Oireachtas Joint and Select Committees

Wednesday, 7 December 2022

Joint Committee on the Irish Language, the Gaeltacht and the Irish Speaking Community

Staid Reatha na hEarnála Léiriúcháin Gaeilge: Plé

Photo of Aengus Ó SnodaighAengus Ó Snodaigh (Dublin South Central, Sinn Fein) | Oireachtas source

Tá roinnt ceisteanna agam. Arís, cuirim fáilte chuig an gcoiste roimh na finnéithe. Nuair atá earnáil ann, tá sé tábhachtach go mbíonn na Gaeilgeoirí le chéile agus ag féachaint ar chúrsaí le súil eile. Cuidíonn sé. Is léiriú de sin na scannáin a bhí sna cinemas le déanaí. Bhí sé spéisiúil. Ní fhaca mé an ceann is déanaí, "Rosie & Frank", go fóill. An chéad uair a chonaic mé "Arracht", bhí sé san amharclann is lú. Bhí an chéad scannán Gaeilge eile a chonaic mé, "Foscadh", i gceann níos mó. Bhí "An Cailín Ciúin" ar siúl san amharclann is mó san Omniplex i Ráth Maonais. Is léiriú domsa é sin go bhfuil lucht féachana ann, ar fud an domhain anois, nuair atá seoda de scannáin mar sin ar fáil. Má smaoinítear siar go dtí am "Poitín" agus a leithéid, bhí ort na scannáin a fheiceáil i halla éigin thíos sa tír seachas sa phictiúrlann. Tá athrú tagtha ar chúrsaí. Tá daoine sásta breathnú ar na scannáin sin. Níl eagla ar na cinemas móra a leithéid a thaispeáint mar tá lucht féachana ag teacht. Ní ar son na cúise atá siad ag teacht ach chun féachaint ar scannáin den scoth. Thaitin "Foscadh" níos mó liomsa ná roinnt de na cinn eile. D'fhág sé rud éigin laistigh i gcúl mo chloiginn. B'fhiú do a lán daoine breathnú air toisc cad atá ag tarlú sa domhan i slí amháin nó slí eile. Tá cónaí orm sa chathair seo. Tá páistí tógtha le Gaeilge agam. Tá éacht á dhéanamh acu siúd ar fad atá tar éis déileáil le hábhair dhifriúla, cartúin agus a leithéid suas go dtí scannáin mhóra agus cláir fhaisnéise as Gaeilge. Ní raibh a leithéid ann nuair a bhí mise óg. Ní raibh an platform, mar a thugtar air, ann chun iad a thaispeáint ar aon chaoi ach ní raibh ach fíorbheagán dóibh ann. Tá fás an-tapa tar éis teacht ar an earnáil. Is léir é sin.

Is ceart go bhfuil muid anois ag féachaint ar conas is féidir an chéad chéim eile a ghlacadh. Bhí an coiste ar thuras i gConamara agus bhuail muid le hionadaithe TG4. D'ardaigh siad roinnt pointí linn maidir leis an gá an tallann, an dream leis na scileanna atá ó TG4 agus ón earnáil ina iomláine a fhás. Ansin, chuaigh muid go dtí set "Ros na Rún" agus chuala muid an port céanna arís. Chun gur féidir leis an earnáil a fhás, tá gá le tallann, le hinfheistíocht, le daoine óga agus daoine níos sine scileanna nua a fhoghlaim agus díriú isteach air seo. Tagann ceist as sin. Conas is féidir linn impí ar dhaoine óga dul sa treo seo? Conas is féidir impí ar na hollscoileanna agus ar na hollscoileanna teicneolaíochta nua spás a chur ar leataobh chun díriú isteach ní hamháin ar an tallann seo ach ar an tallann seo le Gaeilge? Is jab é sin. Téann sé sin leis an bplean forbartha atá á lorg ag na finnéithe. Is jab don Rialtas, don Roinn agus don earnáil féin é sin. Tosóidh sé leis an earnáil. Caithfear straitéis agus moltaí a thabhairt le chéile, mar atá déanta anseo, agus ansin brú a chur orainn, mar pholaiteoirí agus iachall a chur ar an Roinn Airgeadais agus ar an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán cur leis sin agus straitéis éigin a ghlacadh.

Glacaim leis gur an maoiniú atá i gceist ná an sórt multi-annual funding ionas go bhfuil a fhios cad atá ag teacht an bliain dár gcionn. Ní leor a fhios a bheith agat cad atá ann i mbliana. Caithfear a fhios a bheith agat go mbeidh sé ann an bliain seo chugainn agus an bliain i ndiaidh agus go mbeidh ardú ag teacht.

Tagraím don bhorradh réigiúnach. Ó thaobh mo pháirtí, bhuail mé le a lán dóibh siúd nuair a bhí camchuairt agam i nGaillimh leis na coláistí agus leo siúd atá ag obair san earnáil closamhairc. Bhuail mé leo agus bhí siadsan den tuairim chomh maith go raibh géarghá leis an mborradh sin chun an t-infheistiú a leanúint isteach sa cheantar agus gan é go mbeadh dochar déanta. Sin breis is bliain ó shin ó a bhí mé i nGaillimh. Ardaíodh an cheist ach níor tháinig an éisteacht sa cháinaisnéis. Caithfear níos mó raice a dhéanamh mar gheall air roimh an chéad cháinaisnéis eile. Go luath sa bhliain a dhéantar na cinntí sin. Más féidir linn in aon chor, aontóidh an coiste air sin.

Luadh go bhfuil 500 post mórthimpeall ar TG4 as an méid airgid atá sé ag déanamh a infheistiú sa léiriú closamhairc sna ceantair Ghaeltachta. Sin ráiteas mór agus ní díreach sna ceantair sin atá na poist ach tá roinnt de na poist sin ag braith ar leanúint leis an mborradh réigiúnach. Ba chóir sin a chraobhscaoileadh.

Luadh go bhfuilimid ar fad ag tnúth le go mbeadh "An Cailín Ciúin" san iomaíocht do ghradam Oscar agus a leithéid. Bhí animations ann roimhe seo a bhí ainmnithe ach ní bhfuair siad gradam Oscar. Cad is fiú don earnáil má tá an t-ainmniúcháin sin ann agus cad is fiú má éiríonn leis "An Cailín Ciúin" Oscar a bhaint amach? An gcuidíonn sé le hinfheistiú idirnáisiúnta a tharraingt isteach? An gcuidíonn sé leis na héilimh atá anseo ag an earnáil a chur faoi bhráid an Rialtais nó nach bhfuil ann ach duais agus aitheantas bhreise ar an jab?

Comments

No comments

Log in or join to post a public comment.