Ms Isabella N? Rod?in:

A Chathaoirligh, a choiste, a mhúinteoirí agus a chomhscoláirí, tá freagra agam ar an gceist, "An bhfuil muid ró-leithleach é a chur i gcrích?", agus is é sin ná go mbraitheann sé ar roinnt constaicí. Ar dtús báire, cé hé "muid"? Más ag caint ar an mhórphobal atá muid, bheadh orm mo fhreagra a athrú chuig, "Is cosúil go bhfuil." Más ag trácht ar dhaoine óga atá muid, bheadh orm a mhalairt a rá, cinnte dearfach: "Níl muidne."

Deirtear gurbh fhearr an t-eolas ná an t-aineolas. Nach cinnte gurb é an t-aineolas sin a chéad chath atá le sárú againne? Bíonn mo mháthair is mó seanmháthair de shíor ag maíomh go bhfeiceann siad ar an Facebook agus ar an Twitter nach fíor an rud é athrú aeráide. Iarraim orthu a gcuid súile a oscailt agus na fuinneoga a oscailt. Nuair a thosaigh mé ag scríobh na hóráide seo, mí Eanáir a bhí ann agus bhí 14°C le feiceáil ar an teirmiméadar. Bhí sioc againn an tseachtain roimhe sin. Mura gcreideann muid fianaise ár gcuid súile agus ár gcuid saineolaithe, ní bheidh tús maith leath na hoibre ann ach tús olc agus dhá oiread oibre le déanamh againn chun an scéal seo a chur ina ceart.

Tá iarmhairtí dáiríre i ndán dúinn mar dhomhain mura féidir linn dul i ngleic leis an fhadhb seo. Imeoidh bailte, cathracha, tíortha agus pobail iomlána faoi uisce nuair a ardaíonn leibhéal na farraige. Deirim “nuair a” mar is dócha go bhfuil muid rómhall chun an taoide a chasadh. Faoi láthair, tá fairsingiú fásaigh ag titim amach i roinnt tíortha i dtuaisceart na hAfraice agus fiú sa Spáinn. Beidh ganntanas bia agus uisce ina bhfadhbanna ollmhóra agus gan amhras feicfear an bhearna idir saibhir agus daibhir an domhain ag leathnú sa chás seo. Luíonn an fhreagracht, ag deireadh na dála, le rialtais an domhain, go háirithe na mórchumhachtaí a stiúrann cúrsaí eacnamaíochta agus timpeallachta ar fud na cruinne. Caithfidh siad dea-shampla a léiriú agus tabhairt ar mhuintir s’acu a meon agus a nósanna a athrú tríd sraith dlíthe agus go leor infheistíochta a chuideodh go mór leis an ghnáthdhuine an cás bocht seo a athrú. Cinnte dearfach, beidh an infheistíocht i dteicneolaíocht ghlas, i gcóras iompar poiblí ceart, i bhfeirmeoireacht fhreagrach agus in ísliú ar úsáid bhreoslaí iontaise, feabhsú infreastruchtúr a bhaineann le fuinneamh in-athnuaite agus go leor eile nach iad.

Leagaim an dúshlán roimh bhall an chomhchoiste seo atá agus a bheidh mar chuid den Rialtas: déan níos mó. Ní gá dúinn pionóis a chur ar dhaoine. Caithfidh muid iad a spreagadh. Is féidir linn - mar a dúirt cuairteoir chugainn roinnt bliain ó shin - a bheith inár gceannródaithe ar an ábhar seo a bhaineann leis an oileán glas Gaelach s'againne. Go simplí, ní féidir linn a bheith leithleach faoi mar a bhaineann sé leis an ábhar seo. Níl an t-am againn. Nuair a thiteann an lug ar an lag, an mbeidh sé rómhall dúinn? An mbeidh go leor den domhain fágtha le sábháil? Caithfear ceist ionraic a chur: mura n-athraíonn muid ár nósanna, cad é atá romhainn? Dar leis na saineolaithe agus an taighde is déanaí, ní mórán. Déanfar ollscrios ar fhoinsí bia agus uisce do dhaonra an domhain atá ag fás. Marófar na milliúin dá bharr. Cé hiad? Na daoine is boichte ar dtús. Cé go mbaineann an cheist seo leis an timpeallacht go príomha, cosúil le gach rud eile, tá gné eacnamaíochta ag baint léi fosta agus nach cinnte go mbeidh na daoine is boichte agus is leochailí a bheas thíos leis go luath. Ina ndiaidh, achan duine seachas an 1%. Ní haon Richard Branson mise agus is beag seans go mbeadh an deis agamsa dul go spás nó maireachtáil ar phláinéid eile má bhristear ár ndomhan. Níl an dara rogha againn faoi seo. Caithfidh muid gníomhú don ghlúin seo agus na glúnta inár ndiaidh.

Cad gur féidir linn a dhéanamh go praiticiúil? Is féidir linn córas iompair phoiblí níos éifeachtaí a sholáthar, athchúrsáil a dhéanamh níos minice, úsáid níos mó a bhaint as muileann gaoithe ar an chósta agus san fharraige, fuinneamh na gréine agus na farraige a úsáid go héifeachtach agus gan a bheith ag brath ar ola agus gual agus araile mar bhreosla a thuilleadh. Tá na sproicanna sin uilig indéanta leis an infheistíocht cheart agus an meon ceart. Caithfidh muid amharc air seo go fadtéarmach. Tá baol ann nach ndéanfar é seo mar go bhfuil seans ann nach saothróidh polaiteoirí mórán vótaí as. Is mór an trua é agus, go réadúil, thiocfadh leis na modhanna seo a bheith pianmhar sa ghearrthéarma agus torthaí móra maithe le feiceáil san fhadtéarma.

Baineann an fhadhb seo linne ar fad. Más féidir linn teacht le chéile mar phobal, polaiteoirí, scoláirí, múinteoirí agus achan uile duine eile, is féidir linn athrú aeráide a stopadh, an scéal a dhéanamh níos fearr agus an taoide a chasadh. Níl an rás rite agus ár gcosa nite - chan go fóill. Ach, caithfidh muid teacht le chéile air seo go práinneach. Impím oraibh - cuirigí an obair i gcrích go héifeachtach agus déanaigí saol na ndaoine níos fearr chan níos measa. Tabhair todhchaí dúinn, muintir óga na tíre seo. Fág oidhreacht chróga in bhur ndiaidh agus ní dhéanfar dearmad. Mol an óige agus tiocfaidh sí. Beart de réir briathar atá uainn anois.