Mr. Joe Ó Dochartaigh:

Cuirfidh mé leis an méid atá ráite ag Niall Ó Catháin ansin. Lasmuigh den chóras tithíochta nó an infreastruchtúr sin, is fiú a bheith ag smaoineamh ar an teanga mar chineál glao don chomhphobal. Mar shampla, beidh club leabhar ar siúl againn anocht. Tagann Pól isteach, duine atá ag freastail ar mheánscoil Béarla ach a bhí ar an bhunscoil sa Ghaeloideas. Tá Peadar ann freisin agus tá seisean i nGaelcholáiste Dhoire. Tá na leaideanna seo ag teacht ag an chlub óige; níl siad sna scoileanna céanna agus ní imríonn siad leis na clubanna Cumainn Lúthchleasa Gaeil céanna; mar sin, an t-aon cheangal atá eatarthu ná an teanga. Mar sin, an t-amharc atá againn air ná gur comhphobal féin atá sa Ghaeilge. Is í sin atá ag ceangail na daoine seo le chéile. Toisc gur an teanga féin atá ag ceangal an chomhphobail le chéile mar Ghaelphobal, tá raon iontach leathan gur thig linne a sholáthar. Ag na clubanna óige, an t-aon chritéir atá ann ná an teanga agus mar sin tig linn a bheith ag tabhairt faoin pheil, faoin iománaíocht, faoin cheol, faoi bushcraft, faoi bádóireacht, faoi treodóireacht, nó faoi rud ar bith a táimid ag iarraidh déanamh. Tugann sin deiseanna sa bhreis do na Gaeilgeoirí uilig b'fhéidir nach bhfuil ar fáil in earnáil an Bhéarla. Toisc go bhfuil na daoine óige ag iarraidh teacht le chéile faoin teanga, tuigeann siad go bhfuil siad páirteach i rud éigin.

Ag leibhéal níos airde ná sin arís, tagraím do cheannairí óige, rud atá Glór na Móna ag déanamh oibre iontach air faoi láthair. Má chuirim téacs amach ag grúpa ceannairí óige ag rá go bhfuil cuid acu de dhíth orm anocht ag an chlub óige, tagann cuid mhór acu ar ais ag rá go bhfuil siad ag iarraidh a bheith ag cuidiú. Seo déimeagrafach nach mbíonn ag iarraidh cuidiú le rud ar bith. Ní bhíonn déagóirí ag iarraidh rud ar bith a dhéanamh ach tá siadsan iontach sásta a bheith ag teacht ag cuidiú le rudaí agus aithnímid anois i ndiaidh 20 nó 40 bliain an fáth go mbíonn siad ag iarraidh cuidiú ná go mothaíonn siad go bhfuil siad páirteach ann. Aithníonn siad go bhfuil ról acu sa chomhphobal. Sin atá i gcomhphobal; cá háit a bhfuil tú sa chomhphobal, cén ról atá agat ann agus cad atá á dhéanamh agat ann. Sa dóigh sin is fiú a bheith ag amharc ar an teanga féin nó ar an nglao sóisialta sin mar chomhphobal.