Mr. Éanna Ó Cróinín:

Aontaím le gach uile rud a dúirt Mairéad Ní Fhatharta ag tús a ráitis maidir le dea-obair an choiste seo. Táimid buíoch de mar eagraíocht pobail Ghaeltachta as an deis a thabhairt dúinn ár gcás a chur os comhair an choiste agus a phlé leis.

Bunaíodh Comharchumann Ráth Chairn sa bhliain 1973 le cúram a dhéanamh de ghníomhaíochtaí éagsúla agus d’fhorbairt pobail sa cheantar. Bíonn an comharchumann ag reáchtáil cúrsaí Gaeilge do dhaoine óga agus d’fhoghlaimeoirí fásta, féilte cultúrtha, comórtais, imeachtaí sóisialta agus eile agus cuirtear seirbhísí éagsúla ar fáil ó ionad an chomharchumainn, siopa, caifé agus teach ósta ina measc.

Fógraíodh limistéar pleanála teanga, LPT, Ráth Chairn agus Bhaile Ghib le tús a chur leis an bpróiseas pleanála teanga i mí na Samhna 2015. Tar éis iarratas a chur isteach, roghnaíodh Comharchumann Ráth Chairn mar cheanneagraíocht leis an bpróiseas a stiúradh. Táimid sásta go n-aithníonn Comhairle Contae na Mí go bhfuil brú ar leith ar Ghaeltacht na Mí de bharr a cóngarachta do mhórcheantar uirbeach Bhaile Átha Cliath agus an brú a chuireann sé sin ar sholáthar agus inacmhainneacht tithíochta sa cheantar.

Tá Gaeltacht na Mí bunaithe ar an bprionsabal gur féidir teaghlaigh le Gaeilge a mhealladh isteach sa cheantar chun cur fúthu go buan ann agus chun cur le neart na teanga mar theanga phobail, chomh maith le cultúr dúchasach na Gaeltachta.

Fáiltíonn Comharchumann Ráth Chairn roimh an méid atá molta ag na húdaráis áitiúla. Chun líon na gcainteoirí Gaeilge sa nGaeltacht a ardú faoi 25%, mar atá leagtha amach sa straitéis 20 bliain, tá géarghá le teaghlaigh le Gaeilge a mhealladh isteach sa cheantar. Chuige sin, ba chóir caitheamh le Gaeilgeoirí amhlaidh is go raibh riachtanas áitiúil acu. Tá sé seo i bplean forbartha Chontae na Mí ach níl sé á chur i bhfeidhm agus táthar ag diúltú do theaghlaigh le Gaeilge a theacht agus teach a thógáil sa Ghaeltacht ceal riachtanas áitiúil, rud a sháraíonn an plean contae.

Tacaíonn Comharchumann Ráth Chairn le moltaí Chonradh na Gaeilge maidir le pleanáil sa Ghaeltacht. Tá sé molta chomh maith ag na rialtais áitiúla go dtabharfaí isteach treoirlínte reachtúla faoi alt 28 den Acht um pleanáil agus forbairt. Níl sé seo sách láidir agus tá géarghá le rialacháin seachas treoirlínte chun go mbeadh feidhm dhlíthiúil i gceist.

Fáiltímid roimh an moladh go n-ullmhófaí pleananna forbartha áitiúla do gach ceantar Gaeltachta i gcomhar leis na pobail áitiúla. Is iad na pobail áitiúla is fearr a thuigeann riachtanais a bpobail féin. Fáiltímid roimh an moladh go mbeadh modh deimhnithe náisiúnta ann chun inniúlacht teanga a mheas mar nach bhfuil sé cóir go dtitfeadh an t-ualach seo ar choiste áitiúil, a bhfuil a chuid ball ag maireachtáil sa cheantar céanna.

Tá géarghá le caighdeán agus rialacháin náisiúnta maidir le measúnacht tionchar teanga, ní ráiteas tionchar teanga, modh ullmhúcháin, measúnaithe agus athbhreithnithe chomh maith le rialacháin chun go gcuirfí i bhfeidhm a n-úsáid go dleathach. Aithníodh go bhfuil fadhb mhór inacmhainneachta i ngach ceantar Gaeltachta agus fáiltímid roimh an moladh go dtabharfaí bearta inacmhainneachta faoi leith isteach do na ceantair Ghaeltachta.