianacha an Achta a bhaint amach. Beidh €1.75 milliún de leithdháileadh breise ar fáil do scéimeanna tacaíochta Gaeilge na Roinne, ag tacú le cur i bhfeidhm an phlean dhigitigh don Ghaeilge agus straitéis do na healaíona teangabhunaithe, atá le teacht. Beidh €2.5 milliún de mhaoiniú breise ann do scéimeanna tacaíochta Gaeltachta na Roinne a úsáidfear do thionscnaimh éagsúla, lena n-áirítear tacaíocht bhreise a sholáthar d’earnáil na gcoláistí samhraidh Gaeilge, agus chun bearta cuimsithe sóisialta a bhaineann leis an teanga a leathnú. Tá pleananna ar bun againn chun buiséad méadaithe a chur ar fáil i mbliana ar mhaithe le seirbhísí óige a fhorbairt tuilleadh sa Ghaeltacht, áit a bhfuil géarghá lena leithéid. Cheana féin i mbliana, táimid tar éis an t-allúntas bliantúil d’Ealaín na Gaeltachta a mhéadú faoi 200%, rud a chuirfidh ar chumas na heagraíochta a cuid seirbhísí a leathnú amach ar fud na Gaeltachta. Beidh €1.3 milliún san iomlán de mhaoiniú méadaithe ar fáil d’Údarás na Gaeltachta agus d’Fhoras na Gaeilge le haghaidh obair na n-eagraíochtaí seo a thacaíonn le hearnálacha phobal na Gaeltachta agus na foilsitheoireachta Gaeilge faoi seach.

Maidir le TG4, cabhróidh an t-airgead breise atá á fháil aige le daingniú na Gaeilge mar theanga phobail i gceantair Ghaeltachta agus leis na hiarrachtaí í a chur á labhairt ar fud na hÉireann trí chéile. Cabhróidh an ciste breise sin le dlús agus treisiú breise a chur le feidhmiú an phlean gníomhaíochta don Ghaeilge agus an raon bearta atá leagtha amach ann mar bhonnlíne gníomhaíochtaí. Tá ról lárnach ag TG4 san obair seo ach tá ról le himirt ag na hearnálacha eile atá faoi mo chúram sa Roinn chomh maith. Cuireann an Chomhairle Ealaíon, mar shampla, maoiniú de €700,000 ar fáil go bliantúil d’Ealaín na Gaeltachta. Anuas air sin, is tionscnamh comhpháirtíochta de chuid TG4, Fhís Éireann agus Choimisiún na Meán é Cine4 chun fadscannáin bhunaidh i nGaeilge a fhorbairt. De bharr an chur chuige seo, cabhrófar le forbairt a dhéanamh ar fhadscannáin Ghaeilge a bhfuil luachanna ardléiriúcháin ag baint leo agus a bhfuil rath náisiúnta agus idirnáisiúnta orthu. Tá scannáin ar nós "Arracht", "Black 47", "An Cailín Ciúin", "Foscadh" agus "Róise & Frank" ríthábhachtach chun úsáid na Gaeilge a leathnú taobh istigh agus taobh amuigh den Stát.

Agus muid ag breathnú chun tosaigh, is gá dúinn ar fad a aithint go bhfuil údar suntasach dóchais ann. Cé go raibh dúshláin faoi leith ann le trí bliana anuas, tá dóchas romhainn ag bun na spéire anois agus an t-airgead breise ar fáil ar mhaithe leis an teanga a fhorbairt. Mar Aire atá freagrach as an réimse cúraimí seo, táim ag súil go mór le bheith in ann leanúint orm ag cur lena bhfuil bainte amach ag mo Roinn ar leas phobal na Gaeltachta agus na Gaeilge araon.